Sławomir Łodziński Zakład Socjologii Ogólnej Instytut Socjologii UW Wybrane problemy socjologii etniczności (nr 15): Zakończenie i podsumowanie

Wybrane problemy socjologii etniczności – nr Paradoksy badań nad etnicznością (1): przyczyny popularności pojęcia (doświadczenia II wojny światowej, dekolonizacja i zmiany geopolityczne, problemy kulturowej poprawności, przemiany struktury etnicznej społeczeństw rozwiniętych); pojęcie etniczności jako termin nieprecyzyjny: –wywołuje ważne zjawiska społeczne, które w życiu społecznym otrzymują znaczenie ideologiczne, polityczne i emocjonalne; –zjawisko złożone, które nie da się definiować wyłącznie w oparciu o cechy obiektywne grupy, ani w oparciu o cechy kulturowe, czy też psychologiczne; –trudność polega także i na tym, wywiera ono wpływ na zachowania społeczne, ale jej cechy mogą być realne, lub też wyimaginowane.

Wybrane problemy socjologii etniczności – nr Paradoksy badań nad etnicznością (2): etniczność jako rodzaj więzi społecznej łączącej daną zbiorowość, która zajmuje dany obszar: –etniczność kontekstowa, wielowymiarowa i stopniowalna; –etniczność zupełna (totalna), zerowa (potencjalna), tymczasowa (wyzwalana kontekstowo) i odrzucana; –jest to zjawisko dynamiczne, które rozwija się, przechodzi etapy załamania, wycofania itp.; –zmienna historycznie (w niektórych społeczeństwa – kulturach i epokach, pojęcie to nie ma zastosowania); –etniczność może być definiowana zarówno od wewnątrz (sama grupę), jak od zewnątrz (otoczenie grupy); –wielość identyfikacji społecznych każdego człowieka, z których etniczna jest jedną z wielu.

Wybrane problemy socjologii etniczności – nr Rozumienie etniczności: pojawia się w kontakcie z innymi, nie istnieje w izolacji społecznej. W kontakcie tym stają się ważne, jeżeli nie najważniejsze, charakterystyki kulturowe przedstawicieli tych grup; zostaje uprawomocniona w kontaktach społecznych, a przez proces instytucjonalizacji wywiera wpływ na realne życie jednostek i grup; może być więc rozumiana jako rodzaj dyskursu, który jednocześnie łączy i dzieli, który przekonują nas, że z jednymi posiadamy wspólne cechy, co przeciwstawia nas innymi, o których sądzimy, że nie mamy z nimi żadnych wzajemnych związków; główne problemy w definiowaniu etniczności: –przyrodzona, czy sytuacyjna; –obiektywny, czy subiektywny charakter więzi etnicznej; –instrumentalizm, czy autoteliczność etniczności.

Wybrane problemy socjologii etniczności – nr Etnicyzacja - kultura i rytuały etniczne - : podtrzymywanie i kreowanie etniczności (etniczność a etnicyzacja, etniczność od święta); tradycja wynaleziona (wykreowana) – tradycje wymyślone od podstaw i te, które są stare (nasze nowe świeckie tradycje); tworzenie tradycji etnicznej: wznoszenie pomników, kolekcjonowanie folkloru, tworzenia kanonów literackich itp.; rytuały i obrzędy etniczne pełnią funkcje integracyjne (pobudzenie i utrzymywanie więzi wśród członków grupy etnicznej); ludyczność i folkloryzacja rytuałów etnicznych; etnicyzacja a tożsamość projektu (M. Castells); stowarzyszenia etniczne jako organizacje etnicyzujące.

Wybrane problemy socjologii etniczności – nr Etniczność a naród (podobieństwa i różnice); : wskazywania na pokrewieństwa między grupą etniczną a narodem (grupy etniczne uważa się często za zalążki narodów); uznanie danej grupy etnicznej za naród ma daleko idące konsekwencje polityczne, gdyż to naród ma prawo do suwerenności; terminologia (grupa etniczna i naród); liczy się ostatecznie nie to co jest obiektywnie istniejące, lecz przekonania ludzi o tym, że stanowią określoną grupę i ich wola wytrwaniu w tym postanowieniu; problemy metodologiczne: jak opisywać zjawiska ujawniania się idei narodowych w małych zbiorowościach etnicznych?; jak wyjaśnić konflikt między identyfikacją narodową (etniczną) a przynależnością do określonego narodu – gospodarza (państwa)?; jak wyjaśnić żywotność idei narodowych?