(Ca) Wapń Wykonała Karolina Baran kl. 2a.

Lokalizacja w układzie okresowym położony w drugiej grupie w czwartym okresie należy do Berylowców

Budowa atomu wapnia posiada 4 powłoki na ostatniej powłoce ma 2 elektrony walencyjne liczba elektronów niewalencyjnych18 A= 40 Z=20 liczba protonów 20 liczba elektronów 20 liczba neutronów 20 ładunek jądra atomowego +20 liczba nukleonów 40

Konfiguracja elektronowa zapis powłokowy [20Ca] : K2 L8 M8 N2 zapis podpowłokowy [20Ca] :1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 zapis skrócony [20Ca] :[18Ar] 4s2 zapis graficzny [20Ca]:

Związki w skład, których wchodzi wapń Wapno gaszone- wodorotlenek wapnia Ca(OH)2 Wapno palone- tlenek wapnia CaO Wodorowęglan wapnia (kwaśny węglan wapnia) – stalaktyty i stalagmity Ca(HCO3)2 Siarczan (VI) wapnia – dwuwodny gips CaSO4 × 2H2O Ankeryt CaFe[CO3]2 Metafosforan wapnia Ca(PO3)2 Węglik wapnia = karbid CaC2 Fosforan (V) wapnia Ca3(PO4)2 Dolomit- sól podwójna MgCO3 . CaCO3 Azotan(V) wapnia = saletra norweska Ca(NO3)2

Wapno gaszone – wodorotlenek wapnia związek chemiczny o wzorze Ca(OH)2, słabo rozpuszczalny w wodzie jego stężony roztwór jest mocną zasadą o silnym działaniu żrącym ( pH ok. 12) nazywany wodą wapienną , wykorzystuje się ją w laboratorium do wykrywania dwutlenku węgla . w stanie suchym używany do odkwaszania gleb, zaś jego zawiesina wodna to mleko wapienne używane w procesach chemicznych, do malowania oraz jako składnik zaprawy murarskiej Przy małej ilości wody tworzy ciasto wapienne, jest także składnikiem cementu stomatologicznego .

Wapno palone- tlenek wapnia biały proszek posiada własności higroskopijne Łatwo reaguje z wodą (podczas gaszenia wapnia wydzielają się znaczne ilości ciepła) laboratoryjnie wapno palone jest otrzymywane przez prażenie szczawianu wapnia, na większą skalę – przez rozkład termiczny wapieni. stosowane w budownictwie (zaprawa murarska) przemyśle chemicznym (m.in. środek odwadniający), metalurgicznym i szklarskim (topnik), garbarskim, do wyrobu nawozów sztucznych i farb wapiennych, ponadto w leśnictwie (jako insektycyd) jest składnikiem wielu nadprzewodników wysokotemperaturowych substancja żrąca

Węglik wapnia- karbid bezbarwna substancja krystaliczna temperatura topnienia 2300 °C produkt techniczny jest czarny, szarawy lub brunatny ze słabym połyskiem na powietrzu pokrywa się wodorotlenkiem wapnia i węglanem wapnia, pod wpływem pary wodnej i dwutlenku węgla charakterystyczny zapach karbidu spowodowany jest zanieczyszczeniem fosforkiem wapnia, hydrolizującym do fosforiaku środek redukujący w hutnictwie metali ciężkich produkcja acetylenu dla potrzeb spawalnictwa środek odstraszający przeciw kretom i nornicom w ogrodach

Siarczan (VI) wapnia – dwuwodny gips Gips jest szeroko stosowany, m.in. do wyrobu kwasu siarkowego(VI), cementu, nawozów, prefabrykatów budowlanych, odlewów, sztukaterii, również w chirurgii, dentystyce, modelarstwie oraz jako materiał rzeźbiarski.

AZOTAN (V) WAPNIA = SALETRA NORWESKA azotan (V) wapnia występuje w stanie naturalnym w niewielkich ilościach w pokładach m.in. w Norwegii, stąd nazwa "saletra norweska" otrzymuje się go w wyniku działania kwasu azotowego (V) na węglan wapnia azotan (V) wapnia jest bezbarwnym, krystalicznym ciałem stałym o gęstości 2,5 g/cm³. jest silnie higroskopijny. azotan (V) wapnia ma właściwości utleniające, w kontakcie z materiałami palnymi może spowodować zapłon działa drażniąco na oczy używana jako nawóz sztuczny

