Wyniki badania na temat przemocy w szkołach Warszawa, Grudzień 2006

O BADANIU W ramach badania zrealizowano wywiady z uczniami (N=2891) oraz nauczycielami (N=674) na reprezentatywnej próbie warszawskich szkół podstawowych, gimnazjów i szkół średnich (N=54). Badanie zrealizowano metodą samo-wypełnialnej ankiety. Wywiady zrealizowano w grudniu 2006.

Wyniki badania z uczniami Uczniowie szkół:podstawowych, gimnazjów, liceów ogólnokształcących i profilowanych, techników

Opis badania W ramach badania zrealizowano 2891 wywiadów z uczniami. Badanie obejmowało: 902 uczniów szkół podstawowych 983 uczniów gimnazjów 884 uczniów liceów ogólnokształcących 118 uczniów liceów profilowanych Wyniki zaprezentowano na całej próbie oraz dla pierwszych czterech typów szkół - wielkości prób pozwalają w ich przypadku na bardziej szczegółowe analizy.

Wnioski - atmosfera i samopoczucie w szkole Uczniów zapytano w pierwszej kolejności o ocenę atmosfery, jaka według nich panuje w szkole. Oceniali oni stwierdzenia na skali czterostopniowej. Najczęściej zgadzali się z następującymi: czuję się całkowicie bezpiecznie – uczniowie podstawówek rzadziej niż szkół ponadpodstawowych nauczyciele szanują uczniów – im starsi, tym rzadziej się z nim zgadzali, podobnie z kolejnymi: nauczyciele są życzliwi w stosunku do uczniów oraz w mojej szkole poziom nauczania jest wysoki w przypadku pozostałych stwierdzeń zauważono również spadek ocen z wiekiem: chętnie chodzę do mojej szkoły, lekcje w mojej szkole są ciekawe oraz chętnie spędzam czas w mojej szkole, nawet po lekcjach Ze stwierdzeniami związanymi z agresją uczniowie zgadzali się najrzadziej. W dalszej kolejności ankietowani wymieniali uczucia, jakich doznają w szkole. Najczęściej zaznaczali oni odpowiedź w szkole mam prawdziwych przyjaciół. Porównując typy szkół, należy zauważać, że uczniowie liceów zaznaczali je rzadziej, zaś na pierwszych miejscach znalazły się nudzę się na lekcjach oraz boję się niektórych lekcji. Podobnie było w przypadku kolejnych najczęściej zaznaczanych odpowiedzi: lubię chodzić do szkoły, w szkole naprawdę się rozwijam, czuję, że idę naprzód oraz lekcje mnie interesują – im starsi, tym mniejszy odsetek wskazywał te odpowiedzi.

Atmosfera w szkole (średnia ocen na skali 1-4) Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci Ogółem PodstawowaGimnazjumLO 1 - zdecydowanie nie zdecydowanie tak Różnica względem ogółu LP

Uczucia doznawane przez uczniów w szkołach Wszystkie wymienione Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci OgółemPodstawowaGimnazjumLOLP

Uczucia doznawane przez uczniów w szkołach Trzy najczęściej wymieniane Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci OgółemPodstawowaGimnazjumLOLP

Wnioski - relacje z nauczycielami Opinie dotyczące nauczycieli są jeszcze bardziej zróżnicowane w zależności od wieku niż opinie dotyczące samopoczucia w szkole. Warto zauważyć, że im starsi - tym bardziej neutralnych udzielają odpowiedzi - raczej tak - raczej nie. Najczęściej ankietowani zgadzali się z następującymi stwierdzeniami: są mądrzy, mają dużą wiedzę oraz jasno określają, co wolno, a czego nie wolno na lekcjach. Prawie połowa badanych uczniów zadeklarowała, że nie miała konfliktu z nauczycielem w ciągu obecnego roku szkolnego (rzadziej uczniowie liceów profilowanych). Wśród najczęściej wymienianych powodów, na których tle powstają konflikty ucznia z nauczycielem to: niegrzeczne zachowanie ucznia oraz niesprawiedliwa ocena (ten drugi rzadziej wymieniany przez uczniów podstawówek). Powody, w których jest ewidentna wina nauczyciela (nauczyciel nie chce przyznać się do błędu oraz nauczyciel obraża uczniów) wskazywane były najrzadziej. Ponad 40% uważa, że odpowiedzialność za takie konflikty ponosi zarówno nauczyciel, jak i uczeń.

