FORMY ZATRUDNIENIA

FORMY ZATRUDNIENIA UMOWY O PRACĘ PRZEWIDZIANE W KODEKSIE PRACY Umowa na okres próbny Umowa na czas określony Umowa na czas wykonywania określonej pracy Umowa na czas nieokreślony Umowa na zastępstwo

FORMY ZATRUDNIENIA UMOWY O PRACĘ PRZEWIDZIANE W KODEKSIE PRACY Umowa na okres próbny Ma charakter fakultatywny i może poprzedzać każdą z umów o pracę Ma na celu wzajemne poznanie się stron stosunku pracy Okres próbny nie może przekraczać 3 miesięcy Okres próbny może być wydłużony bądź skrócony pod warunkiem, że nie zostanie przekroczony okres maksymalny 3 miesięcy Nie można w ramach tego samego zatrudnienia zawrzeć kilku umów na okres próbny Kodeks pracy przewiduje możliwość wypowiedzenia umowy na okres próbny

FORMY ZATRUDNIENIA UMOWY O PRACĘ PRZEWIDZIANE W KODEKSIE PRACY Umowa na okres próbny – okresy wypowiedzenia jeżeli umowa została zawarta na okres 2 tygodni - 3 dni jeżeli umowa została zawarta na okres dłuższy niż 2 tygodnie - 1 tydzień jeżeli umowa została zawarta na 3 miesiące - 2 tygodnie.

FORMY ZATRUDNIENIA UMOWY O PRACĘ PRZEWIDZIANE W KODEKSIE PRACY Umowa na czas określony Zawiera się ją gdy do wykonania jest praca przez wskazany okres czasu Termin końcowy umowy oznaczony jest poprzez wskazanie konkretnej daty kalendarzowej Zasada limitowania liczby kolejno po sobie następujących umów na czas określony, zawieranych przez tego samego pracodawcę z tym samym pracownikiem (zawarcie trzeciej umowy na czas określony, jeżeli przerwy pomiędzy umowami nie przekroczyły miesiąca, jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy na czas nieokreślony)

FORMY ZATRUDNIENIA UMOWY O PRACĘ PRZEWIDZIANE W KODEKSIE PRACY Umowa na czas określony Ustawodawca nie precyzuje na jak długi okres może zostać zawarta umowa na czas określony, jednakże ustalenie zbyt długiego okresu trwania umowy (np. 10 lat) stanowi ewidentne obejście prawa i może być ocenione jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego Kodeks pracy nie wyklucza możliwości wydłużenia bądź skrócenia umowy na czas określony

FORMY ZATRUDNIENIA UMOWY O PRACĘ PRZEWIDZIANE W KODEKSIE PRACY Umowa na czas określony Wypowiedzenie umowy na czas określony możliwe jest pod warunkiem spełnienia (łącznie) dwóch przesłanek: Umowa została zawarta na okres dłuższy niż 6 miesięcy Strony przy zawieraniu umowy przewidziały dopuszczalność jej wcześniejszego rozwiązania za dwutygodniowym wypowiedzeniem Wyjątek: ogłoszenie upadłości bądź likwidacja pracodwcy

FORMY ZATRUDNIENIA UMOWY O PRACĘ PRZEWIDZIANE W KODEKSIE PRACY Umowa na czas wykonywania określonej pracy Czas trwania umowy uzależniony jest od wykonania powierzonej pracy Zawiera się ją gdy stronom trudno jest określić termin końcowy umowy – konstrukcja ta przewiduje, że można ten termin wskazać pośrednio poprzez wskazanie okoliczności, której nadejście w przyszłości strony przewidują np. rozładowanie wagonów z węglem, sporządzenie sprawozdania finansowego Umowy tego typu zawierane są zatem przy pracach dorywczych, sezonowych, które nasilają się w pewnych okresach np. remonty, zbiór owoców Formuła taka może być wykorzystana także przy zatrudnianiu specjalistów przy restrukturyzacji czy likwidacji przedsiębiorstw, tudzież przy wdrażaniu nowych rozwiązań

