Szkoły myślenia w ekonomii Prezentacja na podstawie pracy A.Wojtyny: „Ewolucja keynesizmu, a główny nurt ekonomii” Grzegorz Sikora

Problemy w definiowaniu „szkoły myślenia”: Nakładanie się pojęć nowych z tradycyjnie używanymi Najczęściej nowe pojęcia są początkowo mało klarowne i trudne do jednoznacznego wyjaśnienia Tradycyjne pojęcia nie doczekały się w miarę jednoznacznej interpretacji - Synonimiczne traktowanie terminów „szkoła myślenia” i „teoria” i jednocześnie zamienne traktowanie pojęć „teoria” i „model”

W poszukiwaniu “odpowiedniości” między szkołą, a programem badawczym kluczowe znaczenie mają dwie kwestie: 1.Czy nie może być tak, że dwie (lub więcej) spośród tradycyjnie wyróżnianych w historii myśli ekonomicznej szkół mają wspólne “twarde jądro”, a tym samym należą do tego samego programu badawczego 2.Czy jedna i ta sama szkoła nie może z upływem czasu przesunąć niektórych swych ważnych twierdzeń z “pasa ochronnego” do “twardego jądra” (i vice versa) i w ten sposób przekształcić się w jeden program badawczy

Co łączy poglądy ekonomistów zaliczanych do określonej szkoły Według Hausmana: „wyróżnikiem tym nie może być pewien zbiór uogólnień akceptowany przez członków określonej tradycji myślowej” ”, ale również powinni oni podzielać pewne wartości, używać wspólnego języka i perspektywy. Podejście to uwzględnia zarówno tradycyjne jak i najnowsze tendencje w metodologii ekonomii.

Główne kryteria wyodrębniania szkół w przeszłości Przed II wojną światową: Kryterium geograficzne : szkoła austriacka, klasyczna szkoła angielska, niemiecka szkoła historyczna, fizjokratyzm, merkantylizm - Kryterium geograficzne na szczeblu lokalnym : szkoła z Cambridge, szkoła lozańska, szkoła chicagowska, szkoła sztokholmska, szkoła krakowska

Schemat Dow (1985) Kryterium wyodrębnienia szkół stanowi metodologia, rozumiana szeroko i obejmująca zarówno faktycznie prowadzone przez daną szkołę procedury badawcze (techniki modelowania, wybór kategorii, preferowane metody testowania hipotez), jak i leżący u ich podstaw światopogląd. Na podstawie przyjętego kryterium Dow wyróżnia cztery szkoły: głównego nurtu neoaustriacką postkeynesistowską marksistowską Jako ekonomię głównego nurtu autorka rozumie ogólną teorię równowagi (w obu wariantach), teorię nierównowagi, a także znaczną część keynesizmu. Najbardziej istotnym elementem jednoczącym ten zbiór teorii jest wykorzystywanie w tej czy innej postaci ram równowagi ogólnej (określenie tej szkoły jako szkoła głównego nurtu, a nie szkoła równowagi ogólnej wynika z faktu, że drugi z tych terminów jest na ogół kojarzony tylko z jednym wariantem tego typu podejścia.

Schemat Phelps’a (1990) Komplementarność - dotyczy ona domyślnie (choć nie wyraźnie) struktury ekonomii głównego nurtu, jest to więc zejście na niższy szczebel ogólności - przenosi punkt ciężkości z różnic metodologicznych na teoretyczne - obejmuje już drugą połowę lat osiemdziesiątych, a z punktu widzenia zmiany układu sił w ekonomii okres ten jest niezwykle ważny. Phelps wyróżnia siedem “żywych” szkół myślenia, które liczą się obecnie we współczesnej teorii makroekonomii: 1) “prawdziwi” keynesiści 2) monetaryzm 3) nowa ekonomia klasyczna 4) nowa ekonomia keynesistowska 5) makroekonomia strony podażowej 6) neoklasyczna teoria realnego cyklu koniunkturalnego 7) szkoła strukturalistyczna (bezpieniężne teorie wahań bezrobocia)

Schemat Phelps’a (1990) Kryterium wyodrębnienia szkół było odniesienie do: stopnia elastyczności płac i cen oczekiwań formułowanych przez podmioty gospodarcze Pierwsze kryterium pozwala wyróżnić trzy przypadki: sztywności płac realnych zakłóceń w dostosowywaniu się cen lub płac nominalnych pełnej elastyczności płac i cen Drugie kryterium prowadzi do wyodrębnienia dwóch przypadków: oczekiwań racjonalnych oczekiwań nieracjonalnych W efekcie powstaje macierz, która składa się z sześciu możliwych przypadków. Byłoby idealnie, gdyby każdy przypadek odpowiadał jednej szkole myślenia. W rzeczywistości dwa przypadki nie są w ogóle reprezentowane, natomiast dwa reprezentowane są z nadwyżką. Obydwa komplementarne schematy dobrze “porządkują przedpole” do dalszej analizy.

Schemat Mair i Miller Douglas Mair i Anne Miller wyróżnili siedem szkół: - austriacka - neoklasyczna - chicagowska - ortodoksyjna keynesistowska - postkeynesistowska - instytucjonalna (ewolucyjna) - marksistowska i radykalna

Schemat Mair i Miller (1991) Ważne są tutaj cztery kwestie: autorzy wymieniają wyraźnie trzy szkoły, które tworzą główny nurt współczesnej ekonomii: neoklasyczną, chicagowską i ortodoksyjną keynesistowską. w przyjętym przez nich rozumieniu szkoła chicagowska obejmuje monetaryzm, nową ekonomię klasyczną oraz teorię realnego cyklu koniunkturalnego nowa ekonomia keynesistowska jest zaliczona do ortodoksyjnej szkoły keynesistowskiej siedem analizowanych szkół ma względem siebie raczej charakter komplementarny niż konkurencyjny. Wynika z tego, że jeśli poglądy jednej szkoły są prawdziwe, to niekoniecznie poglądy innych szkół są fałszywe.

Schemat Snowdon, Vane i Włodarczyk (1994) ortodoksyjny keynesizm, monetaryzm, nowa ekonomię klasyczną, teorię realnego cyklu koniunkturalnego, nową ekonomię keynesistowską, szkołę austryjacką i postkeynesistowską. Taki schemat można traktować jako reprezentatywny dla lat dziewięćdziesiątych. Bill Gerrard potraktował go jako punkt wyjścia do analizy stanu współczesnej makroekonomii.

Schemat Gerrarda (1996) Dwie szkoły ortodoksyjne: keynesizm oparty na modelu IS-LM szkoła neoklasyczna/monetaryzm Trzy nowe szkoły: nowa ekonomia klasyczna nowy keynesizm szkoła realnego cyklu koniunkturalnego Dwie szkoły radykalne: austriacka postkeynesistowska