Mikrobiologiczne badania wody do spożycia w małych zakładach wodociągowych Warsztaty 18.06 – 19.06.2009 w Warszawie Peter R.G. Schindler LGL – Dienststelle Oberschleißheim – Veterinärstraße 2 85764 Oberschleißheim

MIKROBIOLOGIA WODY DO SPOŻYCIA Woda do spożycia jest najważniejszym artykułem spożywczym. Musi ona być wolna od patogenów, zdatna do spożycia i czysta. Zdrowie konsumentów nie może więc być zagrożone przez patogeny takie jak wirusy, bakterie i pierwotniaki Dlatego też woda do spożycia musi być regularnie badana. Administracja służby zdrowia nadzoruje jakość wody w centralnych i prywatnych instalacjach wodociągowych.

Ustawa o profilaktyce i zwalczaniu chorób zakaźnych u ludzi (Ustawa o ochronie przed zakażeniami – IfSG) z 20 lipca 2000 (BGBl 2000 Część I Nr. 33, S. 1045-1077) Celem ustawy jest zapobieganie rozwojowi chorób zakaźnych u ludzi, wczesne rozpoznawanie infekcji i niedopuszczanie do ich dalszego rozprzestrzenienia się (§ 1 (1)).

Rozporządzeniem regulującym kwestię wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi jest „Rozporządzenie w sprawie nowelizacji rozporządzenia o wodzie do spożycia z 21 maja 2001 (Rozporządzenie o jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Rozporządzenie o wodzie do spożycia – TrinkwV 2001)). BGBl. I (2001): 959-980“. Wprowadza ono również w życie Wytyczną 98/83/WE Rady w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. TrinkwV 2001 dzieli się na 8 ustępów: §§ 1-3 Postanowienia ogólne §§ 4-10 Jakość wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi §§ 11-12 Uzdatnianie §§ 13-17 Obowiązki przedsiębiorcy oraz innego właściciela zakładu wodociągowego §§ 18-21 Nadzór §§ 22-23 Postanowienia szczególne §§ 23-25 Przestępstwa i wykroczenia § 26 Postanowienia przejściowe i końcowe W związku z uzdatnianiem obowiązuje lista sporządzona przez Federalny Urząd Zdrowia (Lista środków stosowanych w uzdatnianiu i procedur dezynfekcyjnych zgodnie z § 11 rozporządzenia o wodzie do spożycia 2001: 10. poprawka stan: grudzień 2008)

Rozporządzenie o wodzie do spożycia 2001 Ustęp 1. Postanowienia ogólne § 3 Definicje pojęć W rozumieniu niniejszego rozporządzenia „wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi“ jest „woda do spożycia“ i „woda dla zakładów żywnościowych“. Przy tym a) „Wodą do spożycia“ jest każda woda, w stanie pierwotnym lub po uzdatnieniu, która przeznaczona jest do picia, gotowania, przygotowywania potraw i napojów lub do innych celów domowych, a w szczególności: - do higieny i mycia ciała, - do mycia przedmiotów przeznaczonych do kontaktu z artykułami spożywczymi, - do mycia przedmiotów, które wchodzą w kontakt (nie tylko przejściowy) z ludzkim ciałem. Obowiązuje to bez względu na pochodzenie wody, jej stan skupienia i bez względu na to, czy jest oddana do spożycia w wodociągach, cysternach, butelkach lub innych zbiornikach. \ „Zalecenie przegotowywania” może być przy tym stosowane tylko jako krótkotrwały „nagły środek zaradczy” dla wody przeznaczonej bezpośrednio do spożycia! Woda służąca do higieny ciała i mycia przedmiotów (jw..) nie powinna z zasady podlegać przegotowaniu!