Sposób postrzegania nauczycieli (średnia ocen na skali 1-4) Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci Ogółem PodstawowaGimnazjumLO 1 - zdecydowanie nie zdecydowanie tak Różnica względem ogółu LP

Czy uczniowi zdarzył się konflikt z nauczycielem w ciągu obecnego roku szkolnego Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci

Na jakim tle powstają konflikty uczniów z nauczycielami Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci OgółemPodstawowaGimnazjumLOLP

Kto ponosi odpowiedzialność za nieporozumienia między uczniami a nauczycielami Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci

Wnioski - relacje z innymi uczniami Ponad połowa badanych uważa, że są w klasie osoby, od których najlepiej trzymać się z daleka. Zapytani o liczbę takich osób uczniowie podstawówek wymieniali cztery, gimnazjów pięć, zaś liceów ogólnokształcących sześć. Jak widać liczba takich osób rośnie z wiekiem uczniów. Jednocześnie ponad 80% posiada w klasie osoby, z którymi się przyjaźnią. Wymieniają oni średnio sześć takich osób – tu nie ma takich różnic ze względu na wiek ankietowanych. Trzy czwarte uważa, że większość lub w zasadzie wszyscy w klasie ich lubią. Co trzeci uczeń zadeklarował, że w ciągu ostatnich kilku miesięcy ani razu nie zdarzył mu się konflikt z innym uczniem (wśród uczniów podstawówek mniej – 19%). Do najczęściej wymienianych konfliktów należą: rozpuszczanie plotek i wywyższanie się. Gnębienie słabszych przez silniejszych, wymieniane na miejscu czwartym, wraz ze wzrostem wieku badanych pojawia się rzadziej: wśród uczniów podstawówek 49%, gimnazjów – 35%, liceów ogólnokształcących 23%.

Czy są w klasie osoby, od których najlepiej trzymać się z daleka Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci Ile jest takich osób? ŚREDNIA:4,793,684,545,834,81

Czy są w klasie osoby, z którymi ankietowani uczniowie się przyjaźnią Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci Ile jest takich osób? ŚREDNIA:5,995,516,155,986,56

Czy uczniowi zdarzył się konflikt z innym uczniem w ciągu ostatnich kilku miesięcy Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci

Opis sytuacji w oczach ucznia Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci

Na jakim tle powstają konflikty między uczniami Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci OgółemPodstawowaGimnazjumLOLP

Na co koleżanki i koledzy zwracają uwagę rozmawiając na temat innych uczniów Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci OgółemPodstawowaGimnazjumLOLP

Cechy, które decydują o tym, że rówieśnicy się z kimś liczą Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci OgółemPodstawowaGimnazjumLOLP

Wnioski - sytuacje konfliktowe Ankietowanym przedstawiono różne przykłady sytuacji konfliktowych. Średnio co trzeci zadeklarował, że w ich przypadku nie miała miejsca żadna z nich (24% uczniów podstawówek, 31% gimnazjów i 38% liceów ogólnokształcących). Najczęściej wskazywane sytuacje konfliktowe to: któryś z kolegów/koleżanek obrażał Cię, wymyślał Ci, rozpowszechniano o Tobie szkodzące Ci kłamstwa oraz ktoś Cię umyślnie potrącił, przewrócił (ta ostatnia częściej wymieniana przez uczniów podstawówek). Pozostałe sytuacje wymieniane były zdecydowanie rzadziej. Jedna trzecia zapytana o reakcję na powyższe zachowanie powiedziała, że nic się nie stało. Ankietowani, zapytani o takie same sytuacje konfliktowe, w przypadku innych uczniów, najczęściej wymieniali takie same jak w swoim przypadku, jednak inne sytuacje pojawiły się częściej. Co trzeci wymieniał przejawy agresji w stosunku do innych uczniów – np. pobicia, kradzieży własności. Wśród osób, które są postrzegane jako bardziej narażone na formy przemocy lub złego traktowania, najczęściej wymieniano lizusy za bardzo przymilające się do nauczycieli (rzadziej wymieniani przez uczniów podstawówek) oraz ofiary gorzej radzące sobie ze wszystkim – wskazała je ponad połowa badanych.

