Ekonomia polityczna bezrobocia Bezrobocie a grupy interesu Katarzyna Witczak Wydział Nauk Ekonomicznych UW, 2009

Podstawowe pojęcia bezrobotny – osoba niezatrudniona i niewykonująca innej pracy zarobkowej, zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy, nieucząca się w szkole w systemie dziennym, zarejestrowana we właściwym powiatowym urzędzie pracy, jeżeli: ukończyła 18 lat, z wyjątkiem młodocianych absolwentów kobieta nie ukończyła 60 lat, a mężczyzna 65 lat nie nabyła prawa do emerytury, renty inwalidzkiej nie uzyskuje miesięcznie dochodu w wysokości przekraczającej połowę najniższego wynagrodzenia bezrobocie - zjawisko społeczne polegające na tym, że część ludzi zdolnych do pracy i deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje faktycznego zatrudnienia z różnych powodów.

Podstawowe pojęcia c.d. stopa bezrobocia – odsetek bezrobotnych w stosunku do siły roboczej grupy interesu – pewna grupa osób wywierających wpływ, najczęściej nielegalny, na politykę państwa w celu uzyskania różnego rodzaju korzyści

Rodzaje bezrobocia koniunkturalne (wynika z cykli koniunkturalnych gospodarki, recesja spadek popytu na produkt spadek popytu na pracę) frykcyjne (zmiana pracy na lepszą, zmiana miejsca zamieszkania) strukturalne (popyt na dane usługi zanikł i nie wróci np. usługi przepisywania ksiąg) przymusowe (są chętni do podjęcia pracy za rynkową stawkę lecz pracy nie znajdują) dobrowolne (rynkowa płaca jest za niska i czekają na lepiej płatną ofertę płacy) utajone (zatrudnienie dodatkowego pracownika nie zwiększa produkcji) technologiczne (praca ludzi zastąpiona pracą maszyn) sezonowe (popyt na usługi występuje tylko w pewnych sezonach np. rolnictwo, budownictwo) krótkookresowe (trwa do 3 miesięcy) średniookresowe (trwa od 3 do 6 miesięcy) długookresowe – chroniczne (trwa ponad 12 miesięcy; brak wykształcenia i jakichkolwiek kwalifikacji)

Próby wyjaśnienia zjawiska bezrobocia Keynes * bezrobocie skutkiem niedostatecznego popytu * brak przymusowego bezrobocia w warunkach pełnego popytu * ingerencja państwa i płace minimalne najlepszym rozwiązaniem problemu bezrobocia * teoria wykorzystująca krzywą philipsa monetaryzm * bezrobocie przymusowe skutkiem wprowadzenia płac minimalnych * niedopuszczalna ingerencja państwa w rynek * przy braku ingerencji występuje tylko bezrobocie naturalne (frykcyjne + strukturalne) klasycy * nie ma bezrobocia przymusowego * istnieje tylko bezrobocie frykcyjne i dobrowolne * brak ingerencji państwa i lepsze przewidywania pracowników najlepszą metodą zmniejszania bezrobocia

Fiasko teorii Według Mancura Olsona wymienione wcześniej teorie są niekompletne: - funkcjonalność tylko w szczególnych okolicznościach - prawdziwość tylko dla krótkiego okresu - teoria mikroekonomiczna - brak zastosowania w problemach makroekonomicznych - nie uwzględnienie indywidualnych zjawisk i sytuacji

Mancur Olson ur. 1932 r. – zm. 1998 r. wybitny amerykański ekonomista twórca The Rise and Decline of Nations: Economic Growth, Stagflation and Social Rigidities

Teoria Mancura Olsona występowanie „koalicji dystrybucyjnych” występowanie grup interesu jako ważny czynnik wzrostu bezrobocia negatywne skutki oddziaływania grup nacisku

Obopólnie korzystne transakcje … … jako klucz do uporania się z przymusowym bezrobociem.

Kto blokuje obopólnie korzystne umowy ? Zorganizowane grupy interesu

Przykłady grupy nacisku PKP – strajk kolejarzy, blokując tory uzyskali dotacje na 2004 rok „Wydajność pracy jest 34 – krotnie mniejsza niż na kolejach japońskich. Po raz kolejny rząd przegrał. Przegrał w starciu z kolejarzami, których jedynym argumentem w walce o uniknięcie 100 tys. zwolnień była skondensowana siła fizyczna.” Adam Fularz

Sposoby walki z bezrobociem wg M. Olsona zwalczanie zorganizowanych grup interesu

Ogólne pomysły walki z bezrobociem ograniczenie roli rządu wprowadzenie ulg podatkowych dla pracodawców utrzymywanie niskich zasiłków dla bezrobotnych szeroka prywatyzacja znoszenie barier administracyjnych (biurokracja, licencje, koncesje, itp.) wytwory grup interesu

Dziękuję za uwagę