„Przegląd źródeł finansowania dla małych i średnich firm” 20 września 2010r. Konińska Izba Gospodarcza ul. Powstańców Wielkopolskich 16, 62-510 Konin dr Artur Stefański

Program spotkania Klasyfikacja źródeł finansowania Wady i zalety źródeł finansowania Produkty pomocowe, w tym w ramach programu JEREMIE Dźwignia finansowa Koszt pozyskania kapitału

Definicja kapitału Kapitałem przedsiębiorstwa nazywa się wszelkie źródła finansowania majątku; kapitał ten może być klasyfikowany wg wielu różnych kryteriów

Kryteria wyboru źródeł finansowania Dostępność – czyli faktyczna możliwość aplikowania o określone źródło finansowania Koszt – ważna jest nie tylko łączna wysokość kosztu, ale równie istotny może być harmonogram spłat, o konsekwencjach podatkowych nie zapominając Elastyczność – zdolność adaptacji kapitału do zmiennych warunków funkcjonowania Efekt dźwigni finansowej – później omówiony Ryzyko obsługi – w tym konsekwencje braku obsługi

Zasady finansowania majątku kapitałem Złota zasada finansowania – majątek trwały powinien mieć pokrycie w kapitałach własnych Srebrna zasada finansowania – majątek trwały powinien mieć pokrycie w kapitałach stałych (długoterminowych)

Klasyfikacja źródeł kapitału Kryterium klasyfikacji Rodzaje kapitałów Własności Własne Obce Terminowości Długoterminowe Długo- i krótkoterminowe Źródeł pochodzenia Wewnętrzne i zewnętrzne Wewnętrzne

Funkcje kapitału własnego Założycielska Finansowa Gwarancyjna Pomiarowa Reprezentacyjna

Źródła kapitału własnego Wewnętrzne Zewnętrzne Zysk zatrzymany Amortyzacja Sprzedaż majątku Rezerwy długoterminowe Emisja akcji zwykłych i uprzywilejowanych Dopłaty wspólników

Źródła kapitału obcego Kredyty bankowe Pożyczki pieniężne Obligacje Leasing Forfaiting Franchising Factoring Kredyt kupiecki Venture capital

Zalety i wady kapitału obcego wierzyciel nie ma wpływu na podejmowane decyzje nie zwiększa się grono właścicieli osłona podatkowa, odsetki są kosztem podatkowym uprzywilejowanie w razie upadłości dźwignia finansowa Wady: „pułapka zadłużenia” niska elastyczność formy kapitałów terminowość powiązana z konsekwencjami dla upadłości ryzyko finansowe, w tym zaufanie kredytodawców

Dostępność źródeł finansowania Źródło Okres życia przedsiębiorstwa Koncepcja i rozruch Późniejsze fazy rozwoju Samofinansowanie Niedostępne Łatwo dostępne Wkłady wspólników Łatwo dostepne Venture capital Trudno dostępne Średnio dostępne Kredyty bankowe Poręczenia kredytowe Leasing Fundusze pomocowe Kredyt kupiecki Faktoring Pożyczki pozabankowe

Dźwignia finansowa Działanie dźwigni finansowej opiera się na wprowadzeniu kapitału obcego do przedsiębiorstwa celem zwiększenia rentowności kapitałów własnych „Pułapka zadłużenia” – czyli jak kontrolować działanie dźwigni finansowej

Dźwignia finansowa Wyszczególnienie Wariant A Wariant B Wariant C Wariant D Kapitał ogółem 90 000 - kapitał własny 50 000 20 000 - kapitał obcy 40 000 70 000 Przychody 400 000 Koszty operacyjne 365 000 395 000 EBIT 35 000 5 000 Rent. Kapitału 39% 6% Koszty finansowe 4 000 7 000 Zysk brutto 31 000 28 000 1 000 Podatek 6 200 5 600 200 Zysk netto 24 800 22 400 800 ROE 31% 50% 112% 2%

Koszt kapitału Kosztem źródeł finansowania są wydatki ponoszone w związku z możliwością dysponowania kapitałem Koszt źródeł kapitału własnego powinien być wyższy od kosztu kapitału obcego z dwóch głównych powodów: właściciele kapitału własnego ponoszą wyższe ryzyko z uwagi na „bezterminowość” kapitału, a ponadto ich roszczenia w razie upadłości zaspokajane są w ostatniej kolejności koszt kapitału obcego uwzględnia efekt tarczy podatkowej