Jakość wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi Rozporządzenie o wodzie do spożycia 2001 Ustęp 2. Jakość wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi § 4 Wymagania ogólne (1) Woda przeznaczona do spożycia przez ludzi musi być wolna od patogenów, zdatna do spożycia i czysta. Wymóg ten uznaje się za spełniony, jeśli przy pozyskiwaniu, uzdatnianiu i dystrybucji wody zachowane są ogólnie uznane zasady techniczne i woda przeznaczona do spożycia przez ludzi spełnia wymagania §§ 5 do 7.

„Ogólnie uznane zasady techniczne” Kontrola przestrzegania „ogólnie uznanych zasad technicznych” odbywa się w drodze rozpatrywania pojedynczych przypadków, dzięki czemu można z odpowiednią pewnością stwierdzić, czy przestrzegane są uznane zalecenia. Ma to miejsce na przykład przy: Zaleceniach regionalnych grup roboczych Przepisach DIN i ISO Arkuszach roboczych, np. „Arkuszu roboczym DVGW W 551” (kwiecień 2004) Niemieckiego Stowarzyszenia Branży Gazowej i Wodnej (DVGW) Podobnych instrukcjach, np. wytycznych VDI (Zrzeszenia Niemieckich Inżynierów) itp. Przepisy tego rodzaju są traktowane jako odpowiednie źródła, nie mają jednak z samej racji swojego istnienia statusu uznanych zasad technicznych i nie zakładają wymogu wyłączności.

DIN 2001-1 październik 2006 DIN 2001-2 kwiecień 2009 Zaopatrzenie w wodę do spożycia z małych zakładów wodociągowych i instalacji niestacjonarnych - Część 1: Małe zakłady wodociągowe - Wytyczne dotyczące wymagań związanych z wodą do spożycia, planowaniem, budową, użytkowaniem i konserwacją instalacji; Przepisy techniczne DVGW DIN 2001-2 kwiecień 2009 Część 2: Instalacje niestacjonarne - Wytyczne dotyczące wymagań związanych z wodą do spożycia, planowaniem, budową, użytkowaniem i konserwacją instalacji; Przepisy techniczne DVGW

DIN 2001-1 październik 2006 4. Wymagania 4.7 Przepisy prawne i ogólnie uznane zasady techniczne Przy planowaniu, budowie, użytkowaniu i konserwacji wszelkich instalacji dystrybucyjnych należy oprócz postanowień prawnych (patrz załącznik B) stosować się również do uznanych zasad technicznych (patrz ustępy 1 i 2). Ogólnie rzecz biorąc, operatorzy małych zakładów wodociągowych nie posiadają wymaganej wiedzy o przepisach prawnych i zasadach technicznych. Z tego względu wymagana jest współpraca z urzędowymi ekspertami (np. z urzędów zdrowia), regionalnymi zakładami wodociągowymi, sprawdzonymi ekspertami (np. rzeczoznawcami DVGW) oraz instalatorem akredytowanym przy zakładzie wodociągowym.

Wirusy – Bakterie – Pierwotniaki Giardia-Zyste (8-14 x 8-10 µm) Cryptosporidien-Oozyste (4-5 x 4-5 µm) Escherichia coli (1 x 2 µm) Variolavirus (0,23 x 0,35 µm) Norovirus (0,03 - 0,035 µm) 1 µm Wirusy – Bakterie – Pierwotniaki Porównanie wielkości

Niektóre wirusy atakujące ludzi i zwierzęta, które wywołują choroby bezpośrednio lub pośrednio przenoszone przez wodę do spożycia, wodę z basenów, wodę powierzchniową lub ścieki Rodzaj patogenu Wywoływane choroby Wirusy: Wirusy polio Wirusy Coxsackie A i B Wirusy ECHO Rotawirusy A i B Adenowirusy Wirusy zapalenia wątroby A i E Astrowirusy Coronawirusy Caliciwirusy takie jak norowirusy (wirus Norwalk i inne małe kuliste wirusy) paraliż dziecięcy, zapalenie opon mózgowych herpangina, zapalenie opon mózgowych, egzemy, zapalenia osierdzia zapalenie opon mózgowych, zapalenia jelit, choroby układu oddechowego zapalenia jelit, nudności choroby układu oddechowego, zapalenia jelit, infekcje oczu biegunki i nudności, epidemiczne zapalenie wątroby zapalenia jelit choroby układu oddechowego