FORMY ZATRUDNIENIA UMOWY O PRACĘ PRZEWIDZIANE W KODEKSIE PRACY umowa na czas wykonania określonej pracy Co do zasady ustawodawca nie przewiduje możliwości wypowiedzenia takiej umowy Wyjątki: ogłoszenie upadłości bądź likwidacja pracodawcy

FORMY ZATRUDNIENIA UMOWY O PRACĘ PRZEWIDZIANE W KODEKSIE PRACY Umowa na zastępstwo Zawiera się ją w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy Jest narzędziem elastycznego rozwiązywania przez pracodawców problemów kadrowych związanych z okresową, usprawiedliwioną nieobecnością pracowników w pracy (np. choroba, urlop macierzyński i.t.p.) Może mieć zastosowanie nawet w przypadku stosunkowo krótkich nieobecności, ze względu na możliwość wypowiedzenia jej w każdej chwili Okres wypowiedzenia wynosi tylko 3 dni robocze (może to mieć ogromne znaczenie w przypadku kłopotów w określeniu terminu końcowego umowy

FORMY ZATRUDNIENIA UMOWY O PRACĘ PRZEWIDZIANE W KODEKSIE PRACY Umowy terminowe – podsumowanie Odgrywają one bardzo ważną rolę w polityce personalnej współczesnej firmy, w której poważną rolę odgrywają pracownicy tzw. peryferyjni np. pracownicy obsługi administracyjno-biurowej i technicznej, pracownicy produkcyjni, magazynierzy, sprzedawcy, operatorzy urządzeń Filozofia zatrudnienia tych kategorii pracowników sprowadza się do możliwości zastąpienia ich w każdej chwili innymi pracownikami, a w razie dekoniunktury redukcji zatrudnienia Przy ewentualnym zwalnianiu pracowników pracodawca nie musi w ramach takich umów stosować wszystkich procedur, jakie są związane z zatrudnieniem na czas nieokreślony i nie ponoszą w związku z tym kosztów

FORMY ZATRUDNIENIA UMOWY O PRACĘ PRZEWIDZIANE W KODEKSIE PRACY Umowy terminowe – podsumowanie Umowy terminowe postrzegane są przez pracowników jako mniej korzystne i mogą prowadzić do negatywnej selekcji kadr Przy nadarzającej się okazji najlepsi pracownicy mogą odejść Pracownicy zatrudnieni na czas określony mają obniżone poczucie bezpieczeństwa związane z pracą (np. utrudniony dostęp do kredytów bankowych) Krótkie okresy wypowiedzenia i brak możliwości domagania się odprawy W razie niezgodnego z prawem wypowiedzenia takiej umowy pracownik może domagać się w zasadzie tylko odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za czas, do jakiego umowa miała trwać, nie dłużej jednak niż za 3 miesiące

FORMY ZATRUDNIENIA UMOWY O PRACĘ PRZEWIDZIANE W KODEKSIE PRACY Umowa o pracę na czas nieokreślony Ma na celu nawiązanie trwałej więzi pomiędzy pracownikiem i pracodawcą Pracodawca ponosi tu wszystkie możliwe koszty związane z zatrudnieniem – począwszy od kosztów naboru i selekcji pracowników, poprzez ich przeszkolenie, przygotowanie i utrzymanie stanowiska pracy, wynagrodzenie, świadczenia socjalne, na kosztach związanych z odprawami i ewentualnymi odszkodowaniami skończywszy

FORMY ZATRUDNIENIA UMOWY O PRACĘ PRZEWIDZIANE W KODEKSIE PRACY Umowa o pracę na czas nieokreślony – okresy wypowiedzeń jeżeli pracownik był zatrudniony na okres do 6 miesięcy - 2 tygodnie jeżeli pracownik był zatrudniony od 6 miesięcy do 3 lat - 1 miesiąc jeżeli pracownik był zatrudniony pow. 3 lat - 3 miesiące

