O zbędności podziału ekonomii na pozytywną i normatywną – B. Czarny Przygotowała Ewa Hołownia

Według B. Czarnego można wyróżnić co najmniej cztery różne warianty klasyfikacji ekonomii na ekonomię pozytywną i normatywną: 1. Ekonomia pozytywna zajmuje się rozstrzygalnymi (empirycznie lub logicznie) faktami, zaś ekonomia normatywna dotyczy nierozstrzygalnych sądów wartościujących 2. Ekonomia pozytywna zajmuje się rozstrzygalnymi (empirycznie lub logicznie) faktami, zaś ekonomia normatywna dotyczy nierozstrzygalnych sądów wartościujących, jednak instrumentalne sądy wartościujące są częścią ekonomii pozytywnej, ponieważ są rozstrzygalne empirycznie lub też logicznie

Według B. Czarnego można wyróżnić co najmniej cztery różne warianty klasyfikacji ekonomii na ekonomię pozytywną i normatywną: 3. Ekonomia pozytywna zajmuje się rozstrzygalnymi (empirycznie lub logicznie) faktami, zaś ekonomia normatywna dotyczy nierozstrzygalnych sądów wartościujących, a instrumentalne sądy wartościujące są częścią ekonomii normatywnej 4. Ekonomia pozytywna składa się z wypowiedzi, które można rozstrzygnąć w kategoriach prawdy i fałszu, natomiast ekonomia normatywna składa się z wypowiedzi nierozstrzygalnych

1. Ekonomia pozytywna dotyczy rozstrzygalnych faktów, a ekonomia normatywna nierozstrzygalnych sądów wartościujących Choć kompetentne i szeroko zakrojone badania w zasadzie są w stanie doprowadzić do rozstrzygnięcia wielu na razie niejasnych problemów z zakresu ekonomii pozytywnej, nie można tego powiedzieć o sporach w ekonomii normatywnej. Ekonomia normatywna jest oparta na subiektywnych sądach wartościujących, a nie na poszukiwaniu jakiejkolwiek prawdy obiektywnej. David Begg, Rudger Dornbusch, Stanley Fischer

1. Ekonomia pozytywna dotyczy rozstrzygalnych faktów, a ekonomia normatywna nierozstrzygalnych sądów wartościujących Wymienieni autorzy uznali więc, że wszystkie wypowiedzi z zakresu ekonomii normatywnej są niesprawdzalne, wykluczając w ten sposób możliwość zaliczenia do ekonomii normatywnej instrumentalnych sadów wartościujących (np. wypowiedzi o środkach osiągania danego celu), które są sprawdzalne. B. Czarny zauważa sprzeczności, kiedy to ci sami autorzy zaliczają dział ekonomii dobrobytu do ekonomii normatywnej, mimo że jej twierdzenia są sprawdzalne

2. Instrumentalne sądy wartościujące są częścią ekonomii pozytywnej, ponieważ są rozstrzygalne Takiej opinii broni Woll nawiązując do tradycji Humea, J.S. Milla, Webera i Robbinsa. Zgodnie z poglądem Wolla, ekonomia normatywna składa się z samych nieinstrumentalnych sądów wartościujących (co do których nie wiadomo nawet czy w ogóle istnieją). W ten sposób zakres ekonomii normatywnej zostaje skrajnie ograniczony.

3. Instrumentalne sądy wartościujące stanowią część ekonomii normatywnej Hausmann i McPherson twierdzą, że ekonomia pozytywna zajmuje się faktami, zaś ekonomia normatywna polega na badaniach z zakresu polityki gospodarczej i wartości. Ponadto ekonomia normatywna polega na stosowaniu ekonomii pozytywnej w celu badania problemów, pozostających w bezpośrednim związku z wartościami. To stanowisko popierają McConnell i Brue: Ekonomia pozytywna koncentruje swoją uwagę na faktach i unika sądów wartościujących.

