Czym jest to co zwiemy nauką? Teorie jako struktury Anarchistyczna teoria wiedzy Magdalena Frankowska, WNE 2006

Teorie jako struktury Indukcjonisyczna i falsyfikacjonistyczna teoria nauki jest zbyt wąska. Analizy historyczne ujawniają, że ewolucja i postęp najpoważniejszych dyscyplin naukowych ma charakter strukturalny.

Lakatos: programy badawcze Heurystyka negatywna - podstawowe założenia programu badawczego (twardy rdzeń) nie mogą podlegać odrzuceniu ani modyfikacjom. Heurystyka pozytywna – ogólne wskazówki mówiące o tym, w jaki sposób program badawczy można rozwijać.

Lakatos: programy badawcze Twardy rdzeń - ogólne hipotezy teoretyczne, tworzące bazę dla rozwoju programu badawczego. Pas ochronny – hipotezy pomocnicze, założenia i warunki początkowe.

Lakatos: programy badawcze Program badawczy może uchodzić za naukowy, gdy: charakteryzuje się takim stopniem spójności, który zapewnia wypracowanie określonego projektu przyszłych badań; prowadzi do odkryć nowych zjawisk.

Lakatos: programy badawcze Metodologia naukowa: praca wykonywana w ramach danego programu badawczego – rozszerzanie i modyfikacja pasa ochronnego oraz formułowanie różnych hipotez; konkurencyjne programy badawcze.

Lakatos: programy badawcze Metodologia Lakatosa wyklucza dwa rodzaje posunięć: Hipotezy ad hoc, których nie można poddać niezależnemu sprawdzianowi; Posunięcia, które kwestionują twardy rdzeń.

Paradygmaty Kuhna Główne cechy teorii Kuhna: rewolucyjny charakter postępu naukowego, w którym następuje porzucenie jednej struktury teoretycznej i zastępowanie jej inną, nie dającą się pogodzić z poprzednią; socjologiczne cechy wspólnot naukowych.

Paradygmaty Kuhna Paradygmat - składa się z ogólnych założeń teoretycznych, praw i technik ich stosowania, przyjmowanych przez członków danej społeczności naukowej. Nauka normalna – praca w ramach paradygmatu.

Paradygmaty Kuhna Obraz rozwoju nauki: pre-nauka – nauka normalna – kryzys –rewolucja – nowa nauka normalna – nowy kryzys

Anarchistyczna teoria wiedzy Paul Feyerabend: Przekonanie, że nauka może i powinna rozwijać się według jakichś trwałych i powszechnych reguł, jest w równej mierze nierealistyczne jak i zgubne. Wszystkie metodologie mają swoje ograniczenia i jedyną regułą, która wychodzi obronną ręką to „wszystko wolno”.

Anarchistyczna teoria wiedzy Niewspółmierność – trudność w porównywaniu dwóch konkurencyjnych teorii. Wybór pomiędzy niewspółmiernymi teoriami jest subiektywny.

Anarchistyczna teoria wiedzy Obrońcy nauki zazwyczaj uważają ją za coś lepszego od innych form wiedzy, bez ich uprzedniego zbadania. Jeżeli nauka ma być porównywana z innymi formami wiedzy, należy najpierw zbadać naturę, cele i metody nauki na równi z celami, metodami i naturą innych typów wiedzy.

Podsumowanie Lakatos – programy badawcze Kuhn - paradygmaty Feyerabend – anarchistyczna teoria wiedzy

Dziękuję za uwagę.