FORMY ZATRUDNIENIA UMOWY O PRACĘ PRZEWIDZIANE W KODEKSIE PRACY Umowa o pracę na czas nieokreślony – wypowiedzenie Wypowiedzenie umowy o pracę na czas nieokreślony: musi być uzasadnione (przyczyna – prawdziwa, obiektywna, konkretna) oraz poprzedzone konsultacją związkową, Musi mieć formę pisemną Musi zawierać pouczenie o prawie odwołania się do sądu pracy Skutki nie zachowania powyższych warunków powstają w przypadku gdy pracownik podniesie taki zarzut przed sądem. Sąd orzeka o : bezskuteczności wypowiedzenia o ile pracownik jeszcze pracuje jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu sąd orzeka o przywróceniu do pracy lub ewentualnie o odszkodowaniu.

FORMY ZATRUDNIENIA UMOWY O PRACĘ PRZEWIDZIANE W KODEKSIE PRACY Stosunek pracy – charakter prawny Włączenie pracownika do załogi i podporządkowanie poleceniom pracodawcy Pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju a nie konkretnego zadania (umowa o pracę jest umową starannego działania) Przestrzeganie ustalonej miary pracy: czasu pracy, norm pracy i.t.p. Odpłatność Osobiste wykonywanie pracy Charakter ciągły – pracownik wykonuje pewne powtarzające się czynności a praca przez niego świadczona nie jest jednorazowa Pełna ochrona socjalna pracownika – urlopy wypoczynkowe, świadczenia na okoliczność choroby i.t.p. Odpowiedzialność względem osób trzecich ponosi pracodawca (ewentualne roszczenie regresowe w stosunku do pracownika) Ryzyko pracodawcy (ekonomiczne, techniczne, osobowe, socjalne)

INNE FORMY ZATRUDNIENIA UMOWY PRAWA CYWILNEGO Umowa zlecenie została uregulowana w art. 734 - 751 Kodeksu Cywilnego i według znajdującego się tam zapisu polega na tym, że przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonych czynności dla dającego zlecenie, za których ostatecznie efekt nie jest odpowiedzialny (odmiennie od umowy o dzieło, która jest tzw. umową rezultatu) może być zależnie od woli stron, umową odpłatną lub nieodpłatną Zazwyczaj przyjmuje się, że wykonawca zlecenia musi wykonać czynność, do której się zobowiązał, osobiście, jednakże dopuszcza się wykonanie zlecenia przez osobę trzecią – zastępcę Umowa zlecenia może być w każdej chwili wypowiedziana przez każdą ze stron.

INNE FORMY ZATRUDNIENIA UMOWY PRAWA CYWILNEGO Ważne cechy umowy zlecenia: brak podporządkowania pracodawcy (możliwość samodzielnego ustalenia terminu i miejsca wykonania pracy), pracę może świadczyć nie tylko osoba fizyczna, ale i podmiot gospodarczy (firma), nie obejmuje jej ustawowe minimum wynagrodzenia i jest ono wypłacane z dołu (czyli po wykonaniu pracy), nie ma ograniczeń w liczbie kolejnych takich umów, zleceniodawca nie udziela urlopu, nie wypłaca odprawy, nie płaci za czas choroby.

INNE FORMY ZATRUDNIENIA UMOWY PRAWA CYWILNEGO Umowa o dzieło to tzw. umowa rezultatu, czyli zobowiązanie do wykonania określonego w niej dzieła (np. napisanie książki, czy wybudowanie domu) Może w niej być określony termin wykonania pracy. Taka umowa ulega rozwiązaniu po spełnieniu świadczeń obu stron, czyli po wykonaniu pracy i zapłaceniu za nią Ważne cechy umowy o dzieło: brak podporządkowania pracodawcy, pracę może świadczyć nie tylko osoba fizyczna, ale i podmiot gospodarczy (firma), nie obejmuje jej ustawowe minimum wynagrodzenia i jest ono wypłacane z dołu (czyli po wykonaniu pracy), nie ma ograniczeń w liczbie kolejnych takich umów, zleceniodawca nie udziela urlopu, nie wypłaca odprawy, nie płaci za czas choroby.