Niektóre bakterie atakujące ludzi i zwierzęta, które wywołują choroby bezpośrednio lub pośrednio przenoszone przez wodę do spożycia, wodę z basenów, wodę powierzchniową lub ścieki Rodzaj patogenu Wywoływane choroby Bakterie: Salmonella Typhi Salmonella Paratyphi A,B,C Salmonelle enteritis Gatunek Shigella chorobotwórcze Escherichia coli (EPEC, EIEC, ETEC, EHEC) Yersinia enterocolitica Gatunek Brucella Francisella tularensis Pseudomonas aeruginosa Vibrio cholerae i Biotyp El Tor Wibriony NAG Campylobacter jejuni Helicobacter pylori Gatunek Leptospira Listeria monocytogenes Bacillus anthracis Clostridium botulinum Clostridium perfringens Gatunek Mycobacterium Gatunek Mycoplasma Chlamydia trachomatis Staphylococcus aureus Legionella spp. Tyfus Paratyfus Zapalenia jelit Czerwonka Zapalenia jelit, enterotoksemia, zespół hemolityczno-mocznicowy Choroba Banga Tularemia Zapalenia uszu, zapalenia skóry Cholera Owrzodzenie żołądka Choroba Weila, Leptospiroza canicola Listerioza Wąglik Botulizm Zatrucia artykułami spożywczymi, Zgorzel gazowa Owrzodenie skóry, gruźlica Choroby układu oddechowego Zapalenie spojówek Zatrucia artykułami spożywczymi Zapalenie płuc, gorączka Pontiac

Niektóre pierwotniaki i pasożyty atakujące ludzi i zwierzęta, które wywołują choroby bezpośrednio lub pośrednio przenoszone przez wodę do spożycia, wodę z basenów, wodę powierzchniową lub ścieki Rodzaj patogenu Wywoływane choroby Pierwotniaki: Giardia lamblia Cryptosporidium parvum Entamoeba histolytica Naegleria fowleri Toxoplasma gondii Lamblioza Kryptosporydioza Czerwonka amebowa Zapalenie mózgu i opon mózgowych Toksoplazmoza Pasożyty: Ascaris lumbricoides Gatunek Taenia Trichuris trichuria Enterobius vermicularis Glistnica (askarioza) Tasiemczyca Włosogłówczyca (trichurioza) Owsica

► Wiele patogenów może przedostać się do wody gruntowej i wody do spożycia ► Badania na obecność „wszystkich” patogenów wymagają zbyt dużego nakładu pracy, kosztów i czasu ► Badania muszą być proste, szybkie, niedrogie i muszą dawać jednoznaczne wyniki ► Badanie na organizmy wskaźnikowe zastępuje z reguły badanie na obecność patogenów

Przeciętna liczba różnych bakterii kałowych na gram odchodów Escherichia coli (bakterie kałowe grupy coli) Enterokoki (paciorkowce kałowe) Clostridium perfringens Człowiek Pies Kot Mysz Rind Świnia Owca Koń Kaczka Kura Indyk 13.000.000 23.000.000 7.900.000 330.000 230.000 3.300.000 16.000.000 12.600 33.000.000 1.300.000 290.000 3.000.000 980.000.000 27.000.000 7.700.000 84.000.000 38.000.000 6.300.000 54.000.000 3.400.000 2.800.000 1.600 251.000.000 25.100.000 <1 200 3.980 199.000 - 250 Geldreich, E.E.: Bacterial populations and indicator concepts in feces, sewage, stormwater and solid wastes. In: Berg, G. (ed.), Indicators of viruses in water and food. Ann Arbor Science, Ann Arbor, Mich. (1978) 51-97

