Opracowano na podstawie książki: „Metodologia ekonomii” M. Blaug Teoria Firmy Opracowano na podstawie książki: „Metodologia ekonomii” M. Blaug Rozdział VII Przygotowała: Magdalena Gańko

Plan prezentacji Neoklasyczna teoria firmy Klasyczna obrona (Machlup) Teoria w świetle faktów Determinizm sytuacyjny (Spiro Latsis) Konkurencja pomimo oligopolizacji Podsumowanie

Neoklasyczna teoria firmy Podstawowe założenia teorii neoklasycznej: przedsiębiorstwo wytwarza jeden produkt doskonale konkurencyjne otoczenie zmienne strategiczne: wielkość produkcji i cena

Neoklasyczna teoria firmy Centralne założenie: Maksymalizacja zysku przy danej technologii oraz strukturze popytu

Neoklasyczna teoria firmy Krytyka centralnego założenia Argumenty: Maksymalizacja funkcji użyteczności wielu zmiennych: zysk, czas wolny, prestiż, płynność, panowanie, itp. Maksymalizacja wielkości sprzedaży przy danym poziomie zysku min Brak maksymalizacji czegokolwiek, zaspokajanie potrzeb w zadowalającym stopniu Brak maksymalizacji ze względu na niepewność Chcą przetrwać, a nie maksymalizować cokolwiek

Klasyczna obrona (Machlup) NTF nie próbuje wyjaśnić sposobu gospodarowania, ale przewidzieć skutki konkretnych zmian sposobu działania sił rynkowych Podręcznikowa firma jest typem idealnym, ale teoria ta jest prosta, elegancka, spójna wewnętrznie, a także… …dostarcza jednoznacznych prognoz jakościowych dających się potwierdzić empirycznie

Teoria w świetle faktów Przykłady prognoz potwierdzonych empirycznie: wzrost popytu prowadzi zarówno do wzrostu wielkości produkcji jak i cen wyrobów, wzrost płac pieniężnych powoduje spadek zatrudnienia, nałożony na zyski z działalności gospodarczej podatek ryczałtowy nie wywrze żadnego wpływu na rozmiary produkcji

Teoria w świetle faktów Przykłady prognoz nie potwierdzonych empirycznie: przedsiębiorstwo maksymalizujące zysk na doskonale konkurencyjnym rynku nie będzie reklamować swoich produktów koszt proporcjonalnego opodatkowania dochodu przedsiębiorstw w krótkim okresie nie jest przerzucany na jej klientów lecz zmniejsza zyski firmy wzrost płac nominalnych spowoduje spadek liczby miejsc pracy w przedsiębiorstwach

Teoria w świetle faktów Przykład I Przedsiębiorstwo maksymalizujące zysk na doskonale konkurencyjnym rynku nie będzie reklamować swoich produktów. W rzeczywistości wiele firm reklamuje swoje wyroby Dlaczego? Ujemnie nachylone krzywe popytu Dominuje konkurencja monopolistyczna, a nie doskonała

Teoria w świetle faktów Wnioski: Teoria firmy spotyka się z zaprzeczeniem jak i potwierdzeniem empirycznym Neoklasyczna teoria przedsiębiorstwa nie odnosi się do większości firm produkujących dobra konsumpcyjne

Determinizm sytuacyjny (Spiro Latsis) „Wszystkie teorie konkurencji doskonałej, niedoskonałej i monopolistycznej można potraktować łącznie jako część tego samego neoklasycznego programu badawczego poświęconego zachowaniu przedsiębiorstwa”.

Determinizm sytuacyjny (Spiro Latsis) Neoklasyczny program badawczy wyróżnia  twardy rdzeń + pas ochronny pozytywna heurystyka

Determinizm sytuacyjny (Spiro Latsis) Twardy rdzeń stanowią: teza o maksymalizacji zysku teza o doskonałej informacji teza o niezależności podejmowanych decyzji teza o doskonałej konkurencji panującej na wszystkich rynkach

Determinizm sytuacyjny (Spiro Latsis) Pas ochronny - założenia pomocnicze: założenie o homogeniczności wytwarzanego produktu założenie o wielkiej liczbie podmiotów uczestniczących w całym procesie gospodarczym założenie o swobodzie wejścia i wyjścia

Determinizm sytuacyjny (Spiro Latsis) Zbiór zaleceń „pozytywnej heurystyki”: na rynku należy rozróżnić sprzedawców i kupujących należy opisać strukturę rynku należy skonstruować definicje założeń behawioralnych o charakterze „typu idealnego” należy wymienić istotne warunki objęte zakazem klauzuli ceteris paribus należy nadać problemowi formę matematycznego zadania na poszukiwanie ekstremum

Determinizm sytuacyjny (Spiro Latsis) Dlaczego nazwa „determinizm sytuacyjny”? Sposoby działania ograniczamy do prostej alternatywy: kontynuować działalność gospodarczą wycofać się

Determinizm sytuacyjny (Spiro Latsis) Wg Latsisa nie ma czegoś takiego, jak: wewnętrzny proces decyzyjny poszukiwanie informacji zasady radzenia sobie w sytuacji braku informacji i niepewności Nie istnieje żadna PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ!