INNE FORMY ZATRUDNIENIA UMOWY PRAWA CYWILNEGO Podstawowa różnica pomiędzy stosunkiem zlecenia a umową o dzieło to fakt, iż w umowie zlecenia - przyjmujący zlecenie ma wykonać dla zamawiającego pewne czynności, a w umowie o dzieło - zobowiązuje się do dostarczenia określonych wyników swojej pracy w postaci dzieła. Na nim ciąży ryzyko pomyślnego wykonania dzieła. Tylko wykonanie tego dzieła jest podstawą do żądania wynagrodzenia.

INNE FORMY ZATRUDNIENIA UMOWY PRAWA CYWILNEGO Umowy prawa cywilnego – podsumowanie: Brak tak szerokiego wachlarza uprawnień jak w przypadku zatrudnienia pracowniczego Dają dużo większą swobodę w kształtowaniu treści stosunku prawnego wiążącego strony, nie narzucając przy tym minimalnych gwarancji, jakie istnieją na gruncie prawa pracy Nie istnieje tu wymóg minimalnego wynagrodzenia (świadczenia pieniężne mogą być więc ustalone poniżej tej granicy) Wynagrodzenie przysługuje nie z tytułu samego świadczenia pracy, lecz z tytułu uzyskania zamierzonego rezultatu Prawo cywilne nie określa dobowych i tygodniowych limitów czasu pracy Brak płatnych zwolnień z obowiązku świadczenia pracy

INNE FORMY ZATRUDNIENIA SAMOZATRUDNIENIE Samozatrudnienie czyli własna działalność gospodarcza (praca na własny rachunek i własne ryzyko – finansowe, ekonomiczne) Forma charakterystyczna dla wolnych zawodów (adwokaci, doradcy podatkowi, konsultanci, eksperci Brak zależności przełożony – podwładny (większa elastyczność i samodzielność w organizowaniu pracy) Wiąże się z rezygnacją praktycznie ze wszystkich praw pracowniczych Do obowiązków samozatrudnionego należy prowadzenie administracji księgowo-podatkowej

INNE FORMY ZATRUDNIENIA SAMOZATRUDNIENIE Korzyści: Możliwość redukowania kosztów przez odliczanie VAT od kupowanych towarów i usług Możliwość obniżania podatku dochodowego przez rozliczanie inwestycji oraz zatrudnianie innych osób Możliwość uniezależnienia się od jednego pracodawcy w przypadku pozyskania kilku odbiorców usług Większa elastyczność w organizowaniu i planowaniu pracy własnej, zarówno w odniesieniu do godzin jak i miejsca pracy

INNE FORMY ZATRUDNIENIA LEASING PRACOWNICZY-PRACA TYMCZASOWA Inaczej wynajem pracowników, z którymi został zawarty stosunek pracy na rzecz innych podmiotów gospodarczych Korzyści dla pracodawcy: Pozwala uniknąć przeprowadzania rekrutacji i szkoleń Zwalnia pracodawcę z obowiązków płacowo-kadrowych (spoczywają one w całości na agencji wynajmującej pracowników) Pracodawca może szybko wymienić pracownika lub znaleźć nowe osoby Z leasingu często korzystają firmy przy pracach sezonowych i zastępstwach

INNE FORMY ZATRUDNIENIA LEASING PRACOWNICZY-PRACA TYMCZASOWA Formuła ta miała stać się istotnym narzędziem w walce z bezrobociem Tak się jednak nie stało z uwagi na fakt, że Polska przyjęła francuski model pracy tymczasowej tj.: Konieczność rejestracji agencji, Rozbudowana procedura uzyskania i przedłużenia certyfikatu Limitowanie okresu wypożyczenia pracownika do jednego pracodawcy-użytkownika Zakaz „gorszego” traktowania pracownika tymczasowego

