Zapewnianie jakości pomiarów wykonywanych na miejscu – transport i konserwacja prób Dr Dietmar Petersohn Laboratorium Berliner Wasserbetriebe 1

Zapewnianie jakości podczas wykonywania pomiarów na miejscu Inspekcja wizualna Przechowywanie urządzeń w umiarkowanej temperaturze Kalibracja tlen – codzienny pomiar wartość pH – codzienny pomiar konduktywność / potencjał redoks – codziennie tylko pomiar kontrolny Pomiary kontrolne przy pomocy niezależnych norm lub roztworów porównawczych dokumentacja w mapach wartości średnich pomiary porównawcze przy użyciu rzeczywistych próbek wody (np. próby pierścieniowe) Ocena stanu elektrod 2

Pomiary na miejscu Temperatura Wartość pH Konduktywność Rozpuszczony tlen Potencjał redoks (stosuje się w przypadku prób wody gruntowej i ze studni) Cechy organoleptyczne Zapach Kolor Mętność Osad Smak (jedynie w przypadku wody przeznaczonej do spożycia w punktach kontrolnych wodociągu) 3

Źródła błędu w analizie Błędy popełniane podczas próbobrania nie mogą zostać skorygowane w analizie instrumentalnej Próby ulegają procesom zmian fizycznych chemicznych biologicznych, które zmieniają zawartość analitów Wyniki badań często różnią się od tych, które otrzymano by przeprowadzając badanie tuż po pobraniu próby Błąd w analizie Próbobranie Przechowywanie Przygotowanie próby Analiza instrumentalna Wartość analizy 4

Powody konserwacji Stan chemiczny próby wpływa na uzyskiwane wyniki Utlenianie związków przez tlen rozpuszczony w wodzie i tlen z powietrza Zmiana wartości pH, konduktywności lub stężenia kwasu węglowego w próbie spowodowane dostępem dwutlenku węgla Nieodwracalna adsorpcja lub desorpcja związków przez wpływ materiału, z którego wykonany jest pojemnik lub ciał stałych znajdujących się w próbie Utrata lub odgazowanie związków Działanie na próbę czynników mikrobiologicznych Zmiany spowodowane dostępem światła Wpływ temperatury podczas transportu Czas trwania transportu od miejsca pobrania próby do laboratorium 5

Powody konserwacji - przykład Zakres zmian zależy od cech próby oraz warunków transportu Cel: Zachowanie stanu próby z momentu próbobrania przez użycie odpowiednich środków Środki: specjalny pojemnik specjalny zabieg konserwacyjny (Konserwacja Chemiczna) (Głębokie zamrożenie) (Filtracja membranowa) (Lodówka) Czas (w dniach) 6

Zanieczyszczenie – przykład: fosforany i EDTA Wchodzą w skład detergentów do mycia naczyń szklanych (sprzętu, butelek, kolb) Zabronione jest użycie detergentów zawierających fosforany do mycia butelek, do których pobiera się próby do badania na obecność fosforanów Detergenty zawierające czynniki kompleksujące nie nadają się do pobierania prób do badań na oznaczenie EDTA 7

Obejmuje wytyczne dotyczące konserwacji i obsługi prób EN DIN 5667-3 Obejmuje wytyczne dotyczące konserwacji i obsługi prób Wymienia najpopularniejsze techniki konserwacji Opisuje wpływ środowiska i wzajemne oddziaływanie prób i otoczenia Omawia sposoby zapobiegania wzajemnemu oddziaływaniu prób i pojemników lub detergentów użytych do ich mycia 8

Wymagania w stosunku do metod konserwacji Procedura analizy nie może zostać zakłócona Konserwacja służąca zachowaniu jednego parametru nie może zakłócić analizy innych Stosować można wyłącznie materiały i procedury przyjazne dla środowiska Konserwacja nie może zwiększyć ryzyka dla próbobiorców i laborantów 9

Metody konserwacji > Zakwaszenie; pH 1 do 2 przy pomocy Kwasu azotowego (HNO3) Kwasu solnego (HCl) Kwasu fosforowego (H3PO4) lub Kwasu siarkowego (H2SO4) >  Alkalizowanieprzy pomocy ługu sodowego, pH > 12 >  Schłodzenie / Przechowywanie w umiarkowanej temperaturze >  Zamrożenie >  Filtracja 10