3. Instrumentalne sądy wartościujące stanowią część ekonomii normatywnej Podobna jest opinia N.G. Mankiwa: Ogólnie istnieją dwa rodzaje wypowiedzi o świecie. Jeden rodzaj (…) stanowią wypowiedzi pozytywne. Wypowiedzi pozytywne są opisowe. Ich celem jest opisanie tego, jaki świat jest. Drugi rodzaj wypowiedzi (…) stanowią wypowiedzi normatywne. Wypowiedzi normatywne mają charakter zaleceń. Ich celem jest opisanie tego, jaki świat powinien być. Z tym poglądem zgadzają się też Parkin i Taylor.

4. Ekonomia pozytywna dotyczy wypowiedzi rozstrzygalnych, a ekonomia normatywna - nierozstrzygalnych Taką opinię podziela Heilbroner. Jednak jak zauważył Blaug w dość swobodny sposób posługuje się on terminem sądy wartościujące. Według Heilbronera są to wszelkie niemożliwe do sprawdzenia metafizyczne twierdzenia, które wywierają wpływ na obraz świata ekonomisty. Z taką definicją zgadza się też L. Robbins, który nazywa interpersonalne porównania użyteczności sądami wartościującymi.

4. Ekonomia pozytywna dotyczy wypowiedzi rozstrzygalnych, a ekonomia normatywna - nierozstrzygalnych Blaug uważa, że ekonomia pozytywna zawiera tyko sprawdzalne empirycznie wypowiedzi, których obiektywność nie zależy od deklarowanych przez autora wartości. B. Czarny wydedukował jednak z tekstów Blauga, że autor broni opinii, iż cała ekonomia jest normatywna. Podobne jest stanowisko Acocelli i Walsha.

O potrzebie rezygnacji z dzielenia ekonomii na pozytywną i normatywną Terminy ekonomia pozytywna i ekonomia normatywna są wieloznaczne. Ekonomiści w dyskusjach posługują się ich różnymi definicjami, co utrudnia racjonalną wymianę poglądów.

Weston uważa, że rozróżnienie pomiędzy ekonomią pozytywną i normatywną jest potrzebne, ponieważ pomaga ono: 1. wyjaśnić, na jaki temat się wypowiadamy, a także pamiętać, że negatywna ocena pewnego twierdzenia nie przesądza kwestii jego prawdziwości 2. uświadomić sobie i innym istnienie naturalnych granic własnych kwalifikacji 3. osłabić wpływ syndromu konfliktu dobra i zła na ocenę prawdziwości twierdzeń, pomagając w ten sposób w tworzeniu okoliczności sprzyjających poszukiwaniu prawdy 4. wspomóc normę obiektywności

O potrzebie rezygnacji z dzielenia ekonomii na pozytywną i normatywną Wszystkie te cele można osiągnąć prostszym sposobem, po prostu uświadamiając czytelnikowi zasadniczą różnicę logicznego statusu sądów wartościujących i sądów opisowych (różnice dzielące teorię ekonomii i politykę gospodarczą), a także uświadamiając mu rolę niemożliwych do rozstrzygnięcia nieinstrumentalnych sądów wartościujących jako przyczyny sporów między ekonomistami. B. Czarny

Nieufność wobec tradycyjnego podziału ekonomii na pozytywną i normatywną w Polsce W. Balicki rozróżnia cztery rodzaje ekonomii: 1. Ekonomia opisu – zawiera odpowiedzi na pytanie Jak jest? 2. Ekonomia wyjaśniania – zawiera odpowiedzi na pytanie Dlaczego jest tak, jak jest? 3. Ekonomia postulatu - zawiera odpowiedzi na pytanie Jak powinno być w życiu gospodarczym? 4. Inżynieria gospodarcza - zawiera odpowiedzi na pytanie Co należy zrobić, aby było tak, jak być powinno?

O potrzebie rezygnacji z dzielenia ekonomii na pozytywną i normatywną Zaproponowanie kolejnej, nowej, poprawionej i ostatecznej wersji klasyfikacji ekonomii na pozytywna i normatywną ma wszelkie szanse, aby zostać zignorowane i przyczynić się jedynie do zwiększenia chaosu i niepewności, tak charakterystycznych dla opisywanego przeze mnie nurtu rozważań metodologicznych. Więc niech już raczej klasyfikacja ta obumiera powoli, a jej funkcje niech przejmuje zupełnie nowe, prostsze rozwiązanie. B. Czarny

Dziękuję za uwagę