Czy ankietowanym zdarzyło się w ciągu ostatniego roku, że... (1 z 2) Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci OgółemPodstawowaGimnazjumLOLP

Czy ankietowanym zdarzyło się w ciągu ostatniego roku, że... (2 z 2) Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci OgółemPodstawowaGimnazjumLOLP

Jak zareagowano na powyższe zachowanie Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=1953, respondenci, którym przydarzyła się jedna z wymienionych wcześniej sytuacji OgółemPodstawowaGimnazjumLOLP

Czy zdarzyło się w szkole innym uczniom, że... (1 z 2) Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci OgółemPodstawowaGimnazjumLOLP

Czy zdarzyło się w szkole innym uczniom, że... (2 z 2) Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci OgółemPodstawowaGimnazjumLOLP

Jacy uczniowie są najbardziej narażeni na formy przemocy lub złego traktowania OgółemPodstawowaGimnazjumLOLP Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci

Wnioski - nauczyciele wobec przemocy W przypadku form przemocy, im uczniowie starsi, tym częściej załatwiają sprawy między sobą (45% uczniów podstawówek, 53% gimnazjów, 63% liceów ogólnokształcących). Uczniowie zapytani, jak nauczyciele reagują na formy przemocy między uczniami, najczęściej wskazywali: rozmowy z uczniami dążące do rozwiązania konfliktu lub z osobami agresywnymi, pomoc słabszym, prośby o interwencje rodziców. Zapytani, czy przemoc w szkole ankietowanych jest problemem, odpowiadali: 37% (zdecydowanie tak + raczej tak) wśród uczniów podstawówek, 23% gimnazjów i 12% liceów. Co czwarty uważa, że ich szkoły nie radzą sobie z problemem przemocy.

Czy ewentualne formy przemocy, uczniowie załatwiają między sobą, czy z pomocą nauczycieli Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci

Jak nauczyciele reagują na formy przemocy między uczniami Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci OgółemPodstawowaGimnazjumLOLP

Czy, w opinii uczniów, przemoc w ich szkole jest problemem Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci

Jak szkoła radzi sobie z problemem przemocy Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci

Wnioski - rodzice wobec przemocy w szkole Zainteresowanie rodziców tym, co się dzieje w szkole maleje im starsze są ich dzieci : 64% uczniów podstawówek zadeklarowało, że ich rodzice bardzo się interesują; w przypadku uczniów gimnazjów odsetek ten wynosi 45%, zaś w przypadku licealistów – 37%. Potwierdza się to w pytaniu o frekwencję rodziców na wywiadówkach i dniach otwartych. Ankietowani, zapytani jak rodzice zareagowaliby na konflikt z nauczycielem, najczęściej (ponad połowa) zadeklarowali, że rozważyliby na spokojnie moje racje i nauczyciela. Pozostałe odpowiedzi zaznaczano zdecydowanie rzadziej. Uczniowie, im starsi, tym rzadziej informują swoich rodziców o konfliktach z innymi uczniami – 82% uczniowie podstawówek, 68% gimnazjów i 56% liceów ogólnokształcących. Zapytani o powód, dla którego nie informują rodziców, najczęściej uważają, że to ich sprawy i rodzice nie powinni się wtrącać. W przypadku konfliktów z nauczycielami, również im starsi, tym rzadziej informują o tym rodziców, jednak różnice nie są już tak duże. Powód nieinformowania rodziców jest taki sam jak w przypadku konfliktu z innymi uczniami.

