DANE INFORMACYJNE Nazwa szkoły: Gimnazjum Gminne w Siemiatyczach ID grupy: 96/76_MP_G2 Opiekun: Agnieszka Maciejewska Kompetencja: Matematyczno - przyrodnicza Temat projektowy: Czy wiem co jem? Semestr/rok szkolny: V/2011/2012

Jak pracowaliśmy nad projektem „Czy wiem co jem?”

29.02.2012 – wybór tematu To już niestety ostatni semestr naszych wspólnych działań:(( Na dzisiejszych zajęciach wybieraliśmy temat do realizacji oraz dzieliliśmy się zadaniami. Chcieliśmy troszkę zaprezentować nasze zdolności kulinarne, stąd pomysł na „Czy wiem co jem?".

Nasza ankieta…(wyniki)

11.04.2012 – seans filmowy  Na dzisiejszych zajęciach oglądaliśmy filmy z cyklu "Wiem co jem" prowadzonych przez Katarzynę Bosacką. Problematyka filmów dotycząca właściwego o odżywiania się być może wydawać się nudna, ale sposób przedstawiania tego problemu przez prowadzącą okazał się bardzo ciekawy. Wybraliśmy najbardziej interesujące dla nas odcinki - lody, czekolada:)) sporo się dowiedzieliśmy jak wybrać najbardziej wartościowe produkty

04.05.2012 – co jemy? Składniki pokarmowe i ich znacznie w funkcjonowaniu organizmu - białka, tłuszcze, węglowodany, sole mineralne i woda - takie tematy poruszaliśmy na dzisiejszym spotkaniu. Jakie konsekwencje dla zdrowia grożą nam przy niedoborze witamin oraz innych składników pokarmowych? Rola błonnika w prawidłowym rozwoju człowieka. Dlaczego warto spożywać owoce i warzywa? Korzystając z różnych źródeł informacji opracowaliśmy wyżej wymienione zagadnienia.

Białka Wyróżniamy białka: pełnowartościowe niepełnowartościowe Białko jest najważniejszym składnikiem pokarmowym i jest niezbędne do utrzymania życia. Nie może być zastąpione żadnym innym składnikiem. Białko stanowi zasadniczy element budowy wszystkich tkanek, a odpowiedni jego dowóz decyduje o stanie zdrowia. Wyróżniamy białka: pełnowartościowe niepełnowartościowe

Funkcje białek Organizm wykorzystuje zarówno w pełni wykształcone skomplikowane białka i wieloelementowe cząsteczki, jak i pojedyncze aminokwasy i małe związki chemiczne. Oto niektóre funkcje białek: budulcowa – tworzenie elementów strukturalnych komórek (keratyna, elastyna, kolagen) hormonalna – wytwarzanie hormonów mających wpływ na przebieg procesów biochemicznych (hormon wzrostu, insulina) energetyczna – białko używane jest jako źródło energii w ostateczności w sytuacji niedoboru tłuszczu i węglowodanów w celu zbilansowania strat energetycznych.

Źródła białek mięso, jaja, orzechy, zboża, rośliny strączkowe oraz nabiał, jak mleko i ser -  ser 

Tłuszcze Obok węglowodanów i białek są trzecią podstawową grupą składników pokarmowych spełniającą w organizmie głównie funkcję energetyczną. Wchodzą w skład tkanek organizmu, są nośnikiem witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K) i ważnym składnikiem błon komórkowych i złożonych białek; Ze względu na pochodzenie dzielimy tłuszcze na : -roślinne -zwierzęce

Tłuszcze roślinne: To ciekłe tłuszcze otrzymywane z nasion, owoców, kiełków roślin oleistych. Po wydobyciu ich z roślin są oczyszczane, utwardzane lub odwadniane. Do najczęściej spożywanych tłuszczów pochodzenia roślinnego zalicza się m.in.: olej słonecznikowy, olej rzepakowy, olej sojowy, oliwę, olej kokosowy, olej arachidonowy, olej bawełniany Tłuszcze zwierzęce: Zaliczane do grupy tłuszczów nasyconych, są uzyskiwane z tkanki tłuszczowej zwierząt i z mleka. Przykłady tłuszczów zwierzęcych: masło, smalec, słonina, tran, olej kostny

Funkcje tłuszczów Tłuszcze pełnią w naszym organizmie następujące funkcje: -chronią ciało prze utratą ciepła -umożliwiają utrzymywanie narządów wewnętrznych w prawidłowym położeniu -ochraniają narządy przed urazami mechanicznymi -zapewniają energię powstającą w wyniku spalenia tkanki tłuszczowej (bez uszczerbku na zdrowiu) przy niedoborze innych składników energetycznych

Węglowodany Węglowodany są źródłem energii i ciepła, i są niezbędne do metabolizowania innych składników odżywczych, takich jak białka i tłuszcze. Węglowodany, ze względu na budowę, możemy podzielić na: - monosacharydy ( cukry proste) zbudowane z jednej jednostki cukrowej; - disacharydy ( dwucukry) zbudowane z dwóch jednostek cukrowych - polisacharydy ( wielocukry) zbudowane z wielu jednostek cukrowych.

