Ekonomia Normatywna a Ekonomia Pozytywna Hubert Wiśniewski

Szkic prezentacji Gilotyna Hume’a; Sądy wartościujące i ich wpływ na nauki społeczne; Paretowska ekonomia dobrobytu a podział na ekonomię pozytywna i ekonomię normatywną; Opinie ekonomistów i ich wpływ na decydentów; Rola faktów empirycznych w ekonomii.

Gilotyna Hume’a Pozytywne Jest Fakty Obiektywne Opisowe Nauka Prawdziwe/Fałszywe Normatywne Powinno Wartości Subiektywne Zalecające Sztuka Dobre/Złe

Problem 1 W jaki sposób rozstrzygamy, czy dana wypowiedź jest opinią typu „jest” czy też typu „należy”? Opinia typu „jest” - to po prostu opinia, która w sensie materialnym może być albo prawdziwa albo fałszywa: jej autor stwierdza coś o stanie świata a następnie można to zweryfikować za pomocą odpowiednich metod; Opinia typu „należy” - wyraża ocenę stanu świata akceptację lub brak akceptacji, pochwałę lub naganę, coś akceptuje lub cos potępia, i jedyne co możemy zrobić, to przekonywać do jej zaakceptowania.

Sądy metodologiczne a sądy wartościujące Charakteryzujące sądy oznaczają wybór przedmiotu badania, metody badawczej oraz kryteriów oceny istotności poczynionych ustaleń; Oceniające sądy wartościujące to wartościujące twierdzenie o stanach świata, w tym oceny pewnych rodzajów ludzkiego zachowania i pewnych stanów społeczeństwa, będących wynikiem tych zachowań;

Czy nauki społeczne mogą uniknąć sądów wartościujących? Wertfreiheit – wolność od wartości – nie oznaczała, że dokonywane przez ludzi akty wartościowania nie mogą być w sposób racjonalny analizowane; Wertungsdiskussionen – dyskusje o wartościach.

Wertungsdiskussionen Forma: Analizowania wewnętrznej spójności zbioru wartości będących przesłankami, z których wyprowadzane są rozbieżne sądy normatywne; Dedukowania konsekwencji tych będących przesłankami wartości w konkretnych okolicznościach praktycznych, do których zostały one odniesione; Ustalenia rzeczowych konsekwencji alternatywnych sposobów realizacji sądów normatywnych.

Przykłady krytyki zasady Wertfreiheit Robert Heilbroner uważa: Nauki społeczne i przyrodnicze różnią się tym, że ludzkie działania odznaczają się zarówno ukrytą intencją, jak i świadomą celowością; Przy ocenie teorii ekonomicznych ekonomiści nie są naukowo bezstronni; Ekonomista nie ma prawa manipulować danymi.

Przykłady krytyki zasady Wertfreiheit c.d. Gunar Myrdal uznaje że: Nie należy ukrywać sądów wartościujących w interesie nauki, lecz raczej śmiało je zadeklarować na samym początku analizy; Niemal wszystko, co nie jest danymi statystycznymi to „sąd wartościujący”; Rozróżnienie ekonomii pozytywnej od ekonomii normatywnej jest niemożliwe, a wszelkie próby mogą doprowadzić do samooszustwa.

Paretowska ekonomia dobrobytu Optimum Pareta opiera się na trzech podstawowych założeniach: Suwerenność konsumenta – jedynie określone przez każdego samodzielne preferencje mogą być traktowane jako preferencje indywidualne; Brak paternalizmu – dobrobyt społeczny obejmuje dobrobyt wszystkich pojedynczych członków społeczeństwa i nikogo ponadto; Jednomyślność – tylko jednomyślnie zaakceptowane realokacje traktować można jako powodujące wzrost dobrobytu społecznego.

Pozytywna Paretowska ekonomia dobrobytu Według Archibalda: „Twierdzenia ekonomii dobrobytu są twierdzeniami ekonomii pozytywnej; odnoszą się one do relacji pomiędzy danymi celami i pozostającymi do dyspozycji środkami (…); Argumentacja Hennipmana: jeśli podtrzymujemy czysto neutralną interpretacje optimum Pareta, paretowskie kryterium nie zawiera żadnych zaleceń dotyczących polityki gospodarczej.

Twierdzenie o „niewidzialnej ręce” Twierdzenie o „niewidzialnej ręce” sformułowane przez Samuelsona dotyczy równoważności warunków zaistnienia optimum Patera oraz stanu równowagi w gospodarce doskonale konkurencyjnej Twierdzenia o „niewidzialnej ręce” nie można sfalsyfikować, a więc nie należy ono do ekonomii pozytywnej, tylko do normatywnej.

Osobliwe cechy współczesnej ekonomii dobrobytu Paretowskie założenia w żadnym razie nie są powszechnie akceptowalne np. lewe skrzydło politycznego spektrum. Rowley i Peacock argumentują, że liberałowie akceptują substytucję pomiędzy wolnością a indywidualizmem, są skłonni tolerować naruszanie indywidualnej wolności, jednak wyłącznie pod warunkiem, że działanie takie poszerza zakres wolności innych.

Ekonomista nie podaje jednoznacznych rozwiązań Robbins twierdzi, że ekonomia to nauka, która zajmuje się badaniem rozdziału rzadkich środków pomiędzy konkurujące o nie dane cele; Ekonomista prezentuje menu alternatywnych możliwości, a następnie podejmujący decyzje dokonuje wyboru, kierując się przy tym swoją funkcją preferencji;

Wpływ ekonomicznego doradztwa na decydentów Luźny inkrementalizm – luźny, ponieważ zdaniem autorów decyzja nie zostaje bynajmniej podjęta za jednym zamachem, lecz zostaje wypracowana „po kawałku” dzięki wielu ponawianym próbom; Inkrementalizm – zdaje sprawę z faktu, że chodzi tu o analizę ograniczonego jedynie zbioru środków, które różnią się od już stosowanych tylko w bardzo małym stopniu.

Ocena faktów empirycznych Ekonomiści stawiają opór w obliczu empirycznego zaprzeczenia jakiegoś twierdzenia z zakresu ekonomii pozytywnej, które zawiera założenie konkurencji doskonałej; Ograniczenie ekonomii jako nauki empirycznej wynika z faktu, że twierdzenia ekonomii dobrobytu są nieustannie przenoszone z ekonomii normatywnej i stosowane do oceniania faktów z zakresu ekonomii pozytywnej.

Podsumowanie Wzajemne oddziaływanie faktów i wartości jest siłą napędzającą pracę naukową; Postęp w nauce jest osiągany poprzez maksymalizowanie znaczenia faktów i minimalizowanie znaczenia wartości; Kluczem dla rozwoju ekonomii musi stać się tworzenie falsyfikowanych teorii ekonomicznych.