Ocena stopnia zainteresowania rodziców tym, co się dzieje w szkole Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci

Jak, w opinii uczniów, rodzice zareagowaliby na konflikt z nauczycielem OgółemPodstawowaGimnazjumLOLP Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci

Czy w przypadku konfliktów z innymi uczniami badani informują swoich rodziców Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci

Dlaczego uczniowie nie informują rodziców o konfliktach z innymi uczniami OgółemPodstawowaGimnazjumLOLP Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=815, respondenci, którzy zadeklarowali, że nie informują rodziców o konflikcie z innymi uczniami

Czy w przypadku konfliktów z nauczycielami badani informują swoich rodziców Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci

Dlaczego uczniowie nie informują rodziców o konfliktach z nauczycielami OgółemPodstawowaGimnazjumLOLP Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=384, respondenci, którzy zadeklarowali, że nie informują rodziców o konflikcie z nauczycielem

Czy rodzice chodzą na wywiadówki Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci

Czy rodzice chodzą na dni otwarte Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci

Czy któryś z rodziców należy do Komitetu Rodzicielskiego bądź innego ciała zrzeszającego Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci

Wnioski - prawa ucznia i nauczyciela W opinii uczniów nauczyciel ma prawo: wpisać uwagę do dzienniczka, powiadomić wychowawcę o niewłaściwym zachowaniu ucznia oraz wezwać do szkoły rodziców – te powody wskazali prawie wszyscy badani. Na wyproszenie z klasy zgodziły się trzy czwarte badanych, prawie dwie trzecie przyznały ponadto, że nauczyciel ma prawo zabrać uczniowi książkę/komiks czytane w trakcie lekcji. Uczeń ma natomiast prawo przede wszystkim domagać się uzasadnienia wystawionej mu oceny – tę odpowiedź zaznaczano najczęściej. Najrzadziej wymieniano możliwość odmowy udziału w apelach, lekcjach wychowawczych oraz odmowę czytania lektury.

Czy nauczyciel ma prawo... Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci OgółemPodstawowaGimnazjumLOLP

Czy uczeń ma prawo... Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci OgółemPodstawowaGimnazjumLOLP

Czy w klasie jest samorząd klasowy Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci

Czy w szkole jest samorząd szkolny Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci

Czy w szkole jest Rzecznik Praw Ucznia Źródło: próba uczniów PODSTAWA: N=2891, wszyscy respondenci

Wyniki badania z nauczycielami Nauczyciele szkół: podstawowych, gimnazjów, liceów ogólnokształcących i profilowanych

O BADANIU W ramach badania zrealizowano 674 wywiadów z nauczycielami. Badanie obejmowało: 222 nauczycieli szkół podstawowych 180 nauczycieli gimnazjów 233 nauczycieli liceów ogólnokształcących 39 nauczycieli liceów profilowanych Wyniki zaprezentowano na całej próbie oraz dla pierwszych trzech typów szkół - wielkości prób pozwalają w ich przypadku na bardziej szczegółowe analizy.

Wnioski - atmosfera w szkole, opinie o uczniach Nauczycieli zapytano w pierwszej kolejności o ocenę atmosfery, jaka według nich panuje w szkole. Oceniali oni stwierdzenia na skali czterostopniowej. Najczęściej zgadzali się z następującymi: nauczyciele są życzliwi w stosunku do uczniów, nauczyciele szanują uczniów oraz w szkole jest bezpiecznie. W opinii nauczycieli potwierdziły się oceny uczniów – im wyższa szkoła, tym rzadziej zgadzali się, że poziom nauczania jest wysoki, uczniowie chętnie chodzą do szkoły, uczniowie chętnie spędzają czas w szkole, nawet po lekcjach. Ze stwierdzeniami związanymi z agresją nauczyciele zgadzali się najrzadziej. W dalszej kolejności ankietowani wyrażali swoją opinię o uczniach. Najczęściej zgadzali się, że słuchają nauczycieli, są uprzejmi wobec nich oraz wobec siebie nawzajem. Najrzadziej zgadzali się ze stwierdzeniem: nie reagują na polecenia nauczycieli.