Funkcje węglowodanów - funkcja energetyczna – cukry są podstawowym źródłem energii bez którego nie mogą funkcjonować tkanki; energia produkowana w przebiegu spalania glukozy wykorzystywana jest przede wszystkim do utrzymania termoregulacji i stałocieplności, ciągłej pracy narządów wewnętrznych oraz do pokrycia energii potrzebnej do wykonywania pracy fizycznej - funkcja budulcowa - węglowodany zarówno zewnętrzne, jak i syntetyzowane w ustroju, stanowią substrat do wytwarzania elementów strukturalnych komórek (głównie błon komórkowych) - regulacyjna – węglowodany wchodzą w skład DNA i RNA, przez co uczestniczą w ekspresji genów,  modyfikacji białek i regulacji metabolizmu komórkowego, - regulacja gospodarki wodno-elektrolitowej - węglowodany nieoczyszczone wpływają na gospodarkę wodno-elektrolitową poprzez zmniejszanie wydalania wielu jonów; w nerce glukoza stanowi podstawowy element wielu pomp jonowych - funkcja zapasowa - u ludzi energia magazynowana jest w postaci glikogenu - funkcja transportowa - u ludzi funkcję transportową stanowi glukoza.

Sole mineralne To związki nieorganiczne, pochodne kwasów lub zasad, niezbędne do funkcjonowania organizmów żywych. Występują zarówno w płynach wewnątrzkomórkowych, jak i zewnątrzkomórkowych. Sole mineralne są ważnym składnikiem diety człowieka, spełniają bowiem rolę budulcową oraz regulatorową Można je podzielić na dwie klasy: - makroelementy (potrzebne w dużych ilościach) - mikroelementy (potrzebne w ilościach śladowych) (pierwiastki biogenne). Makroelementy występują w większych ilościach w organizmie. Spełniają funkcję budulcową dla tkanek zębów, kości, skóry, włosów. Do makroelementów zaliczamy: węgiel, tlen, wodór, azot, sód, potas, siarkę, magnez, fosfor, wapń i chlor. Mikroelementy występują w mniejszych ilościach w organizmie, są jednak niezbędne do jego prawidłowego funkcjonowania. Regulują wiele procesów zachodzących w komórkach. W skład mikroelementów wchodzą: żelazo, cynk, mangan, miedź, jod, fluor, molibden, kobalt, bor, chrom i selen.

Funkcje soli mineralnych - sole mineralne są materiałem budulcowym (kości, zębów, skóry, włosów) - wchodzą w skład: hemoglobiny, mioglobiny, tyroksyny, witaminy B12, ATP, ADP, enzymów; - stanowią podstawę w gospodarce wodno- elektrolitowej - odgrywają podstawową rolę w utrzymaniu równowagi kwasowo- zasadowej - są podwaliną pobudliwości nerwowo-mięśniowej.

Witaminy Organiczne związki chemiczne, substancje egzogenne (tj. takie, które są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu żywego i które muszą być dostarczone z pożywieniem, gdyż sam organizm nie potrafi ich wytworzyć). Z punktu widzenia chemicznego witaminy należą do różnych grup związków organicznych, a jedynie ich znaczenie dla organizmów żywych pozwala opisywać je pod wspólną nazwą

Woda Woda jest jednym z najważniejszych składników środowiska, w którym żyjemy. Jest ona, oprócz powietrza, podstawowym elementem potrzebnym do życia. Jak ogromne znaczenie ma w naszym życiu niech świadczy fakt, że jej zawartość w organizmie wynosi od 70 do 90% i zmienia się z wiekiem. Woda występuje we wszystkich tkankach naszego ustroju, chociaż jej rozmieszczenie w nim jest nierównomierne. Zadania wody w organizmie: - Rozpuszczanie pokarmu oraz jego transport. - Wchłanianie pożywienia z jelit i odżywianie komórek. - Usuwanie szkodliwych produktów przemiany materii. - Udział w reakcjach biochemicznych. - Regulacja temperatury ciała - Zwilżanie błony śluzowej, stawów, gałki ocznej.