Wnioski na podstawie mikrobiologicznego badania na obecność organizmów wskaźnikowych zgodnie z TrinkwV 2001 Escherichia coli (wartość graniczna) świeże zanieczyszczenie kałowe wody; możliwa obecność patogenów Coliformy Dawne (trwające) zanieczyszczenie kałowe wody; ogólna oznaka zanieczyszczenia Enterokoki Potwierdzenie i oznaka zanieczyszczenia kałowego (zwiększona u zwierząt) (ale także wzrost w materiale organicznym!) Clostridium perfringens (wartość graniczna) Możliwość dawnego (trwającego) zanieczyszczenia kałowego; wynik pozytywny możliwy także w wodzie po dezynfekcji; oznaka istnienia przetrwalnikowych form pierwotniaków (?) Liczba kolonii w 22°C i 36°C (bez anormalnych zmian!) (wartości graniczne przy badaniu zgodnie z TrinkwV) Wpływ poprzez wodę powierzchniową lub górną warstwę gleby; woda stagnacyjna; mikrobiologiczne skażenie rurociągu; korozja Flexibacter / grupa Sporocytophaga Oznaka niedostatecznego działania filtru gruntowego

Wymagania mikrobiologiczne dla wody do spożycia według TrinkwV 2001 Badania rutynowe: Escherichia coli: wynik negatywny w 100 ml (wartość graniczna) Coliformy: wynik negatywny w 100 ml (wartość graniczna) Liczba kolonii (22°C/72h): bez anormalnych zmian (wartość graniczna) Przy zastosowaniu dotychczasowych metod: Liczba kolonii (20°C/44h): max 20 w 1 ml wody zdezynfekowanej (wartość graniczna) max 100 w 1 ml w pozostałej wodzie do spożycia (wartość graniczna) max 1000 w 1 ml w prywatnych małych instalacjach wodociągowych o rocznym przepływie poniżej 1000 m3 (wartość graniczna) Liczba kolonii(36°C/44h): bez anormalnych zmian (wartość graniczna) Liczba kolonii(36°C/44h): max 100 w 1 ml (wartość graniczna) Clostridium perfringens: wynik negatywny w 100 ml (wartość graniczna) (tylko przy wpływie wody powierzchniowej)

Wymagania mikrobiologiczne dla wody do spożycia według TrinkwV 2001 Badania okresowe: Enterokoki: wynik negatywny w 100 ml (wartość graniczna) Legionelle: ocena zgodnie z arkuszem roboczym DVGW 551(kwiecień 2004) i zaleceniem UBA (2006) (ciepła woda w instalacjach w budynkach do użytku publicznego) Badanie na wniosek zgodnie z § 20 (1) 4 a Inne mikroorganizmy: (w szczególności Salmonella spp., Pseudomonas aeruginosa, Legionella spp., Campylobacter spp., enteropatogenna E. coli, Cryptosporidium parvum, Giardia lamblia, Colifagi, enteropatogenne wirusy)

Zalecane procedury mikrobiologiczne dla urzędowych próbek wody do spożycia Escherichia coli i Coliformy Procedura referencyjna: DIN EN ISO 9308-1 z agarem z laktozą TTC lub Alternatywna dopuszczona procedura: Colilert®-18/Quanti-Tray® Liczba kolonii w 22 °C i 36 °C DIN EN ISO 6222 Według załącznika 1 Nr. 5 TrinkwV 1990 Clostridium perfringens (łącznie z zarodnikami) mCP-agar Zgodnie z opisem procedury w załączniku 5, Nr. 1 TrinkwV 2001 Enterokoki DIN EN ISO 7899-2 Agar Chromocult®-Enterococci Legionelle Zalecenie UBA: Bundesgesundheitsbl. 2000, 43: 911-915. Pseudomonas aeruginosa DIN EN ISO 16266

