Historia nagrody Nobla Autorzy: Dawid Krakowski Dariusz Chmiel

Alfred Nobel Jego ojciec był wynalazcą i inżynierem, a syn przejął po nim te zainteresowania. Gdy Alfred miał cztery lata, jego ojciec opuścił rodzinę i udał się do Finlandii, a stamtąd do Rosji. Dostarczał tam sprzęt dla armii rosyjskiej, specjalizował się w wytwarzaniu min morskich. Gdy osiągnął sukces, ściągnął rodzinę do siebie. Nobel i jego bracia otrzymali staranne wykształcenie pod kierunkiem prywatnych nauczycieli. Ojciec wysłał Alfreda w podróż po Europie i Stanach Zjednoczonych. Już jako siedemnastolatek władał on więc biegle czterema językami - angielskim, rosyjskim, francuskim i niemieckim.

Za swoje osiągnięcia Alfred Nobel został wybrany na członka Instytutu Królewskiego w Londynie, Towarzystwa Inżynierów Cywilnych w Paryżu i Szwedzkiej Królewskiej AN w Sztokholmie, a także otrzymał doktorat honoris causa uniwersytetu w Uppsali. Nobel przypuszczał, że poprzez rozpowszechnianie dynamitu zapobiegnie wojnom, bo śmiercionośna broń zniechęci do nich. Jego kalkulacje okazały się błędne, dynamit wykorzystywano dla zabijania i niszczenia. Odczuwając z tego powodu ogromne wyrzuty sumienia ufundował potem m.in. Pokojową Nagrodę Nobla. Chciał w ten sposób, chociażby po części, wynagrodzić ludzkości szkody wyrządzone zastosowaniem dynamitu.

Nagroda Nobla Nagrodę można zdobyć w sześciu kategoriach: fizyka, chemia, medycyna, ekonomia, literatura i "pokój„. Każdy z laureatów otrzymuje złoty medal i dyplom honorowy. Nagroda Nobla ma także wymiar finansowy. Laureat otrzymuje znaczną kwotę pieniężną (obecnie 10 milionów koron szwedzkich, czyli około 4,5 miliona złotych), aby mógł kontynuować swoje badania lub prace bez konieczności zabiegania o fundusze. W porównaniu do innych nagród, nominacje do Nagrody Nobla, a następnie proces wyboru jest długi i rygorystyczny. Z tego powodu nagroda ta stała się najbardziej prestiżową na świecie. Propozycje dotyczące nominacji składa 3000 wybranych osobistości. 

Nagrody Nobla są realizowane na bazie Fundacji Nobla Nagrody Nobla są realizowane na bazie Fundacji Nobla. Statut Nagród Nobla i przepisy regulujące działalność instytucji powołanych do ich przyznawania (tzw. Komitetów Nobla). Wartość Nagród Nobla zmienia się w zależności od zysków osiąganych przez Fundację Nobla w danym roku: wysokość Nagród Nobla z 1901 wynosiła 150 tys. ówczesnych koron szwedzkich, czyli ok. 40 tys. ówczesnych dolarów USA, w następnych zaś latach spadała, uwzględniając inflację walut, dopiero od lat 50. zaczęła ponownie ustawicznie wzrastać, przekraczając w latach 90. kwotę 1 mln dolarów USA. Obecnie wartość nagrody wynosi 10 milionów koron szwedzkich (ok. 1,3 mln. dolarów amerykańskich). Nagrody nie mogą być przyznawane pośmiertnie, nie można też przyznać nagrody w jednej dziedzinie więcej niż trzem osobom.

Nagroda nauk ekonomicznych W 1968 roku została ustanowiona przez Bank Szwedzki nagroda w dziedzinie nauk ekonomicznych, która zadedykowana została pamięci twórcy pozostałych nagród, którym był Alfred Nobel. W początkowym okresie Nagrodą Nobla obdzielonych mogło zostać nawet więcej niż trzech zwycięzców, faktycznie jednak nigdy nie doszło do takiej sytuacji. W 1968 roku wprowadzono poprawki do czwartego paragrafu Statutu Fundacji Nobla, które ograniczyły liczbę zwycięzców do trzech osób. Istniała także wcześniej możliwość wyróżnienia pośmiertnego, lecz tylko w takim wypadku, kiedy nominacji dokonano przez 1 lutym tego roku, w którym nominowany zmarł.

