AGRESYWNA INŻYNIERIA FINANSOWA I KSIĘGOWA A ZARZĄDZANIE RYZYKIEM prof. dr hab. Stanisława Surdykowska Katedra Rachunkowości Międzynarodowej Uniwersytet Jagielloński

AGRESYWNA INŻYNIERIA FINANSOWA I KSIĘGOWA A ZARZĄDZANIE RYZYKIEM 1. Marzenia globalnego inwestora a zarządzanie ryzykiem: między wolnością, bezpieczeństwem, chciwością, strachem i zaufaniem 2. Dywersyfikacja żródeł kapitałów na rozwój przedsiębiorstw a zarządzanie ryzykiem 3. Istota agresywnej inżynierii finansowej i księgowej 4. Główne cele finansowe przedsiębiorstwa: wypłacalność i zyskowność

AGRESYWNA INŻYNIERIA FINANSOWA I KSIĘGOWA A ZARZĄDZANIE RYZYKIEM 5. Podstawy informacyjne zarządzania ryzykiem: sprawozdania finansowe oraz pozostałe źródła 6. Struktura procesu tworzenia informacji w rachunkowości a możliwości eliminowania agresywnej inżynierii finansowej i księgowej 7. Wpływ kryzysów finansowych na zwiększanie wiarygodności informacji prezentowanych w sprawozdaniach finansowych - XX i XXI wiek 8. Opinie czołowych ekonomistów amerykańskich zaprezentowane podczas sympozjum poświęconemu A. Greenspanowi – Jackson Hole (Wyoming) we wrześniu 2005 roku

AGRESYWNA INŻYNIERIA FINANSOWA I KSIĘGOWA A ZARZĄDZANIE RYZYKIEM 1. Marzenia globalnego inwestora a zarządzanie ryzykiem: między wolnością, bezpieczeństwem, chciwością, strachem i zaufaniem 2. Dywersyfikacja żródeł kapitałów na rozwój przedsiębiorstw a zarządzanie ryzykiem: A) giełda (np.Enron, WorldCom, Lehman Brothers), B) fundusze typu: private equity(PE) – LTCM, Madoff, Stanford, Soros, w tym private investments in public equity (PIPE), venture capital (VC), sovereign wealth funds (SVF) oraz fundusze hedgingowe. Rozwój inwestycji i usług finansowych zgodnych z zasadami szariatu (prawa koranicznego) opartego na zakazie: - płacenia lub otrzymywania odsetek (riba), - ponoszeniu nieokreślonego ryzyka (ghahar). A) walka o przejrzystość informacyjną B) brak przejrzystości informacyjnej

AGRESYWNA INŻYNIERIA FINANSOWA I KSIĘGOWA A ZARZĄDZANIE RYZYKIEM 3. Agresywna inżynieria finansowa i księgowa – świadome, trudne do udowodnienia - wykorzystanie asymetrii wiedzy i informacji między stronami rynku do rozproszenia ryzyka faworyzującego jedną ze stron transakcji

AGRESYWNA INŻYNIERIA FINANSOWA I KSIĘGOWA A ZARZĄDZANIE RYZYKIEM Instrumenty zabezpieczające a instrumenty spekulacyjne Andrzej Stopczyński – szef pionu bankowego KNF: * 80% firm mających opcje spłaci je bez problemu, gdyż zarobiły na eksporcie * 15% będzie miało kłopoty z powodu zerwanych umów eksportowych * 5% zaangażowało się w grę na opcjach

AGRESYWNA INŻYNIERIA FINANSOWA I KSIĘGOWA A ZARZĄDZANIE RYZYKIEM W. Buffet: złożone finansowe instrumenty finansowe to FINANSOWA BROŃ MASOWEJ ZAGŁADY Przykład: CDO – długi zabezpieczane innymi długami Rodzaje CDO - dług zabezpieczony: * kredytami bankowymi - CLO * obligacjami – CBO * pożyczkami hipotecznymi - CMO Alan Greenspan : rynek CDO nigdy nie wróci do poziomu sprzed zawirowań – wszyscy wiedzą, że nie można tego instrumentu właściwie wycenić W. Buffet: ŚWIAT INWESTYCJNY PRZESZEDŁ OD NIEDOCENIANIA RYZYKA DO JEGO WYOLBRZYMIANIA

AGRESYWNA INŻYNIERIA FINANSOWA I KSIĘGOWA A ZARZĄDZANIE RYZYKIEM 4. Główne cele finansowe przedsiębiorstwa: wypłacalność i zyskowność

AGRESYWNA INŻYNIERIA FINANSOWA I KSIĘGOWA A ZARZĄDZANIE RYZYKIEM 5. Podstawy informacyjne zarządzania ryzykiem: sprawozdania finansowe oraz pozostałe ocena ryzyka – Value at Risk : jak wartość rynkowa aktywu lub portfela aktywów może się zmniejszyć przy określonych założeniach, w określonym czasie i przyjętym Gail Fosler – królowa prognoz