Błonnik Błonnikiem (włóknikiem) pokarmowym nazywamy zespół substancji ścian komórkowych roślin nie trawionych i nie wchłanianych w przewodzie pokarmowym człowieka. Jest to mieszanina substancji o charakterze polisacharydowym i niepolisacharydowym. Zadania błonnika: - Pomaga w zaparciach, biegunce i bólach towarzyszących hemoroidom - Pomaga w walce z otyłością - Obniża poziom cholesterolu i trójglicerydów - Stabilizuje stężenie glukozy we krwi - Oczyszcza organizm z toksyn i metali ciężkich.

Rozpuszczalność w wodzie Podstawowy podział błonnika obejmuje następujące frakcje: Nazwa frakcji Rozpuszczalność w wodzie Główne źródła Rola w żywieniu Celuloza Nierozpuszczalna Warzywa, owoce, ziarna zbóż Usuwa zaparcia, stabilizuje poziom glukozy we krwi, ogranicza przyrost masy ciała, zapobiega powstawaniu nowotworów okrężnicy, wiąże wodę i zwiększa ilość usuwanych odpadów, pomaga w wypłukiwaniu toksyn i ubocznych produktów przemiany materii w przewodzie pokarmowym Hemicelulozy Częściowo rozpuszczalne Ziarna zbóż, otręby Usuwają zaparcia, obniżają przyrost masy ciała, zapobiegają powstawaniu nowotworów okrężnicy Ligniny Nierozpuszczalne Ziarna zbóż, "zdrewniałe" warzywa Usuwają nadmiar kwasów żółciowych i cholesterolu pokarmowego, usuwają zaparcia, zapobiegają powstawaniu kamieni żółciowych i powstawaniu nowotworów końcowych części układu pokarmowego Pektyny Rozpuszczalne Owoce Obniżają poziom cholesterolu we krwi, regulują gospodarkę kwasów żółciowych, chronią przed nowotworami i powstawaniem kamieni żółciowych Gumy i śluzy Dodatki do żywności Obniżają poziom cholesterolu i glukozy we krwi, powodują powstawanie uczucia sytość

Zdrowa żywność Żywność ekologiczna – określenie żywności produkowanej metodami rolnictwa ekologicznego z dbałością o wyeliminowanie używania nawozów sztucznych i pestycydów. Polski rynek żywności ekologicznej jest obecnie szacowany na ok. 100 mln. €. Żywność certyfikowaną kupuje już ok. 7% polskich konsumentów – głównie w specjalistycznych sklepach (około 200), na półkach zlokalizowanych w ekologicznych wyspach w supermarketach oraz bezpośrednio u rolników. Powierzchnia polskich upraw ekologicznych rośnie dynamicznie. Wg danych opublikowanych w raporcie IJHARS w 2008 roku funkcjonowało w Polsce 14.896 gospodarstw ekologicznych obejmujących łącznie obszar 314,9 tys. hektarów (tj. 1% powierzchni całego kraju oraz 2% powierzchni przeznaczonej na uprawy rolne).

Obliczanie BMI czyli wskaźnika odpowiedniej masy ciała Podczas wyjazdu rowerowego, przy ognisku liczyliśmy BMI. Wzór na obliczenie wskaźnika masy ciała jest następujący: BMI = waga w kg : (wzrost w m * wzrost w m) np.: BMI = 60 : (1,72 * 1,72) = 60 : 2,9584 = 20,28 Wskaźnik BMI pokazuje, że waga jest w normie. Dyskutowaliśmy na temat otyłości, jak również niedoboru wagi.

Spotkanie z panią kosmetyczką 21.05.2012 - Spotkanie z panią Jolantą Nowakowską - kosmetyczką na temat wpływu odżywiania na nasze zdrowie i cerę.

Układ pokarmowy Układ pokarmowy– system połączonych funkcjonalnie narządów służących zapewnieniu dostarczania organizmowi odpowiedniej ilości wody i składników odżywczych.

