Małopolska w średniowieczu

Społeczeństwo w średniowieczu było podzielone na stany inaczej warstwy Społeczeństwo w średniowieczu było podzielone na stany inaczej warstwy. W większości państw również w Polsce był to podział na : duchowieństwo, rycerstwo, mieszczaństwo, chłopstwo.

Gospodarka Gospodarka w średniowieczu rozwijała się powoli i opierała się w znacznej części na produkcji rolnej i hodowli. W Europie nie było wiele złota i srebra, dlatego niewielkie było znaczenie pieniądza w wymianie handlowej. Śródlądowy transport towarów odbywał się głównie rzekami. Chłopi byli raczej bezbronni, dlatego też w IX wieku wykształcił się system feudalny. Na jego zasadach pan, który nadawał ziemię chłopom, a sam posiadał ją najczęściej od króla, musiał ich bronić, w zamian za pracę lun opłaty. Były cztery rodzaje takich opłat: danina, czyli płatność w naturze, pańszczyzna, najmniej efektywny sposób płacenia gdyż była to praca odrobkowa na ziemiach pana, dziesięcina, czyli dziesięć procent z dochodów, które chłop musiał oddać na Kościół, czynsz.

Stopniowo zaczęto używać żelaznych narzędzi takich jak pług czy kosa Stopniowo zaczęto używać żelaznych narzędzi takich jak pług czy kosa. Wtedy też zaczęły powstawać zakłady zwane manufakturami produkujące przedmioty codziennego użytku począwszy od ubrań na pługach czy broni kończąc. Zaczęła się wyodrębniać nowa gałąź gospodarki, jaką było rzemiosło, a co za tym szło rozwijał się handel gdyż powstał wewnętrzny rynek zbytu. Pod wpływem takiego podziału pracy osady zaczęły przekształcać się w ośrodki życia handlowego. Odradzały się zamarłe miasta rzymskie, ale i powstawały nowe. Wyrastały one najczęściej na skrzyżowaniach szlaków handlowych zarówno lądowych jak i wodnych (Wenecja) oraz na terenach bogatych w potrzebne surowce czy przydatnych do uprawy roli.

Na wsi ważnym prawem była tak zwana wolnizna, czyli czasowe zwolnienie z uiszczania opłat na rzecz feudałów, co pozwalało się szybciej rozwijać chłopom i całym folwarkom. W miastach powstawały cechy rzemieślnicze i gildie kupieckie. Początkowo miały one pozytywny wpływ na rozwój miast, gdyż przyspieszały i polepszały jakość produkcji. Potem, gdy zapotrzebowanie wzrosło, cechy ograniczały produkcję, pojawili się wtedy partacze, czyli niezrzeszeni, zamieszkiwali oni najczęściej jurydyki, czyli obrzeża miast, gdzie nie sięgała jurysdykcja miejska. Miasta i wsie przetrwały w takiej formie, aż do odrodzenia, w którym upadł feudalizm i cały system lenny. Ale nowo powstałe miasta wpisały się już na stałe w gospodarcze mapy Europy. Okres średniowiecza nie był zbyt prężny pomimo tego, że trwał tyle lat. Na szczęście rozwinęła się wtedy technologia uprawy roli oraz rozpowszechnił się handel, a więc i użycie pieniądza. Miało też miejsce zapoczątkowanie rozwoju miast i wsi oraz wyrobienie się szlaków handlowych. Pod względem gospodarczym można powiedzieć, że średniowiecze było nastawione zdecydowanie na rolnictwo, ale dało też początek rzemiosłu i manufakturze, które w przyszłych wiekach przejmą prymarną pozycję w gospodarce.

Urzędy Urzędy w państwie Piastów formowały się na dworze władcy, który był ośrodkiem i źródłem władzy. Stanowiący jego najbliższe otoczenie urzędnicy dworscy pełnili jednocześnie funkcje administracyjne. i sądowe. Sądownictwo dopiero z czasem wyodrębniło się w osobną gałąź władzy. Wyższych urzędników w XI–XIII w. zwano komesami, także czestnikami, stołecznikami. Z czasem tytuły te zaczęły określać nie urząd, ale wysoką pozycję społeczną. Najwyższym urzędnikiem występującym już w XI w. był komes nadworny (comes palatinus), zastępujący monarchę m.in. w sprawowaniu sądów i dowodzeniu wojskiem, skąd przyjął słowną nazwę wojewody. Urzędnikami dworskimi byli: cześnik, koniuszy, sędzia dworski, stolnik, miecznik, łowczy, wreszcie komornicy, czyli dworzanie. Ich nazwy wskazywały na zakres sprawowanych funkcji.

Szkolnictwo W średniowieczu wykształcenie zdobywało się w szkole parafialnej. Do szkoły chodzili tylko chłopcy, którzy chcieli zostać duchownymi .Część z nich kontynuowała naukę w szkole katedralnej lub klasztornej. Książkę miał tylko nauczyciel , a uczniowie powtarzali głośno fragmenty czytane przez niego i musieli się nauczyć ich na pamięć. Jeśli nie byli pilni wymierzano im karę chłosty. Na uniwersytet szło się w wieku 14 lat. Przez 6 lat studiowano sztuki wyzwolone- gramatyka, dialektyka, arytmetyka, muzyka, geometria i astronomia. Potem wybierało się 1 z 3 kierunków-  medyczny , prawniczy lub teologiczny. Nauka odbywała si w języku łacińskim. Największy rozkwit edukacji w Polsce rozpoczyna się już w XII w. tj. już podczas rozbicia dzielnicowego. Zakładano wtedy w dalszym ciągu szkoły parafialne, jak również kolegiackie i katedralne. Pierwszy polski uniwersytet natomiast został założony dopiero w 1364r. przez króla Kazimierza Wielkiego w Krakowie, i była to Akademia Krakowska, czyli dzisiejszy Uniwersytet Jagielloński.

Źródła Wikipedia.pl

KONIEC