Determinizm sytuacyjny (Spiro Latsis) „Błędy” Latsisa: Problem wyboru redukuje do najprostszych elementów  założenie o max zysku pozwala wskazać najlepszy wariant działania Poświęca niewiele czasu na analizę prognoz jakościowych teorii Przyjmuje, że teoria tradycyjna nie pozwala na sformułowanie wielu prognoz, nie sprawdzając tego

Determinizm sytuacyjny (Spiro Latsis) Konkluzje: Ocena neoklasycznej teorii przedsiębiorstw przez Latsisa oparta jest na badaniu założeń, a nie możliwych do sprawdzenia wniosków z tej teorii. Teoria neoklasyczna zostaje odrzucona ze względu na swoją jałowość pod względem teoretycznym, niepotwierdzenie empiryczne ma drugorzędne

Konkurencja pomimo oligopolizacji Współczesne gospodarki: Niemal w całości składają się z niewielu producentów Typowa struktura rynku: oligopol =>mamy współzależność podejmowanych przez podmioty decyzji (zależą od ich oczekiwań co do zachowań innych firm)

Konkurencja pomimo oligopolizacji Cournot stworzył model konkurencji oligopolistycznej, który skuteczne usunął wszelkie komplikacje wzajemnej współzależności Od jego czasu powstały liczne teorie oligopolu, jednak: „stanowią one raczej kawałki modeli niż zwarte teorie”. [Martin Shubik]

Konkurencja pomimo oligopolizacji Neoklasyczna teoria przedsiębiorstwa nie nadaje się do zastosowania w przypadku występowania oligopoli. Dlaczego? Warunki wyjściowe i graniczne nie są spełnione.

Konkurencja pomimo oligopolizacji Jednak niektórzy stosują podstawowe jakościowe prognozy w celu uzyskania uproszczonych odpowiedzi na pytania dotyczące oligopolu.

Konkurencja pomimo oligopolizacji Teoria dynamiczna: Zachowanie wszystkich firm w długim okresie przypomina zachowanie firm działających w warunkach wolnej konkurencji. opisuje „proces” konkurencji, a nie stan równowagi będący końcowym wynikiem konkurencji.

Konkurencja pomimo oligopolizacji Jednak dynamiczna teoria jest trudna do sprawdzenia i sporna, gdyż: Z jednej strony: proces konkurencji oznacza otwarcie gałęzi dla potencjalnych „przybyszów” Z drugiej strony: im więcej firm w gałęzi, tym bardziej elastyczne ceny, a niekiedy szybkie tempo postępu technicznego zmniejszenie barier wejścia do oligopolistycznej gałęzi powoduje obniżenie kosztów i cen

Konkurencja pomimo oligopolizacji Czym więc dysponujemy? Ścisłą teorią zachowania firmy w warunkach doskonałej konkurencji, która budzi wiele kontrowersji i nie nadaje się do sprawdzenia w warunkach oligopolu ≠ Luźna teoria efektywnej konkurencji, która jest akcpetowana, ale nie wystarczająco jednoznaczna, aby można ją sfalsyfikować

Konkurencja pomimo oligopolizacji Co nam pozostaje? Obrona koncepcji równowagi konkurencyjnej. Teoria ta nie ma zastosowania do większości sytuacji rzeczywistego życia gospodarczego, a jednak w tajemniczy sposób dostarcza nam wielu cennych wyników.

Podsumowanie Sprawdzenie predykcji teorii firmy w świecie, który rzadko spełnia warunki wymagane do jej zastosowania, jest największą trudnością Nie ma żadnej przekonywującej propozycji czegokolwiek w zamian za porzucenie założenia o maksymalizacji w warunkach pewności Należy ocenić całą neoklasyczną teorię cen, aby zweryfikować tradycyjną teorię firmy

Pytania Czy obecne gospodarki kiedykolwiek dochodzą do punktu równowagi? Czy powinniśmy prowadzić naukowe programy badawcze i w jaki sposób możemy je udoskonalić? Czy powinniśmy odrzucić teorię firmy zająć się teoriami przedsiębiorstwa, które nie odwołują się do koncepcji równowagi? W jaki sposób należy wziąć pod uwagę zjawisko błędnych oczekiwań i niekompletnej informacji? Czy przy prognozowaniu powinniśmy brać pod uwagę wewnętrzne procesy podejmowania decyzji?

Dziękuję za uwagę!!!