Atmosfera w szkole (średnia ocen na skali 1-4) Źródło: próba nauczycieli PODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci Ogółem PodstawowaGimnazjumLO 1 - zdecydowanie się nie zgadzam zdecydowanie się zgadzam Różnica względem ogółu

Opinia nauczycieli o uczniach (średnia ocen na skali 1-4) Źródło: próba nauczycieli PODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci Ogółem PodstawowaGimnazjumLO 1 - zdecydowanie nie zdecydowanie tak Różnica względem ogółu

Wnioski - szkoła wobec przemocy Wśród form przemocy najczęściej zaobserwowanych przez nauczycieli najczęściej wymieniano: zaczepki słowne wobec innych uczniów, obrażanie się wzajemnie, wymyślanie sobie oraz umyślne potrącanie się, przewracanie. Do najczęstszych reakcji grona nauczycielskiego na formy przemocy należą: rozmowy z uczniami dążące do rozwiązania konfliktu i z osobami agresywnymi, w celu zrozumienia przyczyn. Prawie każdy nauczyciel uważa, że jest wspierany w staraniach o zwalczanie przemocy przez dyrekcję, co drugi przez rodziców uczniów, również co drugi przez instytucje zewnętrzne (policja, samorząd lokalny), nieliczni natomiast wymieniają Ministerstwo, Kuratoria, organizacje pozarządowe i Kościół.

Zaobserwowane formy przemocy Cała próba Źródło: próba nauczycieli PODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci

Zaobserwowane formy przemocy Szkoły podstawowe Źródło: próba nauczycieli PODSTAWA: N=222, nauczyciele szkół podstawowych

Zaobserwowane formy przemocy Gimnazja Źródło: próba nauczycieli PODSTAWA: N=180, nauczyciele z gimnazjów

Zaobserwowane formy przemocy Licea ogólnokształcące Źródło: próba nauczycieli PODSTAWA: N=233, nauczyciele liceów ogólnokształcących

Jak postępują nauczyciele wobec przypadków przemocy między uczniami Źródło: próba nauczycieli PODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci OgółemPodstawowaGimnazjumLO

Czy nauczyciele są wspierani w staraniach o zwalczanie przemocy przez... Źródło: próba nauczycieli PODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci...rodziców

Czy nauczyciele są wspierani w staraniach o zwalczanie przemocy przez... Źródło: próba nauczycieli PODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci...dyrekcję

Czy nauczyciele są wspierani w staraniach o zwalczanie przemocy przez... Źródło: próba nauczycieli PODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci...Ministerstwo, Kuratoria

Czy nauczyciele są wspierani w staraniach o zwalczanie przemocy przez... Źródło: próba nauczycieli PODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci...instytucje zewnętrzne (policja, samorząd lokalny)

Czy nauczyciele są wspierani w staraniach o zwalczanie przemocy przez... Źródło: próba nauczycieli PODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci...organizacje pozarządowe

Czy nauczyciele są wspierani w staraniach o zwalczanie przemocy przez... Źródło: próba nauczycieli PODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci...Kościół

Wnioski - przemoc wobec nauczycieli Co drugi ankietowany nauczyciel zadeklarował, że ignorowano jego polecenia, przez co niemożliwe było prowadzenie lekcji, co trzeciego celowo prowokowano, by doprowadzić do wybuchu gniewu, zaś co piątego obrażono w grubiański sposób. W opinii respondentów podobne sytuacje przydarzają się innym nauczycielom. Przypadki jawnej agresji wobec nauczycieli prawie nie wystąpiły. Co drugi nauczyciel twierdzi, iż w jego szkole nie nauczyciele nie byli ofiarami jakiejkolwiek przemocy. Co czwarty uważa, że w jego szkole przemoc jest poważnym problemem (top 2 boxes), jednak większość uważa, że szkoła sobie z nim radzi. Dwie trzecie deklaruje, że w trudnych sytuacjach wychowawczych może liczyć na pomoc rodziców.

