Ekonomia ewolucyjna- w poszukiwaniu alternatywnego wyjaśnienia rzeczywistości społeczno-gospodarczej Witold Kwaśnicki Ewa Wodzińska

Początki ekonomii ewolucyjnej Krytyka ekonomii neoklasycznej podstawą współczesnego rozwoju ekonomii ewolucyjnej- 1970 Blaug: „w pewnych gałęziach przemysłu występowanie korzyści skali, nie wspominając już o zjawisku efektów zewnętrznych, w sposób oczywisty pokazuje, że niektóre z warunków występowania równowagi ogólnej nie są spełnione, A zatem jest ona raczej niemożliwa do spełnienia a nie fałszywa (…)wydaje się raczej, że teoria RO dokonała inwazji na ekonomię neoklasyczną i stopniowo przekształciła ją w (…) najwyższym stopniu sformalizowany aparat służący do wypowiadania się o gospodarce w sposób sugerujący, że wypowiedzi te odnoszą się do rzeczywistej gospodarki” (Blaug, 1995, s. 253)

Początki ekonomii ewolucyjnej-c.d. Do lat 50-tych- Ujęcie opisowe i werbalne granicami ewolucyjnego spojrzenia na rozwój gospodarczy Modele ewolucyjne- „mocno nieliniowe” → problem z analitycznym badaniem Lata 50., 60.- podejście symulacyjne umożliwiło budowanie i badanie modeli ewolucyjnych

Osiągnięcia ekonomii ewolucyjnej Na poziomie mikroekonomicznym- pełniejszy opis rozwoju gospodarczego i lepiej oddający rzeczywiste zachowania podmiotów gospodarczych Makroekonomia- jak dotąd dobre wyjaśnienie na poziomie werbalnym (brak modeli formalnych do badań symulacyjnych, czy też analitycznych zjawisk w gospodarce narodowej lub w skali globalnej)

istnieją i funkcjonują !!! Podstawowa zaleta neoklasycznych modeli wzrostu – istnieją i funkcjonują !!!

Korzenie ewolucyjne Neoschumpetrian Instytucjonaliści Szkoła Austriacka

„Dynamika przede wszystkim” Sidney Winter Nacisk na zjawiska dynamiczne: Problem czasu a zwłaszcza jego nieodwracalności Koncentracja na stanach dalekich od równowagi (chociaż podejście ewolucyjne nie wyklucza też możliwości analizy stanów równowagi) Podkreślenie zarówno zmian ilościowych, jak i jakościowych Widzenie procesu gospodarczego w perspektywie historycznej, gdzie charakterystyki makroekonomiczne są w znacznym stopniu agregatami zachowań na poziomie mikro Decyzje człowieka modelowane w sposób bardziej zadowalający i bliższy rzeczywistości

Cechy podejścia ewolucyjnego – c. d. Widzenie populacyjne (!)- traktowanie obserwowanego procesu jako występującego w obrębie zbioru (populacji) wzajemnie na siebie wpływających elementów-podmiotów gospodarczych (firm, krajów) Uwzględnienie różnorodności i heterogeniczności zachowań podmiotów gospodarczych- brak tego powoduje nieadekwatność opisu Poszukiwanie nowości (innowacji) i istnienie informacji dziedzicznej (wiedzy) mogącej podlegać modyfikacjom i leżącej u podstaw pojawiających się innowacji

Cechy podejścia ewolucyjnego – c. d. Proces rozwoju gospodarczego – spontaniczny Mechanizm selekcji – traktowany jako podstawowy do wyjaśnienia zróżnicowanego wzrostu podmiotów gospodarczych

Różnice pomiędzy paradygmatami neoklasycznymi i ewolucyjnymi Optymalizacja i równowaga Rola wiedzy w rozwoju gospodarczym Koncepcja firmy Rozumienie czasu Rola czynników losowych

Optymalizacja i równowaga Podejście neoklasyczne Ekonomia ewolucyjna Analiza zjawiska- Wyizolowanie pewnego obszaru rzeczywistości i określenie relacji między otoczeniem i tym obszarem Zbudowanie modelu opisującego najważniejsze zjawiska w tym obszarze rzeczywistości Wykorzystanie modelu do prognozowania lub określenia optymalnej ścieżki rozwoju; optymalnych decyzji Wyizolowanie obiektu prowadzi do nieuzasadnionych uproszczeń i nieadekwatności modelu. W procesach gospodarczych „wszystko ze wszystkim się łączy, wszystko na wszystko ma wpływ” Potrzeba poznania motywacji ludzkich, procesów decyzyjnych człowieka, mechanizmów rozwoju gospodarczego, etc. Pytania o optymalność rozwoju stają się zatem mniej istotne od pytań o mechanizmy rozwoju i możliwości osiągnięcia zadowalającej a nie optymalnej ścieżki rozwoju.

