Sławomir Łodziński Zakład Socjologii Ogólnej Instytut Socjologii UW Biologiczne podstawy życia społecznego (WDS 2008/2009 nr 10)

Biologiczne podstawy życia społecznego (WDS 2008/2009 nr 10) spory światopoglądowe wokół orientacji biologicznych w naukach społecznych; człowiek jako gatunek prowadzący życie zbiorowe – problemy: rozumienie „zbiorowości” (redukcjonizm i holizm); od zbioru do „uporządkowanej” całości; mechanizmy ograniczania agresji: hierarchia i dominacja („dominant”); terytorializm; „swój” i „obcy” (sposoby rozpoznawania się). współpraca czy konkurencja w obrębie zbiorowości („gry społeczne”). problemy te analizują: ekologia, etologia, socjobiologia.

Biologiczne podstawy życia społecznego (WDS 2008/2009 nr 10) 2. Ekologia: bada zależności między gatunkiem a całością jego środowiska – problemy: rozumienie „populacji” (ogół osobników danego gatunku zamieszkujących wyodrębnionych obszar); uwaga badawcza jest skierowana na: przestrzenną organizację populacji („terytorializm”) a sposoby realizacji czynności życiowych (rola reprodukcji); terytorium a migracje i hierarchie dominacji. ekologia a socjologia: ekologia społeczna, sozoekologia społeczna.  

Biologiczne podstawy życia społecznego (WDS 2008/2009 nr 10) 3. Etologia: nauka o zachowaniu się zwierząt (Konrad Lorenz) - problemy: funkcje danego zachowania i jego ewolucja; pojęcie „biogramu” (charakterystyczne wzory zachowania dla danego gatunku); stosowanie perspektywy gatunku – zainteresowanie repertuarem zachowań osobniczych właściwych danemu gatunkowi oraz próby porównań międzygatunkowych; główne tematy badawcze to wewnątrzgatunkowa agresja, jej przejawy oraz mechanizmy, które ją wyzwalaj i/lub hamują.

Biologiczne podstawy życia społecznego (WDS 2008/2009 nr 10) 4.   Socjobiologia (Edward E. Wilson) – biologia ewolucyjna i rola „altruizmu” - dwie teorie: 1) pierwsza teoria - „łącznej wartości przystosowawczej”: jednostką doboru naturalnego są geny; ”dążenie” do przekazywania jak największej liczby kopii własnych genów następnemu pokoleniu (znaczenie pokrewieństwa w dziedziczeniu genów); podstawą doboru naturalnego jest zróżnicowanie (podwyższenie) szans reprodukcji, a nie szans indywidualnego przeżycia. 2) druga teoria - altruizm wobec osobników nie spokrewnionych: altruizm odwzajemniony (dlaczego? – działamy na rzecz innych, oczekując, że oni postąpią podobnie, gdy sytuacja się zmieni i sami znajdziemy się w potrzebie); zjawisko „pasażerów na gapę”; strategie prokreacji i reprodukcji (w świecie istot żywych u podstaw relacji międzysobniczych leży gra o maksymalizację sukcesu reprodukcyjnego) .

Biologiczne podstawy życia społecznego (WDS 2008/2009 nr 10) życie społeczne w perspektywie biologii ewolucyjnej: wzory zachowań człowieka są efektem długiej ewolucji i są „zapisane” w genach; względna autonomia człowieka wobec świata zewnętrznego; poszukiwanie „ostatecznych” źródeł naszych zachowań; model ewolucji oparty na teorii gier i zasadzie „koszt-zysk”; obecność orientacji biologicznej w naukach społecznych (antropologia i „prawo naturalne”).

Biologiczne podstawy życia społecznego (WDS 2008/2009 nr 10) 5. Nowe inspiracje - socjologia a emocje: „emocje” u klasyków socjologii (G. Simmel, M. Weber); przemiany społeczne ( wartości „post-materialistyczne”); osiągnięcia nauki (neurofizjologia, psychologia, antropologia); rozumienie „emocji”: pobudzenie, wzruszenie ... i jego postacie, jak radość, żal...; biologiczne podstawy wzbudzanie emocji; historyczno-kulturowe formy wyrażania emocji; socjologiczne teorie emocji (ewolucjonistyczna, kulturalistyczna, strukturalna, interakcjonistyczna).