INNE FORMY ZATRUDNIENIA PRACA NAKŁADCZA Zasadnicze regulacje dotyczące zatrudnionych na podstawie umowy o pracę nakładczą znaleźć można w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 1975r. w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą (Dz. U. z 1976r., Nr 3, poz. 19 z późn. zm.). Jest to forma zatrudnienia, w której liczy się przede wszystkim rezultat pracy Pracownik otrzymuje wynagrodzenie za wykonanie konkretnych zadań w wybranym przez niego miejscu i czasie, z reguły w domu Przedmiotem pracy nakładczej może być produkcja drobnych przedmiotów, ale też na przykład wykonywanie projektów marketingowych czy każda inna czynność, która może podlegać umowie o dzieło Pracownik nabiera praw do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego

INNE FORMY ZATRUDNIENIA PRACA NAKŁADCZA Zatrudniający ma obowiązek zapewnienia zatrudnionemu odpowiedniej ilości pracy, a przynajmniej: pracy, za którą zatrudniony może uzyskać co najmniej najniższe wynagrodzenie pracownicze miesięcznie, w przypadku, gdy dla zatrudnionego praca nakładcza jest wyłącznym albo głównym źródłem utrzymania; pracy, za którą zatrudniony może uzyskać co najmniej 50% najniższego wynagrodzenia pracowniczego miesięcznie, w przypadku, gdy dla zatrudnionego praca nakładcza jest dodatkowym źródłem utrzymania

INNE FORMY ZATRUDNIENIA KONTRAKT MENEDŻERSKI Kontrakt menedżerski to umowa cywilnoprawna pomiędzy podmiotem gospodarczym a podmiotem, najczęściej osobą fizyczną, który ma nim zarządzać Na jej mocy osoba zarządzająca zobowiązuje się do wykonywania czynności w interesie kierowanej firmy, a firma zawiera z nią umowę, na mocy której powierza jej zarządzanie i określa zakres odpowiedzialności osoby zarządzającej Zarządca nie jest ściśle podporządkowany (tak jak w przypadku umowy o pracę) i ma stosunkowo duży zakres autonomii Odpowiada za pewien całokształt prac w firmie. Jest odpowiedzialny za jej prowadzenie, zachowanie jej tajemnic, a także ewentualne szkody powstałe wskutek niewłaściwego zarządzania firmą, przy czym menedżer odpowiada na zasadach przewidzianych w Kodeksie cywilnym a nie Kodeksie pracy (odpowiedzialność za rzeczywistą stratę i utracone korzyści

INNE FORMY ZATRUDNIENIA KONTRAKT MENEDŻERSKI Zarządca nie ma ściśle określonych godzin pracy Strony kontraktu określają okoliczności, w których następuje rozwiązanie umowy Wadą kontraktu menedżerskiego jest również lojalność, do której zostaje zobowiązany kandydat do pracy (zakaz konkurencji nie tylko w trakcie trwania kontraktu ale nawet do trzech lat po jego zakończeniu) – złamanie zakazu to wielotysięczne kary ponoszone przez menedżera (w zamian za to bardzo wysokie odprawy)

INNE FORMY ZATRUDNIENIA JOB SHARING Jest to podział pracy i świadczeń należących do jednego etatu pomiędzy dwóch lub kilku pracowników Zazwyczaj polega na zatrudnieniu na tym samym stanowisku dwóch osób w połowie wymiaru czasu pracy Forma korzystna dla osób, które nie mogą pracować w pełnym wymiarze godzin ze względu np. na naukę, obowiązki rodzinne i.t.p. Dla pracodawcy korzyścią jest fakt, że w przypadku choroby lub nieobecności jednego z pracowników przynajmniej część obowiązków zostanie wykonana kompetentnie Wadą są zwiększone koszty administracyjne, możliwość rozmycia się odpowiedzialności oraz potencjalne konflikty pomiędzy dzielącymi stanowisko dotyczące czasu pracy i obowiązków

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ MAŁGORZATA GAŁKOWSKA