Kształtowanie kompetencji czytelniczych – lektury w szkole podstawowej i gimnazjum (teza 8)

Kształtowanie kompetencji czytelniczych można podzielić na trzy fazy: I. Faza pierwsza (dla szkoły podstawowej) Aranżacja prostych stosunkowo działań percepcyjnych na dostosowanych do dziecięcego odbiorcy łatwych tekstach poetyckich, przy wprowadzaniu pewnej liczby pojęć z zakresu nauki o literaturze takich jak : poezja, liryka, fikcja literacka, podmiot liryczny, język poetycki, epitet, porównanie, uosobienie, przenośnia, wyrazy dźwiękonaśladowcze, wers, strofa, rym oraz rytm.

W stopniu pełniejszym uczniowie w tej formie mają przyswoić sobie : epitet, porównanie, uosobienie. Bardzo ważna jest również koncentracja uwagi na tekście – jest to podstawowa, jednak tylko pozornie łatwa umiejętność. Polega ona na tworzeniu się w świadomości podmiotu percypującego wyobrażenia układu bądź świadomości sensów desygnatów słów tworzących tę wypowiedź. Chodzi więc o to, by uczący się odbioru poezji człowiek nie wyłączając zupełnie owego mechanizmu odnoszenia słów do ich desygnatów w realnej rzeczywistości uczył się koncentracji uwagi na samych słowach jako elementach budowy przedmiotu artystycznego, którym jest tekst poetycki, równocześnie by rozwijał umiejętność wyczuwania i dostrzegania wartości wynikających z ustawienia słów w swoim wzajemnym sąsiedztwie oraz ich istnienia w kontekście leksykalnym języka.

II Faza druga (gimnazjum) Dotyczy rozszerzenia zakresu pojęć teoretycznoliterackich oraz repertuaru działań percepcyjnych wobec konkretnych utworów. Ma to rozszerzyć i pogłębić widzenie przez młodzież literatury jako sztuki słowa, a w konsekwencji przyczynić się do dalszego kształtowania jej mentalności czytelniczej i rozwijania kompetencji czytelniczych. III Faza trzecia (liceum)

Czytanie jest jedną z najważniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia w trakcie kształcenia. Jest to umiejętność rozumienia, wykorzystywania i przetwarzania tekstów w zakresie umożliwiającym zdobywanie wiedzy, rozwój emocjonalny, intelektualny i moralny oraz uczestnictwo w życiu społeczeństwa.

II etap edukacyjny- szkoła podstawowa, klasy IV – VI Wymagania dotyczące czytania i słuchania, Uczeń: 1) sprawnie czyta teksty głośno i cicho; 2) określa temat i główną myśl tekstu; 3) identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi (autora, narratora, czytelnika, słucha cza); 4) identyfikuje wypowiedź jako tekst informacyjny, literacki, reklamowy; 5) rozpoznaje formy gatunkowe (zaproszenie, życzenia i gratulacje, zawiadomienie i ogłoszenie, instrukcję, w tym przepis); 6) odróżnia zawarte w tekście informacje ważne od informacji drugorzędnych; 7) wyszukuje w tekście informacje wyrażone wprost i pośrednio (ukryte); 8) rozumie dosłowne i przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi

9) wyciąga wnioski wynikające z przesłanek zawartych w tekście (w tym rozpoznaje w nim prawdę lub fałsz); 10) dostrzega relacje między częściami składowymi wypowiedzi (tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie, akapity).

LEKTURY

W ciągu roku uczeń powinien przeczytać nie mniej niż 4 książki w całości oraz wybrane przez nauczyciela teksty o mniejszej objętości Frances Hodgson Burnett Tajemniczy ogród, Jan Brzechwa Akademia Pana Kleksa, Carlo Collodi Pinokio , Lem Bajki robotów, Astrid Lindgren Bracia Lwie Serce, Kornel Makuszyński Szatan z siódmej klasy, wybór mitów greckich, baśni i legend, wybór kolęd, wybór pieśni patriotycznych, wybór poezji, w tym utwory dla dzieci i młodzieży; film i widowisko teatralne z repertuaru dziecięcego; wybrane programy telewizyjne

III etap edukacyjny – gimnazjum Wymagania dotyczące czytania i słuchania, Uczeń: 1) odbiera komunikaty pisane, mówione, w tym nadawane za pomocą środków audio wizualnych – rozróżnia informacje przekazane werbalnie oraz zawarte w dźwięku i obrazie; 2) wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje oraz cytuje odpowiednie fragmenty tekstu; 3) porządkuje informacje w zależności od ich funkcji w przekazie; 4) odróżnia informacje o faktach od opinii; 5) rozpoznaje różnice między fikcją a kłamstwem; 6) rozpoznaje wypowiedzi o charakterze emocjonalnym i perswazyjnym

7) rozpoznaje intencje wypowiedzi (aprobatę, dezaprobatę, negację, prowokację); 8) dostrzega w wypowiedzi ewentualne przejawy agresji i manipulacji; 9) rozpoznaje wypowiedź argumentacyjną, wskazuje tezę, argumenty i wnioski; 10) rozróżnia gatunki publicystyczne prasowe, radiowe i telewizyjne (artykuł, wywiad, reportaż); 11) czerpie dodatkowe informacje z przypisu.

W ciągu roku uczeń powinien przeczytać nie mniej niż 5 książek w całości oraz wybrane przez nauczyciela teksty o mniejszej objętości, przy czym nie można pominąć autorów i utworów oznaczonych gwiazdką *Jan Kochanowski – wybrane fraszki, Treny (V, VII, VIII), William Szekspir Romeo i Julia, Antonie de Saint Exupéry Mały Książę, Aleksander Kamiński Kamienie na szaniec, Stanisław Lem – wybrane opowiadanie, *Henryk Sienkiewicz – wybrana powieść historyczna (Quo vadis, Krzyżacy lub Potop), Konstanty Ildefons Gałczyński – wybrane utwory, Wybór publicystyki z prasy i innych środków społecznego przekazu; wybrany komiks; wybrane programy telewizyjne.

Bibliografia 1. Gorlińska M., Poezja i uczniowie, Lublin 2004 (8602 B / 8603 B) 2. Podstawa programowa