(mniejsze ilości zaokrągla się do 1000) Częstotliwość badań według znowelizowanej TrinkwV Ilość wody wyprodukowanej na danym obszarze zaopatrzenia m3/dzień Odpowiednia liczba mieszkańców przy dziennym zużyciu wody na osobę wynoszącym 200 litrów Badania rutynowe Liczba próbek rocznie Badania okresowe  3 15 1 lub zgodnie z §19 ust. 5 i 6  3 do  1000 16 - 5000 4 1 (5000 m.)  1000 do  1333 5001 - 6665 8 2 do 3300 (16500 m.) 3 do 6600 (33000 m.) 4 do 10000 (50000 m.)  1333 do  2667 6666 - 13335 12  2667 do  4000 13336 - 20000 16  4000 do  6667 20001 - 33335 24  6667 do  10000 33336 - 50000 36  10000 do  100000 50001 - 500000 36 plus każdorazowo 3 za kolejne 1000 m3/dzień (mniejsze ilości zaokrągla się do 1000) 5 do 20000 (100000 m.) 6 do 30000 (150000 m.) 7 do 40000 (200000 m.) 8 do 50000 (250000 m.) 9 do 60000 (300000 m.) 10 do 70000 (350000 m.) 11 do 80000 (400000 m.) 12 do 90000 (450000 m.) 13 do 100000 (500000 m.)  100000  500000 15 do 125000 (625000 m.) 16 do 150000 (750000 m.) 17 do 175000 (875000 m.) 18 do 200000 (1000000 m.) 19 do 225000 (1125000 m.) 20 do 250000 (1250000 m.) 21 do 275000 (1375000 m.) 22 do 300000 (1500000 m.)

Dowód na obecność Escherichia coli i coliformów w wodzie do spożycia i wodzie w basenach przy użyciu procedury Colilert-18-Quanti-Tray® (IDEXX) Escherichia coli Dowód z użyciem enzymów ß-galaktozydazy i ß-glukuronidazy ► żółte zabarwienie i niebieska fluorescencja Coliformy Dowód z użyciem enzymu ß-galaktozydazy ► żółte zabarwienie

Dowód na obecność Enterokoków w wodzie do spożycia z zastosowaniem filtracji membranowej zgodnie z DIN EN ISO 7899-2 Enterokoki: dowód z użyciem agaru Slanetz-Bartley ► Przeniesienie na agar Galle-Aesculin ► Czerwone zabarwienie i ► Brązowe zabarwienie z otoczką

m-CP agaru według załącznika 5 (1) TrinkwV 2001 Dowód na obecność Clostridium perfringens przy użyciu filtracji membranowej z zastosowaniem m-CP agaru według załącznika 5 (1) TrinkwV 2001 Clostridium perfringens: Dowód z wykorzystaniem agaru m-CP w warunkach beztlenowych przy 44±1°C na 21±3 h ► ciemnożółte kolonie po zwilżeniu wodorotlenkiem amonu zmieniają kolor na różowy do czerwonego

Określenie wartości liczby kolonii przy użyciu metody lanych płytek Kocha w 22°C i 36°C w 1ml przez wyliczenie Wartość liczby kolonii (jednostek koloniotwórczych) w 22°C (na górze) i 36°C (na dole) po inkubacji (44 ± 4h) przy użyciu metody lanych płytek Kocha

Flexibacter/grupy Sporocytophaga w 1ml Dowód na obecność Flexibacter/grupy Sporocytophaga w 1ml (niewyszczególniony w TrinkwV) Woda do spożycia (ujęcie ze studni/źródła) Flexibacter/grupa Sporocytophaga; (48 – 72h / 22 °C) z agarem odżywczym DEV z tylko 10% zawartością pożywki; ►zabarwienie na różowo/czerwono z 20%-KOH

Wyniki badań mikrobiologicznych Urzędu Zdrowia i Bezpieczeństwa Żywności dla próbek z małych zakładów wodociągowych w Południowej Bawarii (Próbki często uznawano za próbki podejrzane, „motywowane okazją”)

Wyniki badań mikrobiologicznych dla próbek z małych zakładów wodociągowych: Dowód na obecność określonych organizmów i przekroczenia liczby kolonii

Próbki wody do spożycia przedstawiające zastrzeżenia z mikrobiologicznego punkty widzenia w centralnych i małych zakładach wodociągowych w Południowej Bawarii w 2003 roku (łącznie i kwartalnie).