Czy nauczycielowi zdarzyła się sytuacja... Cała próba Źródło: próba nauczycieli PODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci

Czy nauczycielowi zdarzyła się sytuacja... Szkoły podstawowe Źródło: próba nauczycieli PODSTAWA: N=222, nauczyciele szkół podstawowych

Czy nauczycielowi zdarzyła się sytuacja... Gimnazja Źródło: próba nauczycieli PODSTAWA: N=180, nauczyciele z gimnazjów

Czy nauczycielowi zdarzyła się sytuacja... Licea ogólnokształcące Źródło: próba nauczycieli PODSTAWA: N=233, nauczyciele liceów ogólnokształcących

Czy innemu nauczycielowi zdarzyła się sytuacja... Cała próba Źródło: próba nauczycieli PODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci

Czy innemu nauczycielowi zdarzyła się sytuacja... Szkoły podstawowe Źródło: próba nauczycieli PODSTAWA: N=222, nauczyciele szkół podstawowych

Czy innemu nauczycielowi zdarzyła się sytuacja... Gimnazja Źródło: próba nauczycieli PODSTAWA: N=180, nauczyciele z gimnazjów

Czy innemu nauczycielowi zdarzyła się sytuacja... Licea ogólnokształcące Źródło: próba nauczycieli PODSTAWA: N=233, nauczyciele liceów ogólnokształcących

Jak postępują nauczyciele, gdy staną się ofiarami przemocy Źródło: próba nauczycieli PODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci OgółemPodstawowaGimnazjumLO

Czy zdaniem nauczycieli przemoc w ich szkole jest poważnym problemem Źródło: próba nauczycieli PODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci

Jak szkoła radzi sobie z problemem przemocy Źródło: próba nauczycieli PODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci

Jaka część rodziców interesuje się tym, co się dzieje w szkole Źródło: próba nauczycieli PODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci

Czy nauczyciele mogą liczyć na pomoc rodziców w trudnych sytuacjach wychowawczych Źródło: próba nauczycieli PODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci

Wnioski - prawa ucznia i nauczyciela Nauczyciel ma prawo: wezwać do szkoły rodziców, powiadomić wychowawcę o niewłaściwym zachowaniu ucznia oraz wpisać uwagę do dzienniczka – te powody wskazali prawie wszyscy badani. Ponad 80% wskazało również, że ma prawo zabrać uczniowi książkę/komiks czytane w trakcie lekcji, zaś trzy czwarte zabrać uczniowi telefon komórkowy dzwoniący w podczas lekcji. W przeciwieństwie do uczniów, wśród których trzy czwarte uważa, że nauczyciel ma prawo wyprosić ucznia z klasy, wśród nauczycieli odpowiedź tę wymieniał tylko co czwarty. Uczeń ma natomiast prawo przede wszystkim domagać się uzasadnienia wystawionej mu oceny – tę odpowiedź zaznaczano najczęściej (podobnie jak wśród uczniów). Większość zaznaczała również prawo wyrażania poglądów odmiennych od nauczyciela, możliwość domagania się dodatkowych zajęć oraz rezygnacje z chodzenia na rekolekcje i lekcje religii.

Czy nauczyciel ma prawo... Źródło: próba nauczycieli PODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci OgółemPodstawowaGimnazjumLO

Czy uczeń ma prawo... Źródło: próba nauczycieli PODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci OgółemPodstawowaGimnazjumLO

Czy w klasach są samorządy klasowe Źródło: próba nauczycieli PODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci

Ocena działalności samorządów klasowych Źródło: próba nauczycieli PODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci

Czy w szkole jest samorząd uczniowski Źródło: próba nauczycieli PODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci

Czy w szkole jest Rzecznik Praw Ucznia Źródło: próba nauczycieli PODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci

Czy w szkole jest ochrona Źródło: próba nauczycieli PODSTAWA: N=674, wszyscy respondenci