Jama ustna Jama ustna – początkowy odcinek przewodu pokarmowego i oddechowego. Na jamę ustną składa się przedsionek jamy ustnej i jama ustna właściwa, które oddzielone od siebie są łukami zębowymi żuchwy i szczęki. W niej następuje wstępna, mechaniczna obróbka pokarmu i przygotowanie go do dalszego trawienia. Pokarm przy użyciu zębów zostaje rozdrabniany, miażdżony i mieszany ze śliną, która zawiera enzym trawienny amylazę ślinową. W trakcie żucia pokarmu jest zwilżany śliną wydzielaną przez ślinianki (gruczoły ślinowe), których przewody uchodzą do jamy ustnej. W ślinie rozpuszczane są cząsteczki pokarmu, na których obecność wyczulone są rozmieszczone głównie na języku kubki smakowe (odpowiedzialne za wrażenia smakowe). Po uformowaniu kęsa pokarmowego zostaje on przekazany do dalszej części przewodu pokarmowego w akcie połykania.

Żołądek Zadania żołądka to m.in. wyjaławianie pokarmów oraz ich rozdrabnianie. Żołądek zwykło się utożsamiać z trawieniem wszystkich pokarmów. Jednak to nie do końca prawda – w tej części przewodu pokarmowego trawione są jedynie białka (wstępnie), trawienie tłuszczów następuje tam tylko w bardzo niewielkim stopniu, a cukrów – w ogóle.

Wątroba Wieloczynnościowy organ gruczołowy o wadze 1,5 kg leżący głównie w prawym nadbrzuszu. Składa się z płatów prawego (większego) i lewego. Ma wypukłą powierzchnię przeponową i wklęsłą powierzchnię trzewną (dolną). Wątroba spełnia funkcje metaboliczne, wydalnicze oraz spełnia funkcję gruczołu trzewnego, wydzielając żółć - zbierana w pęcherzyku żółciowym, niezbędna do trawienia tłuszczy. Wątroba magazynuje witaminy A, D, B12 i znaczne ilości żelaza, uczestniczy w regulacji stężenia hormonów.

Jelito cienkie i grube Fragment przewodu pokarmowego. W jelicie zachodzi proces wchłaniania substancji powstałych w wyniku enzymatycznego rozkładu pokarmów. Jego budowa jest zależna od stopnia skomplikowania ogólnego planu budowy ciała organizmu. U wyżej rozwiniętych zwierząt wyróżnia się jelito przednie, środkowe i tylne, a także jelito cienkie, grube, proste, czcze i ślepe. Jelito kręgowców jest najdłuższą częścią ich przewodu pokarmowego. Położone jest między żołądkiem a odbytem. Jelito dzieli się u ludzi na dwie główne części: jelito cienkie i jelito grube. Jelito cienkie dzieli się na dwunastnicę, jelito czcze i jelito kręte. Jelito grube dzieli się na kątnicę, wstępnicę, poprzecznicę, zstępnicę, esicę, oraz odbytnicę zakończoną odbytem.

Piramida żywienia

Energia – zapotrzebowanie i wykorzystanie Dzienne zapotrzebowanie energetyczne - oznacza ilość energii, którą należy dostarczyć każdego dnia organizmowi w pożywieniu, aby pokryć wydatki energetyczne wynikające z: podstawowej przemiany materii, na którą składają się procesy fizjologiczne, odnowa komórek i tkanek, itp., aktywności fizycznej. Dzienne zapotrzebowanie energetyczne podaje się najczęściej w kcal. Dostarczanie organizmowi odpowiedniej ilości (oraz jakości) pożywienia, które pokrywa dzienne zapotrzebowanie energetyczne, lecz go nie przewyższa, jest warunkiem utrzymania stałej i prawidłowej masy ciała. Dzienne zapotrzebowanie energetyczne zależy od: indywidualnego tempa metabolizmu, masy ciała, wzrostu, wieku, płci, poziomu aktywności fizycznej. Dzienne zapotrzebowanie energetyczne wzrasta podczas intensywnego wysiłku fizycznego oraz podczas wzrostu i rozwoju organizmu, ciąży i okresu karmienia oraz rekonwalescencji. Średnie dzienne zapotrzebowanie energetyczne dla osób o umiarkowanej aktywności fizycznej wynosi: - 2000 kcal dla kobiety - 2500 kcal dla mężczyzny.

Jak korzystamy z energii?

31.05.2012 – nasze podsumowanie... Dzisiejsze popołudnie spędziliśmy w miłej atmosferze na podsumowaniu  naszej pracy. Pierwsza część to praca w klasopracowni, gdzie odbywają się zajęcia kulinarne. Przygotowaliśmy wspólny posiłek. Sałatki, zapiekanki i desery. Mnaiammmm... Potem wspólna konsumpcja przy wspominkach o tym jak to było:)

KONIEC