Wodorowęglan wapnia (kwaśny węglan wapnia) – stalaktyty i stalagmity W rejonach gdzie występują skały wapienne, w jaskiniach obserwuje się zjawisko tworzenia oryginalnych form skalnych tzw. stalaktytów i stalagmitów. Przyczyną jest zjawisko erozji, które polega na powolnym rozpuszczaniu skał wapiennych z utworzeniem dobrze rozpuszczalnego wodorowęglanu wapnia. CaCO3 + H2O + CO2  Ca(HCO3)2 Dwutlenek węgla (CO2) pochodzi z atmosfery. Z wodnego roztworu Ca(HCO3)2 wolno ściekającego po ścianach jaskiń, po częściowym odparowaniu wody wytrąca się osad CaCO3, tworząc naciek. Ca(HCO3)2  CaCO3 + H2O + CO2

Metody otrzymywania wapnia Techniczny sposób otrzymywania wapnia polega na elektrolizie stopionego chlorku wapnia zmieszanego z fluorkiem wapnia lub chlorkiem potasu. 2Cl  Cl2 + 2e- (reakcja przebiegająca na anodzie) Ca2+ + 2e- Ca (reakcja, która zachodzi na katodzie) CaCl2  Ca + Cl2 (reakcja sumaryczna)

Właściwości chemiczne Jest reaktywnym metalem. We wszystkich związkach jest dwuwartościowy. Reaguje z tlenem tworząc zasadowy tlenek CaO, który w reakcji z wodą daje wodorotlenek: CaO + H2O  Ca(OH) W podwyższonej temperaturze reaguje z azotem atmosferycznym, tworząc azotek Ca3N2. Wypiera wodór z kwasów, np.: Ca + 2HCl  CaCl2+ H2 Reaguje też z wieloma niemetalami, tworząc chlorki, bromki, siarczki, azotki i węgliki (np.CaC2) .

Właściwości fizyczne srebrzystobiały metal stały stan skupienia miękki lekki kowalny ciągliwym temperatura topnienia 1115 K Temperatura wrzenia 1757 K

Doświadczenie 1 – prażenie węglanu wapnia Obserwacje: W czasie ogrzewania węglanu wapnia obserwujemy wydzielanie się produktu gazowego. Następuje zmętnienie wody wapiennej. Wnioski: CaCO3  CaO + CO2 .

Doświadczenie 2- gaszenie wapna palonego Obserwacje: Tlenek wapnia reaguje z wodą bardzo energicznie z wydzieleniem ciepła. Wnioski: CaO +H2O  Ca(OH)2

Funkcje wapnia w organizmie człowieka aktywator enzymatyczny przekaźnik wtórny – kinazy białkowe przewodzenie impulsów bioelektrycznych udział w krzepnięciu krwi udział w skurczu mięśni szkieletowych, gładkich oraz mięśnia sercowego udział w reakcjach zapalenia, regeneracji i proliferacji udział w wydzielaniu hormonów i neurotransmiterów oraz gruczołów zewnątrz wydzielniczych obniża stopień uwodnienia koloidów komórkowych

Główne gruczoły odpowiedzialne za homeostazę wapnia

Objawy niedoboru wapnia w organizmie człowieka łamliwość kości psujące się zęby nadmierna pobudliwość mięśni do skurczu bóle mięśni mrowienie oraz drętwienie kończyn zaburzenia krzepnięcia krwi zaburzenia rytmu serca krwotoki z nosa niedociśnienie tętnicze stany depresyjne i lękowe osteoporoza

Objawy nadmiaru wapnia w organizmie W komórce roślinnej - rozkład błon plazmatycznych - nieprawidłowy wzrost - martwica organów roślinnych W organizmie człowieka - zaparcia - nudności - brak apetytu

Źródła wapnia w pożywieniu mleko i przetwory mleczne z wyjątkiem masła zielone warzywa liściaste, poza szpinakiem konserwy rybne jaja pieczywo mąki, kasze gruboziarniste małe ilości wapnia znajdują się w marchwi, selerze, pomarańczach, grejpfrutach, figach

Zapotrzebowanie na wapń Niemowlęta od urodzenia do 6 miesiąca 210 mg dziennie od 6 miesiąca do 12 miesiąca 270 mg dziennie Dzieci od roku do 3 lat 500 mg dziennie od 4 lat do 8 lat 800 mg dziennie od 9 lat do 13 lat 1300 mg dziennie Dorośli od 14 lat do 18 lat 1300 mg dziennie od 19 lat do 50 roku życia 1000 mg dziennie od 50 roku w wzwyż 1200 mg dziennie Kobiety w ciąży 1200 mg dziennie  Kobiety karmiące 1200 mg dziennie

Źródła pracy www.biomedical.pl www.chemia.demi.pl www.diety.com.pl www.jogger.pl www.wikipedia.pl Pordęcznik, chemia ogólna i nieorganiczna 1 M.Litwin , Szarota Styka- Wlazło, Joanna Szymońska