W 1867r. opatentował zupełnie nowy materiał detonujący, który nazwał dynamitem, odkrycie to przyniosło mu sławę i bogactwo. Opatentował 355 wynalazków, założył 90 laboratoriów na całym świecie. Był członkiem wielu instytutów i organizacji. Jednej z nich przekazał swój majątek. Zmarł na atak serca 10 grudnia 1896r. w San Remo we Włoszech. Pochowano go na Cmentarzu Północnym w Sztokholmie.

Dynamit Materiał wybuchowy wynaleziony przez Alfreda Nobla (opatentowany w 1867 roku). Początkowo zawierał 75% nitrogliceryny i 25% ziemi okrzemkowej. Wykorzystanie tego ostatniego składnika i wytworzenie dynamitu było właściwie dziełem przypadku - ziemia okrzemkowa zwykle służyła do uszczelniania metalowych naczyń, w których przechowywano alkoholowy roztwór nitrogliceryny. Ziemia okrzemkowa nasycona nitrogliceryną ma ciastowatą konsystencję i można ją rolować w laski bez ryzyka przedwczesnego wybuchu. Nowoczesny dynamit zawiera ok. 10% nitrogliceryny, a pozostałymi składnikami użytymi w jego produkcji mogą być: materiał porowaty (ziemia okrzemkowa lub węglan magnezu), materiał palny (np. mączka drzewna) oraz substancje wybuchowe (nitroceluloza i azotan amonu).

A. Materiał porowaty, nitrogliceryna, materiał palny, nitroceluloza i azotan amonu B. Ochronna warstwa otaczająca materiał wybuchowy C. Spłonka D. Lont E. Paski metalu utrzymujące laski dynamitu

Polscy Nobliści

1903 – Maria Skłodowska-Curie W dziedzinie fizyki

W dziedzinie literatury 1905 – Henryk Sienkiewicz W dziedzinie literatury

W dziedzinie literatury 1924 – Władysław Reymont W dziedzinie literatury

W dziedzinie literatury 1980 – Czesław Miłosz W dziedzinie literatury

Pokojowa nagroda Nobla 1983 – Lech Wałęsa Pokojowa nagroda Nobla

Literacka nagroda Nobla 1996 – Wisława Szymborska Literacka nagroda Nobla

Nobliści urodzeni w Polsce

Otto Stern Otto Stern (ur. 17 lutego 1888 w Żorach, zm. 17 sierpnia 1969 w Berkeley) - był niemieckim fizykiem i laureatem Nagrody Nobla. Był wnukiem bogatego kupca żydowskiego, właściciela żorskiego młyna Abrahama Sterna. Ojciec Ottona nazywał się Oskar, a matka Eugenia (z domu Rosenthal). W 1922 Stern przeprowadził wraz z Walterem Gerlachem eksperyment zwany doświadczeniem Sterna- Gerlacha dotyczącym przestrzennej kwantyzacji spinowego momentu pędu. Rok 1943 przyniósł Sternowi Nobla z fizyki W uznaniu jego wkładu w rozwój metody wiązki molekularnej i jego odkrycia momentu magnetycznego protonu. Zmarł na zawał serca 17 sierpnia 1969 r. w czasie przedstawienia teatralnego i pochowany został w Berkeley.

Pokojowa Nagroda Nobla łącznie z ruchem Pugwash 1995 – Józef Rotblat (formalnie obywatel Wielkiej Brytanii, urodzony w Warszawie) Pokojowa Nagroda Nobla łącznie z ruchem Pugwash

Źródła: http://www.noblisci.pl/ http://pl.wikipedia.org/wiki/Nagroda_Nobla http://pl.wikipedia.org/wiki/Alfred_Nobel http://pl.wikipedia.org/wiki/Dynamit www.images.google.pl www.google.pl http://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/artykuly/456169,historia_nagrody_nobla_w_pigulce.html http://ksiazki.wp.pl/tytul,Alfred-Nobel-i-historia-nagrody-jego-imienia,wid,6244,wiadomosc.html?ticaid=1e15d pl.wikipedia.org – wiele podstron tejże encyklopedii.