1 Irena Wóycicka Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową Rekomendacje dla polityki Konferencja: Praca zawodowa a obowiązki rodzinne Warszawa, 20 czerwiec 2007 Konferencja: Praca zawodowa a obowiązki rodzinne Warszawa, 20 czerwiec 2007 Konferencja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

2 Przesłanki zmian Zmiany demograficzne: spadek ogólnej liczby ludności, spadek liczby osób w wieku produkcyjnym, starzenie się ludności i zasobów pracy, rosnące obciążenie osób w wieku produkcyjnym opieką nad osobami starszymi, oraz wyczerpywanie się zasobów pomocy krewniaczej, Wzrost wykształcenia i aspiracji zawodowych kobiet, Rosnące poparcie dla partnerskiego modelu rodziny, zwłaszcza wśród kobiet.

3 Stworzenie możliwości łączenia aktywności zawodowej i rodzinnej Wzrost zatrudnienia kobiet (popyt i podaż) Wzrost aktywności zawodowej kobiet i ich zatrudnialności (różnorodność narzędzi dostosowanych do różnych grup i ich potrzeb) zwiększenie atrakcyjności pracy zmniejszenie kosztów podejmowania pracy zwiększenie zainteresowania pracodawców zatrudnianiem kobiet Wzrost dzietności poprzez poprawę warunków tworzenia i rozwoju rodzin Zmniejszenie kosztów pośrednich i bezpośrednich posiadania dzieci Zmniejszenie barier strukturalnych i kulturowych w godzeniu pracy z obowiązkami rodzinnymi

4 Scenariusz modernizacyjny - narzędzia Zwiększenie dostępu do różnych form opieki nad dziećmi i osobami dorosłymi oraz usług zastępujących pracę domową, Zwiększenie popytu na pracę kobiet, Zwiększenie atrakcyjności pracy poprzez zmianę formuły świadczeń społecznych związanych z opieką, Promocja partnerstwa w rodzinie, Ułatwienia w powrocie kobiet do pracy, Dostosowanie organizacji pracy do różnych faz życia, Zwiększanie aktywności zawodowej kobiet starszych.

5 Rozwój usług opieki i edukacji dla dzieci do lat 12 - tu (żłobki, przedszkola, świetlice szkolne i osiedlowe dla dzieci w wieku szkolnym) Obniżenie kosztów opieki dla wszystkich dzieci: bon opiekuńczy dotacje do miejsc Zapewnienie dostępności (miejsce, odległość) Elastyczność (godziny otwarcia i formy opieki), łatwa dostępność (odległość), wysoki standard opieki i edukacji

6 Rozwój usług opieki i edukacji dla dzieci do lat 12 – tu Podstawowa rola samorządów lokalnych (i ich korzyści: zatrudnienie i miejsca pracy, podatki, wydatki na pomoc społeczną, wyrównywanie szans edukacyjnych), Partnerstwa lokalne (gminy, rodzice, pracodawcy, ngo-s, inne) Równe traktowanie sektorów (publiczny, prywatny, ngo-s), Ułatwienia dla alternatywnych form opieki, Dotacja do wszystkich form opieki na równych zasadach (objęcie subwencją oświatową).

7 Pomoc w opiece nad osobami dorosłymi Rozwój form alternatywnych, zwłaszcza w środowisku wiejskim, pomoc sąsiedzka, organizacje pozarządowe, spółdzielnie socjalne), Zaangażowanie się samorządów lokalnych (i ich korzyści), Wsparcie ich rozwoju (kształcenie opiekunek, certyfikacja usług) Obniżenie barier finansowych dostępu ubezpieczenie pielęgnacyjne wsparcie rozwoju sieci usług socjalnych przez samorządy (spółdzielnie socjalne, EFS, ulgi podatkowe, lokale)

8 Pomoc w pracach domowych Pomoc samorządów w rozwoju tanich usług: (podatki, lokale, wyposażenie, zasiłki na ekonomiczne usamodzielnienie się, spółdzielnie socjalne i zatrudnienie wspierane, środki EFS)

9 Zwiększanie popytu na pracę kobiet Egzekwowanie zasad równości (ale też kompensowanie kosztów zatrudnianie kobiet dla pracodawców), Obniżenie pośrednich kosztów zatrudnienia kobiet (np. obniżenie składki na ubezpieczenie społeczne dla pracodawców zatrudniających kobiety (i mężczyzn) po powrocie z urlopu macierzyńskiego czy wychowawczego, podniesienie kwoty wolnej od podatku dla osób pracujących, posiadających dziecko w określonym wieku), Przestrzeganie norm czasu pracy dla obu płci, Specjalne traktowanie elastycznych mechanizmów zatrudniania kobiet w przepisach prawa.

10 Zmiana formuły urlopów i zasiłków wychowawczych i rodzicielskich Zwiększenie atrakcyjności pracy, Skrócenie okresów pozostawania poza rynkiem pracy, Promocja modelu partnerskiego.

11 Zmiana formuły urlopów i zasiłków wychowawczych i rodzicielskich Skrócenie (np. do pierwszych sześciu miesięcy) okresu wypłacania dodatku wychowawczego oraz podniesienie jego wysokości Wydłużenie możliwości pobierania urlopu wychowawczego (i dodatku) do 12 –tego roku życia dziecka, przy takiej samej jak obecnie łącznej jego długości

12 Zmiana formuły urlopów i zasiłków wychowawczych i rodzicielskich Utrzymanie prawa do części dodatku wychowawczego w sytuacji, gdy następuje zmniejszenie wymiaru czasu pracy związane z opieką nad dzieckiem w trakcie urlopu wychowawczego, Zwiększenia dostępu do zasiłku (docelowo powinni być nim objęci wszyscy rodzice), Indywidualizacja prawa do urlopów (wychowawczych i rodzicielskich i (lub) uzależnienie wysokości zasiłku od poprzednich wynagrodzeń (przynajmniej w pewnym okresie jego wypłacania),

13 Ułatwienia w powrocie kobiet do pracy - dostosowane do różnorodnych potrzeb W okresie sprawowania opieki udostępnienie bezpłatnego kształcenia (kształcenie na odległość lub bezpośrednie, wpierane środkami państwa – dostęp do internetu, koszty szkoleń i opieki nad dzieckiem itp.), W okresie powrotu po przerwie na rynek pracy szkolenia podnoszące poziom kompetencji, aktualizujące umiejętności, staż zawodowy, kompletne kształcenie zawodowe dla osób o niskich kwalifikacjach), Dla szczególnych grup (rodziny wielodzietne, trudności w organizacji opieki) – łatwy dostęp do tanich form opieki.

14 Dostosowanie organizacji pracy do różnych faz życia Rozwój elastycznych form organizacji pracy (będzie następować wraz z wyczerpywaniem się zasobów pracy), Przestrzeganie norm czasu pracy, Promocja rozwiązań

15 Zwiększenie aktywności zawodowej kobiet starszych Elastyczna formuła przechodzenia na emeryturę, Rozwój usług opiekuńczych, Aktualizacja umiejętności zawodowych w całym okresie aktywności zawodowej