Wojna polsko - turecka w latach 1672 - 1676

Przyczyny wojny: Na progu wojny trzydziestoletniej Zygmunt III wsparł Habsburgów w ujarzmieniu opozycji protestanckiej na Węgrzech (wyprawa oddziałów Andrzeja Lisowskiego tzw. lisowczycy na Siedmiogród i pomoc Wiedniowi- pierwsza odsiecz). Co nie podobało się Turcji, gdyż popierali oni dowódcę opozycji Bethlen Gabor. Konflikty Rzeczypospolitej z Turcja zrodziły się jednak pod koniec XVI wieku, rywalizacja o tereny Mołdawii i Wołoszczyzny. Kryzys zaostrzały wyprawy rabunkowe: Tatarów zależnych od Turcji na tereny RP Kozaków będących po władzą Polski na pogranicza ziem Tureckich Bezpośrednią przyczyna wojny polsko-tureckiej był najazd Kozaków na Warnę w 1620 r.

Bitwa pod Chocimiem

Przebieg wojny: 1672 - Hetman kozacki Piotr Doroszenko i Tatarzy 18 lipca pobili pod Ładyżynem grupę jazdy polsko-kozackiej, natomiast w sierpniu potężna armia turecka pod wodzą sułtana Mehmeda IV i wezyra Ahmeda Köprülü wkroczyła na Podole i przystąpiła do oblężenia Kamieńca Podolskiego. Po krótkim oblężeniu Turcy zdobyli Kamieniec Podolski, by następnie ruszyć na Lwów, który oblegli 20 września. W październiku pobił Tatarów hetman wielki koronny Jan Sobieski, jednak nie zmieniło to faktu, że Rzeczpospolita nie była w stanie przeciwstawić się armii tureckiej. Efektem tego był traktat zawarty w Buczaczu, w którym Rzeczpospolita odstąpiła Turcji Podole z Kamieńcem Podolskim oraz część prawobrzeżnej Ukrainy. Zobowiązała się także płacić coroczny haracz w wysokości 22 000 dukatów. Sejm nie ratyfikował traktatu, więc wojnę kontynuowano.

„Atak kawalerii” Józefa Brandta

Przebieg wojny: 1673 - W 1673 roku znacząco powiększone dzięki nowym zaciągom wojsko polskie i litewskie przeszło do ofensywy. Naczelny wódz Jan Sobieski 11 listopada odniósł nad armią turecką wielkie zwycięstwo pod Chocimiem. 1674 - W 1674 roku do wojny przeciwko Turcji przystąpiła, dzięki czemu wojska polskie mogły przystąpić do ofensywy na ziemiach ukraińskich. Od jesieni 1674 do wiosny 1675 Polacy opanowali w walkach z Tatarami całą prawobrzeżną Ukrainę.

„Tabor kozacki” Józefa Brandta

Przebieg wojny: 1675 - W czerwcu 1675 na polskie sukcesy Turcja odpowiedziała kolejną ofensywą swych wojsk, które przekroczyły Dniestr i obległy Trembowlę. Sobieski po odparciu pod Lesienicami ataku tatarskiego na Lwów ruszył obleganej Trembowli na odsiecz. W obawie przed Sobieskim armia turecka wycofała się z powrotem za Dniestr. 1676 - W sierpniu 1676 roku, w związku z nową ofensywą turecką, armia turecko-tatarska wkroczyła na Pokucie i maszerowała w kierunku Stanisławowa. Sobieski po bitwie z Tatarami pod Wojniłowem stawił opór przeważającej armii turecko-tatarskiej pod Żurawnem. Po blisko trzech tygodniach zaciętych walk zawarty został 17 października 1676 traktat pokojowy, który zakończył wojnę.

Działania wojenne:

Skutki: W pierwszej połowie XVII wieku : Pokój w Chocimiu na mocy którego rzekę Dniestr ustanowiono granicą polsko-turecką Zakaz najazdów tatarskich na tereny Rzeczpospolitej, a kozakom na tereny turecki Co roku Polska miała wypłacać sprzymierzonym z Turkami Tatarom tak zwane upominki, w zamian za co ich chan zobowiązał się wspierać zbrojnie Rzeczpospolitą  

Skutki: W drugiej połowie XVII wieku (1672 – 1676): Na mocy traktatu zawartego w Buczaczu (1672) Turkowie zyskali Podole, część województw kijowskiego i bracławskiego. Polska zobowiązała się też do płacenia Turkom corocznego haraczu Na mocy traktatu pokojowego z Turkami zawartego w Żurawnie (1676) przywrócono Polsce część utraconych wcześniej ziem, z wyjątkiem twierdzy w kamieńcu Podolskim oraz województwa bracławskiego. Sułtan turecki odstąpił też od pobierania corocznego haraczu. W 1699 roku w Karłowicach kolejny elekcyjny król Rzeczpospolitej August II Mocny wraz z Austrią i Wenecją zawarł pokój z Turcją, na mocy którego Polska odzyskała Kamieniec Podolski, Podole i część zajętej wcześniej przez Turków prawobrzeżnej Ukrainy.

Najważniejsze bitwy:

Oblężenie Kamienia Podolskiego Kamieniec Podolski Oblężenie Kamieńca Podolskiego przez Turków miało miejsce 18 – 27 sierpnia 1762 roku. Oblężenie Kamienia Podolskiego Czas: 18 - 27 sierpnia 1672 roku Miejsce: twierdza w Kamieńcu Podolskim Wynik: kapitulacja twierdzy Strony konfliktu: I Rzeczpospolita Imperium Osmańskie Dowódcy: Mikołaj Potocki Mehmed IV Siły: 1060 żołnierzy 500 mieszczan oraz artyleria 200 000 żołnierzy Straty: niewielkie znaczne Twierdza w Kamieńcu Podolskim

Chocim Bitwa pod Chocimiem Obraz działań Czas: 11 listopada 1673 Miejsce: Chocim Wynik: zwycięstwo Rzeczpospolitej Strony konfliktu: I Rzeczpospolita Lipkowie Imperium Osmańskie Dowódcy: Jan Sobieski Michał Kazimierz Radziwiłł Dymitr Jerzy Wiśniowiecki Husejn Pasza Siły: 30 tys. Polaków i Litwinów 500 Lipków Litewskich 35 tys. Turków i 120 dział Straty: niewielkie ok. 30 tys. zabitych oraz jeńców 120 dział Obraz działań

Wojna w sztuce: Walka o sztandar turecki Jan Sobieski pod Chocimiem Wyprawa na Czambuły tureckie; płaskorzeźba na ścianie pałacu w Wilanowie

Wykonali: Alicja Luboń, Katarzyna Pietrulewicz, Natalia Zdrojewska, Krzysztof Drost, Karol Widła, Karol Klonowski, Damian Gajewski, Kamil Wasilewski.