Sytuacja zagrożenia w zakładach wodociągowych spowodowana porą roku Zakłócenie działania filtracji gruntowej Zwłaszcza w miesiącach letnich, z powodu zaburzeń struktury gleby i jej działania filtracyjnego przez wysuszenie i pękanie, bakterie z ekskrementów mogą przy opadach deszczu łatwo przedostać się do wody

Jakość wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi Rozporządzenie o wodzie do spożycia 2001 Ustęp 2. Jakość wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi § 5 Wymagania mikrobiologiczne (4) Jeżeli przedsiębiorca lub inny właściciel instalacji zaopatrzenia w wodę lub pozyskiwania wody albo osoba przez nich upoważniona stwierdzi okoliczności świadczące o mikrobiologicznym zanieczyszczeniu wody surowej, które mogą prowadzić do wystąpienia choroby zakaźnej, lub też przypuszcza, że takie okoliczności istnieją, musi nastąpić uzdatnianie, w razie konieczności z włączeniem dezynfekcji, zgodnie z ogólnie uznanymi zasadami technicznymi...

Środki zaradcze w sytuacji zanieczyszczonej kałowo wody do spożycia w celu uniknięcia zagrożenia higieniczno-epidemiologicznego Przegotowywanie wody jako nagły środek zaradczy (Czas: 3 min weług wytycznej do §9 TrinkwV 2001 – Środki w przypadku niedotrzymania wartości granicznych i wymogów (2004)) Dezynfekcja wody do spożycia przez chlorowanie lub naświetlanie promieniem ultrafioletowym (przestrzeganie zasad technicznych!) Stworzenie działającego systemu wielobarierowego W wąskiej strefie ochronnej (Strefa II; granica 50 dni) nie mogą znaleźć się żadne fekalia przez wypas lub zastosowanie nawozów przemysłowych (gnojowica, gnojówka, nawóz organiczny stały) ► Małe wodociągi nie mają najczęściej obszaru ochronnego! Przyłączenie do niezanieczyszczonej sieci Udostępnienie nowego, wolnego od zanieczyszczeń, źródła wody do spożycia

Możliwości uśmiercenia, dezaktywacji lub wyeliminowania mikroorganizmów Mikro-organizmy Metody: Chlorowanie (Ozonowanie) Naświetlenie promieniem UV Dezynfekcja termiczna Filtracja Występujące pojedynczo: Wirusy +/- + Bakterie Zarodki bakterii - Pasożyty - (?) Robaki Występujące w skupiskach, biofilmach lub cząstkach: Standardowe zastosowanie: +: skuteczne; +/-: nie w pełni skuteczne; -: z reguły nieskuteczne

Voraussetzung für eine Desinfektion (UV-Bestrahlung oder Chlorung) als alleinige Aufbereitungsmaßnahme Bakterie lub wirusy mogą występować w wodzie tylko w odosobnionych przypadkach, a chorobotwórcze pierwotniaki w ogóle. Wymóg ten można uznać za spełniony, jeśli… ► przestrzegane są zasady techniczne, ► woda nie ma skłonności do mętnienia i ► nie przekroczona jest wartość 0,2 jednostek zmętnienia.