Koszt kapitału własnego Model kapitałowy gdzie: re – koszt kapitału RF – stopa procentowa papierów wolnych od ryzyka RM – stopa zwrotu portfela rynkowego (średnia dochodowość papierów na rynku kapitałowym)  E – współczynnik beta ukazujący poziom ryzyka akcji (projektu) w stosunku do poziomu ryzyka całego rynku Model dywidendowy gdzie: re – koszt kapitału akcyjnego zwykłego, Pr – cena rynkowa akcji zwykłej D0 – dywidenda na jedną akcję g – stopa wzrostu dywidendy

Koszt kapitału obcego

Koszt zysku zatrzymanego W praktyce najczęściej wykorzystuje się dwie formuły: uznaje się, że koszt zysku zatrzymanego równy jest kosztowi kapitału akcyjnego wykorzystuje się stopę zwrotu alternatywnego wykorzystania kapitału

Koszt średni kapitału Średnioważony koszt kapitału (WACC) – definiowany jest jako średnia ważona kosztów pozyskania poszczególnych jego składników, ważona ich udziałem w całości kapitałów Wykorzystanie WACC może dotyczyć: podejmowania decyzji na temat wielkości, struktury i źródeł pozyskiwania kapitału podejmowania decyzji inwestycyjnych (np. ustalanie stopy dyskontowej)

Programy pomocowe dla MSP Pomoc pośrednia – działania adresowane nie do MSP, lecz innych organizacji, instytucji czy osób, które wspomagają MSP Pomoc bezpośrednia – bezzwrotna pomoc kapitałowa, pożyczki czy poręczenia kredytowe

Gdzie szukać pomocy? Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości – udziela wsparcia pochodzącego z funduszy UE i budżetu państwa Krajowy System Usług – ok. 200 organizacji wyspecjalizowanych w świadczeniu usług m.in. w zakresie informacyjnym czy kapitałowym Bank Gospodarstwa Krajowego – zarządza funduszami oraz programami rządowymi

Program JEREMIE JEREMIE (ang. Joint European Resources for Micro-to-Medium Enterprises) jest nową inicjatywą pozadotacyjnego wsparcia powstałą za sprawą Komisji Europejskiej, Europejskiego Banku Inwestycyjnego i Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego Misją inicjatywy JEREMIE jest dostarczanie kapitału na inwestycje tym podmiotom, które z wielu przyczyn nie mają dostępu do bankowych linii kredytowych, tym które rozpoczynają działalność (w tym również absolwenci) i nie posiadają ani historii kredytowej ani zabezpieczeń o wystarczającej wartości

Program JEREMIE Instrumenty pożyczkowe: pożyczka dla funduszy pożyczkowych linia finansowa dla banków i instytucji parabankowych Instrumenty poręczeniowe:   reporęczenie dla funduszy poręczeniowych poręczenie portfelowe dla banków i instytucji parabankowych Instrumenty kapitałowe:  wsparcie kapitałowe funduszy transferu technologii wsparcie kapitałowe funduszy typu „mezzanine”

Program JEREMIE Inicjatywa JEREMIE oferuje instrumenty finansowe na dwóch poziomach. W pierwszej fazie Menadżer Funduszu kieruje środki do pośredników finansowych a następnie pośrednicy oferują produkty finansowe beneficjentom – przedsiębiorcom. Wsparcie finansowe dla MSP udzielane jest w formie instrumentów zwrotnych. W pierwszej kolejności uruchomione zostały pożyczki i poręczenia, a w dalszych etapach realizacji inicjatywy możliwe będą inne instrumenty finansowe, tj. m.in. fundusze transferu technologii czy fundusze typu mezzanine (finansowanie, zawierające w sobie elementy długu i kapitału własnego)

JEREMIE w Wielkopolsce Fundusz Powierniczy JEREMIE Województwa Wielkopolskiego dysponuje kwotą 501,3 mln zł. Szacuje się, że do roku 2015 z mechanizmu JEREMIE skorzysta w Wielkopolsce około 7300 firm W wyniku rozstrzygnięcia pierwszych konkursów, na produkty poręczeniowe zostanie przeznaczona kwota w wysokości 114 mln zł, natomiast na produkty pożyczkowe 46 mln zł

JEREMIE w Wielkopolsce Fundusz Rozwoju i Promocji Województwa Wielkopolskiego S.A. Jarociński Fundusz Poręczeń Kredytowych Stowarzyszenie Ostrzeszowskie Centrum Przedsiębiorczości Fundacja Kaliski Inkubator Przedsiębiorczości Wielkopolska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości Sp. z o.o. Menadżer Funduszu – Bank Gospodarstwa Krajowego

Dziękuję za uwagę