AGRESYWNA INŻYNIERIA FINANSOWA I KSIĘGOWA A ZARZĄDZANIE RYZYKIEM 6. Wpływ kryzysów finansowych na zwiększanie wiarygodności informacji prezentowanych w sprawozdaniach finansowych w XX i XXI wieku

AGRESYWNA INŻYNIERIA FINANSOWA I KSIĘGOWA A ZARZĄDZANIE RYZYKIEM 7. Standaryzacja zasad rachunkowości finansowej jako reakcja na kryzysy finansowe * 1929 KRACH NA GIEŁDZIE NOWOJORSKIEJ * 1933 Ustawa o obrocie papierami wartościowymi i giełdzie * 1934 Powołanie Komisji Papierów Wartościowych i Giełdy * 1939 Commission on Accounting Procedures (CAP) * 1959 Accounting Principles Board (APB)

AGRESYWNA INŻYNIERIA FINANSOWA I KSIĘGOWA A ZARZĄDZANIE RYZYKIEM * 1973 KRYZYS NAFTOWY * 1973 Financial Accounting Standards Board (FASB - USA) * 1973 International Accounting Standards Committee * 1974 Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego * 1978 Czwarta Dyrektywa UE * 1983 Siódma Dyrektywa UE * 1989 IASC zdefiniowanie aktywu, zobowiązania, kapitału własnego, dochodu, kosztu, zysku i straty * 1995 Początek wprowadzania nowego ładu w zakresie informacji finansowej na terenie UE

AGRESYWNA INŻYNIERIA FINANSOWA I KSIĘGOWA A ZARZĄDZANIE RYZYKIEM * 1995 MSR 32 INSTRUMENTY FINANSOWE: UJAWNIANIE I PREZENTACJA * 1998 MSR 38 WARTOŚCI NIEMATERIALNE * 2000 MSR 39 INSTRUMENTY FINANSOWE: UZNAWANIE I WYCENA * 2001 – 2004 praca nad zmianami MSR 39 i 32

AGRESYWNA INŻYNIERIA FINANSOWA I KSIĘGOWA A ZARZĄDZANIE RYZYKIEM *2001 FALA UPADKÓW SPÓŁEK GIEŁDOWYCH * 2001 Londyn - przemianowanie IASC na IASB * 2002 USA - Ustawa Sarbanesa- Oxleya * 2002 UE – dekret w sprawie stosowania MSR/MSSF * 2004 NBUK – ryzyko operacyjne banków * 2004 MSR 38 WARTOŚCI NIEMATERIALNE zmieniony * 2005 Spółki giełdowe na obszarze UE mają stosować MSR/MSSF * stycznia zaczęła obowiązywać NBUK * 2007 Reakcja Parlamentu Europejskiego, który zlekceważył postanowienia RMSR - MSR 39 Instrumenty finansowe UZNAWANIE I WYCENA oraz BKNB *2008 – KOLEJNY KRYZYS FINANSOWY

AGRESYWNA INŻYNIERIA FINANSOWA I KSIĘGOWA A ZARZĄDZANIE RYZYKIEM 8. Opinie czołowych ekonomistów amerykańskich zaprezentowane podczas sympozjum poświęconemu A. Greenspanowi – Jackson Hole (Wyoming) we wrześniu 2005 roku # Greenspan traktował politykę monetarną jako sztukę zarządzania ryzykiem – ostrzegał przed kryzysem na rynku nieruchomości i jego skutkami, przewidywał, że dlatego Fed będzie kontynuował podnoszenie stóp procentowych

AGRESYWNA INŻYNIERIA FINANSOWA I KSIĘGOWA A ZARZĄDZANIE RYZYKIEM # Zmiany na rynkach finansowych – technologiczne, instytucjonalne i deregulacje zachęciły inwestorów do: A – podejmowania bardziej ryzykownych decyzji raz zachowań stadnych, odrywając w ten sposób ceny od ich podstawy B - gdy stopy są niskie, to zachowanie inwestorów podyktowane jest poszukiwaniem wyższej stopy zwrotu (np. na rynku nieruchomości) ______________________________________________________ A + B = boom finansowy i kryzys finansowy

AGRESYWNA INŻYNIERIA FINANSOWA I KSIĘGOWA A ZARZĄDZANIE RYZYKIEM # Po fali kryzysów (1997) w Azji, Rosji i Ameryce Południowej domagano się większej kontroli nad światowymi przepływami finansowymi i działalnością funduszy wysokiego ryzyka # Wskazywano, jak szkodliwe skutki przynoszą pospiesznie przeprowadzone akcje ratowania bankrutów # Globalny kryzys związany z amerykańskimi CDO wskazuje, że nikt nie wyciągnął wniosków z poprzednich kłopotów światowej gospodarki