nicht umgesetzt! Projekt DIN 2001-1 styczeń 2006 6 Wymagania względem planowania i budowy 6.3.8 Dobór metody uzdatniania 6.3.8.3 Metody uzdatniania wody skażonej mikrobiologicznie Tabela 3 . Dobór metod uzdatniania dla wody surowej skażonej mikrobiologicznie Metoda uzdatniania Dla 1. stopnia procedury Dla 2. stopnia procedury Filtracja wstępna i dezynfekcja Wolna filtracja piaskowa Mikrofiltracja eliminująca wszystkie cząstki ≥ 0,2 µm Elektroliza chloru z kontrolą stężenia chloru w wodzie do spożycia Dezynfekcja promieniem UV z ciągłym nadzorem dawki UV za pomocą sensora UV przy zachowaniu wymagań zawartych w DVGW W 294 Filtracja wstępna i ultrafiltracja Filtracja dokładna Ultrafiltracja za pomocą membran o szerokości porów ≤ 20 nm z regularną kontrolą całości

DIN 2001-1 październik 2006 6 Wymagania względem planowania i budowy 6.3.8 Dobór metody uzdatniania 6.3.8.3 Metody uzdatniania wody skażonej mikrobiologicznie Jeżeli za zgodą urzędu zdrowia do systemu zaopatrzenia w wodę musi zostać włączona woda skażona mikrobiologicznie (4.4), należy przeprowadzić wielostopniowe uzdatnianie, dzięki któremu będzie można z całą pewnością stwierdzić, że uzdatniona woda do spożycia odpowiada wymogom opisanym w punkcie 5.2.1. Woda skażona mikrobiologicznie podlega uzdatnianiu przez filtrację i dezynfekcję. Filtracja ma na celu możliwie największe wyeliminowanie osadów zawierających patogeny, które są tym samym chronione przed działaniem środków dezynfekcyjnych, w celu zapewnienia odpowiednich warunków do dezynfekcji. Za wystarczające uznaje się pozostałe zmętnienie niższe od 0,2 jednostek mętności (FNU) po filtracji.

Teoria i praktyka to dwie pary butów Woda skażona mikrobiologicznie w małych zakładach wodociągowych musi być uzdatniana poprzez filtrację i dezynfekcję (DIN 2001-1). ► Ultrafiltrację należy uzupełnić dezynfekcją (naświetlanie promieniem UV lub chlorowanie). ► ► Kombinacja ultrafiltracji i dezynfekcji jest dla wielu właścicieli małych wodociągów „zbyt droga”! ► ► ► Nic się nie dzieje!

Mikrobiologische Untersuchungen in der Hausinstallation: Legionellen a) Wachstum nach Membranfiltration auf GVPC-Selektivagar b) Wachstum nach Direktausstrich auf GVPC-Selektivagar

w Południowej Bawarii w latach 2003 - 2008: Wyniki badań próbek wody z instalacji w budynkach na obecność Legionelli w Południowej Bawarii w latach 2003 - 2008: Liczba próbek w % gdzie przekroczone są akceptowalne wartości Przekroczenie: Normalna instalacja w budynku  100 jednostek koloniotwórczych/100 ml; Obszar zwiększonego ryzyka  1 j.koloniotwórcza/litr (od 2007  1 j.koloniotwórcza/100 ml) Pochodzenie próbek Liczba próbek, w których przekroczone są dopuszczalne wartości w % 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Szkoły 29,8 26,0 24,9 30,0 27,7 Przedszkola 22,2 10,8 25,0 16,0 12,5 8,8 Domy starców 29,0 22,9 17,9 20,9 29,1 Hotele / Restauracje 46,2 31,8 27,4 21,2 12,9 38,3 Pozostałe miejsca wspólnego i publicznego użytku 23,4 20,8 25,1 23,6 17,1 28,7 Szpitale 26,9 23,5 25,7 31,7 30,7 35,4 Szpitale; Obszar zwiększonego ryzyka 62,8 56,7 51,2 70,0 72,2 48,5 Pozostałe budynki biurowe 14,7 18,2 25,3 27,1 35,3 Domy jednorodzinne 9,8 13,6 5,5 1,7 5,0 9,0 Domy wielorodzinne 19,6 13,1 14,6 19,5 12,1 baseny; natryski 23,3 22,1 19,2 18,6 Brak podziału na wodociągi centralne i małe wodociągi Jednak porównywalne są rozmiary instalacji w budynkach