Przygotowała: Paulina Nowak Postsocjalistyczna transformacja z perspektywy nowej ekonomii instytucjonalnej Przygotowała: Paulina Nowak

Plan prezentacji 1. Wstęp związek ekonomii z polityką 2. Rozwinięcie postsocjalistyczna transformacja w ujęciu historycznym i ekonomicznym 3. Podsumowanie

Etapy transformacji w Polsce: zła koniunktura gospodarki  fala strajków zabójstwo ks. Jerzego Popiełuszki (1984r.) obrady „Okrągłego Stołu” (1989r.)

„Porozumienia kwietniowe”: nowe wybory do Sejmu i Senatu (czerwiec 1989r.) premierem Tadeusz Mazowiecki (sierpień 1989r.) pierwsze powszechne wybory  Lech Wałęsa prezydentem Polski (grudzień 1989r.)

Główny cel przemian społecznych… …przejście od biernego społeczeństwa postkomunistycznego do społeczeństwa obywatelskiego.

Nowy podział społeczeństwa polskiego: klasa wyższa klasa średnia klasa niższa under class

Przemiany gospodarcze przejście od gospodarki scentralizowanej do gospodarki rynkowej „Plan Balcerowicza” (walka z inflacją) wzrost gospodarczy spadek bezrobocia stabilizacja cen

Ekonomia instytucjonalna: T.B. Veblen: Teza o nieracjonalności i uleganiu przez człowieka nawykom myślowym, powstającym w wyniku przekazywania tradycyjnych wzorców rozumowania i naśladownictwa

Nowa ekonomia instytucjonalna: Ronald Coase „The Nature of the Firm” Oliver Williamson F. Hayek North Buchanan

Ronald Coase „The Nature of the Firm” koszty transakcyjne instytucje

Koszty transakcyjne: koszty związane ze zbieraniem informacji koszty prowadzonych negocjacji handlowych koszty związane z realizacją kontraktu

Rynki i przedsiębiorstwa jako instytucje pozwalają minimalizować koszty transakcyjne

Schemat Williamsona (1) : Społeczne podłoże: instytucje nieformalne, zwyczaje, zasady moralne, tradycja, religia Ustrój polityczno-prawny: formalne reguły gry – zwłaszcza prawo własności (ustrój polityczny, wymiar sprawiedliwości, biurokracja)

Schemat Williamsona (2) : Struktury zarządzania (mechanizm kształtowania proporcji transakcji rynkowych i zarządzania hierarchicznego) Alokacja zasobów (ceni i ilości)

F. Hayek… … zwolennik wolnego rynku, który jeszcze przed nowymi instytucjonalistami koncentrował swoją uwagę na problemach koordynacji.

Nowa ekonomia instytucjonalna nawiązanie do tradycji starego instytucjonalizmu konkluzje polityczne bliskie ekonomii ortodoksyjnej

Transformacja: podejście techniczne i społeczne Maksymalizacja dobrobytu najważniejszą częścią podłoża społecznego gospodarki rynkowej.

Reguły warunkujące proces transformacji: własność prywatna twarde ograniczenie budżetowe wolne ceny wolność działalności gospodarczej

Efektowność adaptacyjna… … czyli zdolność systemu instytucjonalnego do ustawicznego dostosowywania się do zmian technologicznych i demograficznych oraz szoków pojawiających się w systemie społecznym.

Nieuniknione koszty transakcyjne: koszty uświadamiania ludziom konieczności i wymagań instytucjonalnej rekonstrukcji koszty tworzenia nowego prawa i wymiaru sprawiedliwości koszty przekonywania, że system rządów powinien być oparty na zasadzie rządów prawa

Koszty transakcyjne, których można uniknąć: koszty spowodowane przez częste zmiany prawa brak zabezpieczeń i przejrzystości praw własności niski poziom legitymizacji nowego prawa i rządzących koalicji

Zasada rządów prawa – Rule of law: życie społeczne oparte na przestrzeganiu przyjętych reguł prawnych przymus państwowy ograniczony do podlegania tym prawom rząd nie narzuca swojej woli

Buchanan podkreśla, że… … w społeczeństwie wolnych i odpowiedzialnych jednostek słowo konstytucja musi stać przed słowem demokracja.

Barro uważa, że… … rozwój rule of law jest podstawowym czynnikiem wzrostu gospodarczego, podczas gdy demokrację ocenia jako czynnik ambiwalentny.

S. Pejovich – „teza o interakcji”: Wzajemne oddziaływanie formalnych i nieformalnych instytucji jest zasadniczym czynnikiem oddziałującym na stabilność ekonomiczną i stopę wzrostu gospodarczego.

Korupcja jako istotny problem krajów transformacji

Podsumowanie: Nowa ekonomia instytucjonalna akcentuje trudności i złożoność transformacji ale nie kwestionuje liberalizacji gospodarczej jako podstawowej strategii przejścia od gospodarki planowanej do rynkowej.

Bibliografia: Janina Godłów-Legiędź, Transformacja ustrojowa z perspektywy nowej ekonomii instytucjonalnej, „Ekonomista” nr 2 ( 2005 r.) Stanisław Rudolf (red.), Nowak ekonomia instytucjonalna. Aspekty teoretyczne i praktyczne, Kielce 2005 Tadeusz Teofil Kaczmarek, Ład ekonomiczny w demokratycznym państwie, Warszawa 2007 Antoni Czubiński, Historia Polski XX wieku, Poznań 2000 Encyklopedia popularna PWN, Warszawa 1994

Dziękuję za uwagę.