Zestawienie zmian w kapitale własnym.

Zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym jest analityczną prezentacją informacji o kształtowaniu się poszczególnych pozycji kapitału (funduszu) własnego ­przedstawionych syntetycznie w pasywach bilansu.   Celem zestawienia zmian w kapitale własnym jest dostarczenie informacji o zmianach poszczególnych składników kapitału własnego oraz o kosztach i przychodach, które bezpośrednio, z pominięciem rachunku zysków i strat zostały odniesione na kapitał własny.

Zgodnie z UoR „Zestawienie zmian w kapitale własnym” jest obowiązkowym elementem sprawozdania finansowego dla podmiotów, których sprawozdania podlegają badaniu i ogłaszaniu. Obejmuje ono informacje o zmianach poszczególnych składników kapitału własnego za bieżący i poprzedni rok obrotowy.

Zasady opracowywania oraz struktura informacyjna zestawienia zmian w kapitale własnym są zawarte także w Międzynarodowych Standardach Rachunkowości, a w szczególności w: MSR nr 1 – prezentacja sprawozdań finansowych., MSR nr 8 – zysk lub strata netto okresu sprawozdawczego, podstawowe błędy i zmiany zasad rachunkowości (zawiera wytyczne dotyczące np. korekty błędu podstawowego odnoszącego się do ubiegłych okresów obrotowych, która powinna zostać wykazana w sprawozdaniu jako korekta bilansu otwarcia zysku zatrzymanego).

MSR nr 16 – rzeczowe aktywa trwałe (zawiera zalecenia dotyczące m. in MSR nr 16 – rzeczowe aktywa trwałe (zawiera zalecenia dotyczące m. in. aktualizacji wyceny rzeczowych aktywów trwałych i jej wpływu na zmiany w kapitale własnym), MSR nr 21 – skutki zmian kursów wymiany walut obcych ( m. in. różnice kursowe, wynikające z aktywów pieniężnych, stanowiące część inwestycji lub udziałów netto jednostki gospodarczej w podmiocie zagranicznym, powinny być zaliczane w sprawozdaniu do kapitału własnego, do momentu sprzedaży tych udziałów

Najczęściej pojawiające się zdarzenia mające wpływ na zmiany w kapitale własnym: podniesienie wartości kapitałów podstawowych w spółkach kapitałowych, korekta kapitału zapasowego o koszy emisji akcji, zmiany kapitału z aktualizacji wyceny na skutek aktualizacji wartości aktywów trwałych, korekty wynikające z błędów lat ubiegłych.

Kapitał własny obejmuje następujące elementy: Kapitał podstawowy (zakładowy) Kapitał ustalony zgodnie ze statutem lub umową, dla spółek kapitałowych zgodny z kwota wpisaną do KRS.  Zmiany tej pozycji mogą wynikać z wydania udziałów, podwyższenia ich wartości nominalnej, emisji akcji – wzrost wartości kapitału; lub umorzenie udziałów (akcji), zmniejszenie ich wartości nominalnej – spadek wartości.

Kapitał zapasowy Kapitał zapasowy jest tworzony w celu zabezpieczenia utrzymania kapitału podstawowego spółek, przeznaczony na pokrycie ewentualnych strat. Jest tworzony obligatoryjnie w spółkach akcyjnych. Kapitał rezerwowy jest to kapitał celowy, tworzony z zysku netto lub dopłat wspólników, służy zwykle zatrzymaniu w jednostce zysku netto lub na pokrycie ceny nabycia własnych udziałów (akcji). Wzrost wartości kapitału zapasowego może wynikać z: przeznaczenia zysku na zasilenie kapitału zapasowego(w spółkach akcyjnych 8% rocznego zysku musi być przeznaczane na zasilenie kapitału zapasowego, dopóki nie osiągnie 1/3 wartości kapitału podstawowego), przeniesienia kapitału z aktualizacji wyceny ( w momencie sprzedaży zaktualizowanych aktywów), nadwyżki wartości wyemitowanych akcji własnych ponad ich wartość nominalną.   Wzrost wartości kapitału zapasowego może wynikać z: konieczności pokrycia strat, przeznaczenia kapitału zapasowego na zwiększenie kapitału zakładowego, pokrycie kosztów emisji akcji lub podwyższenia kapitału zakładowego.

Kapitał z aktualizacji wyceny Stanowi skutek podwyższenia wyceny składników majątku. Aktualizacja wartości odnoszona na kapitał z aktualizacji wyceny dotyczy środków trwałych (na mocy stosownych przepisów) oraz inwestycji długoterminowych.