Optymalizacja i równowaga-c.d. Podejście neoklasyczne Ekonomia ewolucyjna 2) Koncentracja na analizie procesów gosp. w stanie równowagi 2) W sytuacji pojawiania się innowacji, rozwój gospodarczy nigdy nie osiąga stanu równowagi! Raczej skupienie się na analizie procesów dążenia do równowagi!!!

Wiedza Podejście neoklasyczne Ekonomia ewolucyjna Założenie pełnej wiedzy przedsiębiorcy, decydenta o procesie, przesłankach i konsekwencjach wszelkich działań. Dzięki tej wiedzy- możliwość dokonywania optymalnych wyborów Wiedza ma zawsze charakter lokalny, jest rozproszona (F. Hayek), w dużym stopniu nieuświadomiona i niewerbalizowalna (M.Polanyi, H.A. Simon) Możliwe jedynie decyzje suboptymalne

Koncepcja firmy Podejście neoklasyczne Ekonomia ewolucyjna Podejście „Reprezentatywnej firmy”- skuteczne w czasach ograniczonych możliwości badań modeli matemat. (modele liniowe o stos. Niewielkiej liczbie równań) 2) Konkurencja-zbliża produkcję i ceny do stanu równowagi Analiza modeli matem. Poprzez symulacje komputerowe (modele nieliniowe z uwzględnieniem obserwowanej w rzeczywistych procesach gosp. różnorodności) Konkurencja- rywalizacja- zostają najefektywniejsi ** konkurencja technologiczna

Koncepcja firmy-c.d. Podejście neoklasyczne Ekonomia ewolucyjna 3) Kryterium działania podmiotów gosp.- maksymalizacja zysku 3) firmy Kryterium działania podmiotów gosp.- -decyzje niekoniecznie optymalne w danym momencie, ale których intencją jest chęć max zysku - myślenie w kategoriach dobrego przyszłego rozwoju firmy

Rozumienie czasu Podejście neoklasyczne Ekonomia ewolucyjna - Czas nie istnieje (natychmiast powrót do równowagi) - Natychmiastowe skutki podejmowania decyzji - Zmiana znaku upływu czasu prowadzi do określenia stanów osiągniętych przez system w przeszłości - Istotne okresy przejściowe pomiędzy stanami równowagi proces wyznacza kierunek upływu czasu i nie jest możliwe proste odwrócenie biegu czasu nie jest możliwe określenie stanu z przeszłości skąd osiągnięty został stan obecny

Rola czynników losowych Podejście neoklasyczne Ekonomia ewolucyjna -czynnik losowy w równaniach matem. jako zmienne losowe o zadanych rozkładach prawdopodob. zmiany widziane jako fluktuacje wokół trendów wyznaczanych równaniami modelu Niepewność redukowalna do koncepcji informacji niepełnej (w postaci charakterystyk stochastycznych) -istotna rola (!!!) szczególnie w procesie podejmowania decyzji i w procesie poszukiwania innowacji (proces prób i błędów) Czasami nie jest możliwe opisanie niektórych charakterystyk w kategoriach znanych rozkładów prawdopodobieństwa

„Wszystkie modele są złe, tylko niektóre są użyteczne” (W.E. Deming) Zbudowanie wskaźnika jakości (skalaru) dającego podstawę do oceny różnicy zachowania się modelu i procesu rzeczywistego Badanie zasadności modelu- czy model jest użyteczny? Problem- sformułowanie kryterium jakości (np. wskaźnik cen w USA) „czyste kategorie”- racjonalizm, empiryzm, stanowisko pozytywistyczne Ocena modelu – wybór ze zbioru alternatywnych modeli opisujących daną rzeczywistość kryterium: największy wskaźnik globalny Sub-kryteria: poprawność, spójność, uniwersalność, prostota, płodność, użyteczność „SŁUSZNOŚCI TEORII EKONOMICZNEJ NIE POWINNIŚMY OCENIAĆ POD WZGLĘDEM REALISTYCZNOŚCI OPISU ALE WG. TRAFNOŚCI DOKONYWANYCH DZIĘKI TEJ TEORII PROGNOZ”

Dziękuję za uwagę!!!