Konserwacja w BWB zgodnie z SPP (fragment) Parametr Rodzaj/Wielkość pojemnika Konserwacja AOX 250 ml szkło, bez pęcherzyków powietrza 0,5ml 10M HNO3 na pH 1-2 AOI 1 l szkło, bez pęcherzyków powietrza 2ml 10M HNO3 na pH 2 na miejscu Bakteriologia 250ml butelka dla niemowląt z aluminiową zakrętką sterylizacja, 5 godzin przy temperaturze 180°C Cyjanki, (wolne / łącznie) 500ml l szkło, brązowe ze szlifowanym korkiem, bez pęcherzyków powietrza 2,0ml 5 M ługu sodowego, kontrolować wartość pH >12 Fe2+ 100 ml szkło ze szlifowanym korkiem, bez pęcherzyków powietrza 1ml H2SO4 1:3 PAK 1l szkło, brązowe brak Indeks fenolowy 5ml 10% CuSO4 i 2ml 10% H3PO4 Rtęć 250 ml tworzywo sztuczne 2,5ml roztworu dwuchromianu potasu HNO3 na miejscu Metale ciężkie 125 / 250 ml tworzywo sztuczne 1,5 / 3ml 65% HNO3 1:2

Konserwacja – przykład: rtęć > Środki chemiczne i butelki: Roztwór stabilizujący: 1% K2Cr2O7 – stosować w ilości 2,5 ml na 250 ml próby w butelce do pobierania prób >  Do rozważenia: Użycie butelek plastikowych, szklanych lub teflonowych Kondycjonowanie butelek do pobierania prób na obecność rtęci Nie wykorzystywać butelki do pobierania prób ponownie do badania na obecność metali ciężkich, w szczególności chromu [chrom (VI) i chrom (łącznie)] 12

Konserwacja – przykład: żelazo (II) >   Środki chemiczne i butelki: 1.   Roztwór stabilizacyjny: 1:3 rozcieńczonego kwasu siarkowego (H2SO4) 2.   stosować w ilości 1 ml na każde 100ml próby w szklanej butelce zamkniętej szklanym korkiem 3.   wypełnić nie zostawiając pęcherzyków powietrza >   Żelazo (II) wyróżnione, bo: 1.  związki żelaza adsorbują w związkach humusowych 2.   kwas azotowy (HNO3) jest silnym utleniaczem 13

Konserwacja – przykład: indeks fenolowy >  Środki chemiczne i butelki: 1.   Butelki z brązowego szkła ze szlifowanymi szklanymi korkami 2.   Konserwacja w pH ≤ 4 3.   Dodać 1g siarczanu miedzi na litr próby 4.   Schłodzenie do 4°C i analiza w ciągu 24h >   Do rozważenia: 1.   Zanieczyszczenie detergentami, które mogą zawierać substancje zmieniające indeks fenolowy 2.   Wypełnienie butelki bez pozostawienie bąbli powietrza w celu uniknięcia utlenienia tlenem atmosferycznym

Konserwacja - przykład: Lotne chlorowcowane węglowodory (LHKW) ■   Wykonanie próbobrania Próbę umieścić w 2 butelkach z brązowego szkła zaopatrzonych w szklane korki nie pozostawiając w środku pęcherzyków powietrza. Schłodzić podczas transportu. Analiza w ciągu 24 godzin ■   Metoda alternatywna: 10 ml próbę umieścić w pojemnikach HS wypełniając je do oznaczenia kalibracyjnego ■   Cechy: THM = lotne aromatyczne i chlorowcowane węglowodory szybko ulatniające się z próby w razie jej otwarcia.

Czy mają Państwo jakieś pytania? Dziękuję za uwagę

Konserwacja – Przykład: siarczki Łatwo wydzielające się siarczki próbę umieścić w dwóch 250-ml szklanych butelkach ze szlifowanymi korkami, nie pozostawiając pęcherzyków powietrza zrównoważyć 5 ml 2% roztworu octanu cynku i 2,5 ml 2 M ługu sodowego Rozpuszczone siarczki filtracja z użyciem 45-µm filtra konserwacja 10% roztworem kwasu askorbinowego przy pH 10 Siarczki ogółem 2 x 100 ml kolby miarowe wypełnione 20 ml 2% roztworem octanu cynku

Konserwacja – Przykład: chrom (VI) Uwzględniając związki utleniające i redukujące dodać 10 ml fosforanowego roztworu buforowego pH 9 do próby 1000 ml sprawdzić wartość pH dodać 1 ml siarczanu aluminium dodać 1 ml roztworu siarczkowego sprawdzić nadmiar siarczku Bez uwzględnienia takich związków nie dodaje się roztworu siarczkowego