Pozostałe kapitały rezerwowe Kapitał rezerwowy jest tworzony na pokrycie szczególnych strat i wydatków. Mogą być tworzone z zysku z lat ubiegłych lub zmniejszenia kapitału zakładowego i zapasowego. O jego wykorzystaniu decyduje w przypadku spółek akcyjnych walne zgromadzenie.

Wyniki finansowe – z latu ubiegłych i bieżący Zaliczamy tu niepodzielny zysk netto lub stratę netto z lat ubiegłych, korygowane o skutki błędu podstawowego, stratę na sprzedaży lub umorzeniu akcji własnych, a także wynik netto z bieżącego okresu. Zestawienie zamyka pozycja "Kapitał (fundusz) własny, po uwzględnieniu proponowanego podziału zysku (pokrycia straty)", będąca informacją o przewidywanym stanie kapitału (funduszu), który będzie pozostawał w dyspozycji jednostki.

Przykład 1: Sprzedano maszynę produkcyjną objętą aktualizacją wyceny. Wzrost wartości, ujęty w pozycji „Kapitał z aktualizacji wyceny” wynosił 8 000zł. Wartość początkowa (zaktualizowana) środka trwałego wynosiła 25 000, dotychczasowe umorzenie – 20 000. Środki trwałe Umorzenie środków trwałych Kapitał z aktualizacji wyceny Kapitał zapasowy sp. X 25 000 (1) (1) 20 000 X sp.   (2) 8 000 8 000 (2) Pozostałe koszty operacyjne (1) 5000

Przykład 2: Zaktualizowano akcje długoterminowe, wyceniane wg cen rynkowych. Wartość na moment zakupu wynosiła 48 000, na moment bilansowy 52 000. Inwestycje długoterminowe Aktualizacja wartości wyceny inwestycji długoterminowych Kapitał z aktualizacji wyceny sp. 48 000 (1) 4 000   X sp. 4 000 (1)

Przykład 3: Wykazano błąd, dotyczący podatku od nieruchomości, polegający na zaniżeniu zapłaconego podatku o 12000zł. Zysk (strata) z lat ubiegłych Rozrachunki publiczno - prawne (1) 12000   X sp. 12 000 (1)

Pozostałe rozrachunki Przykład 4: Przeprowadzono dodatkowa emisję akcji: wartość nominalna 5000 szt po 50 zł/szt, cena emisyjna 70 zł/szt. Koszty emisji akcji 5 000zł. Pozostałe rozrachunki Kapitał zakładowy Kapitał zapasowy (1) 350 000 (2) 5000 250 000 (1) 100 000 (1)   5000(2)

Przykład Dane jednostki na początek okresu:

W badanym okresie dokonano następujących operacji gospodarczych dotyczących kapitału własnego: 1. W marcu sprostowano błąd ujawniony w trakcie kontroli rozliczenia podatkowego za rok wcześniejszy. Stwierdzono, że wartość prac modernizacyjnych w hali produkcyjnej na kwotę 321 000 zł błędnie zaksięgowano w koszty remontów na konto „usługi obce”. Z tego tytułu nastąpiło istotne zaniżenie wyniku finansowego. Wartość zaniżenia należy ująć jako „błąd podstawowy”. 2. W kwietniu zlikwidowano starą linię produkcyjną, która na 1 stycznia 1995 r. podlegała aktualizacji wyceny. Skutki aktualizacji wyceny były następujące: zwiększenie wartości początkowej o 29 400 zł oraz zwiększenie umorzenia o 6200 zł. Różnicę (23 200 zł) należy odnieść z konta „kapitał z aktualizacji wyceny” na konto „Kapitał zapasowy”.

3. W lipcu przeksięgowano zysk z poprzedniego roku oraz dokonano jego podziału. Zysk w kwocie 127 600 zł podzielono w następujący sposób: a) kwota na zwiększenie udziałów - 23 000 zł, z tego: 20 000 zł na kapitał udziałowy, 3000 zł na zryczałtowane opodatkowanie , b) kwota na kapitał zapasowy - 28 000 zł, c) kwota na kapitał rezerwowy - 20 000 zł, d) kwota na wypłatę dywidendy udziałowcom - 40 000 zł, e) kwota na nagrody dla pracowników - 16 600 zł.

4. W grudniu wypłacono zaliczkę na poczet zysku roku bieżącego w kwocie 20 000 zł, w tym: 17 000 zł - wartość otrzymana przez udziałowców, oraz 3000 zł - podatek dochodowy. Ponadto na konto 860 „Wynik finansowy z bieżącego okresu.” przeksięgowano przychody, koszty, wyniki nadzwyczajne. W efekcie saldo końcowe tego konta wyniosło 123 840 zł.