Zanieczyszczenie Gleb. Jacek Kunka

Gleba jest to powierzchniowa warstwa skorupy ziemskiej powstała ze skały macierzystej, będącą siedliskiem życia producentów. Ta rozdrobniona skała macierzysta charakteryzuje się urodzajnością tzn. zdolnością równomiernego zaopatrywania roślin w wodę, tlen i składniki mineralne.

Dlaczego tak ważną role pełni gleba? Stanowi pomost między ziemią, powietrzem i wodą, a jednocześnie jest największym środowiskiem życia dla organizmów występujących w biosferze. Na powstanie jednego centymetra gleby potrzeba 100-400 lat. gleba dostarcza nam pożywienie, biomasę oraz surowce, służy jako platforma dla krajobrazu i działalności człowieka, jako archiwum historii naturalnej oraz odgrywa istotną rolę jako naturalne siedlisko i miejsce gromadzenia zasobów genetycznych. gleba magazynuje, filtruje i przekształca substancje, takie jak woda, składniki odżywcze i węgiel.

Zawartość czterech podstawowych elementów gleby mineralnej

Zanieczyszczenie gleb Zanieczyszczeniami gleb i gruntów są wszelkie związki chemiczne i pierwiastki promieniotwórcze, a także mikroorganizmy, które występują w glebach w zwiększonych ilościach. W przeciwieństwie do zanieczyszczeń powietrza i wody, zanieczyszczenia gleby zalegaj w niej bardzo długo - setki lat.

Przyczyny degradacji gleb zanieczyszczenia zasklepienie erozja spadek zawartości materii organicznej zasolenie zagęszczenie gleby osuwiska wylesienie zmiany klimatyczne rolnictwo spadek różnorodności biologicznej pustynnienie zakwaszenie

Źródła zanieczyszczenia gleb Przemysł i Energetyka Największe ilości zanieczyszczeń przedostają się do gleb i gruntów wraz ze ściekami, pyłami oraz stałymi i ciekłymi odpadami wytwarzanymi przez przemysł. Zawierają one najczęściej metale ciężkie oraz sole. Przemysł wydobywczy wytwarza olbrzymie ilości silnie zasolonych wód kopalnianych. Wiele zakładów przemysłowych (np. huty,cementownie, elektrownie, ośrodki przemysłu chemicznego) emituje do atmosfery szkodliwe gazy i pyły, które następnie, na skutek depozycji z powietrza zanieczyszczają gleby.

Źródła zanieczyszczenia gleb Rolnictwo W wyniku niewłaściwej działalności rolniczej do gleb i gruntów przedostają się zanieczyszczenia pochodzące z użytych w nadmiarze nawozów mineralnych i organicznych. Szczególnie niebezpieczne związki pochodzące z tej gałęzi gospodarki to pestycydy i inne środki ochrony roślin. Bardzo szkodliwe działanie dla środowiska mają wszelkie zanieczyszczenia nawozów sztucznych. Przykładem może tu być kadm, występujący w nawozach fosforowych. Transport Najbardziej zanieczyszczone gleby występują w pobliżu dróg i autostrad. Zawierają zwiększone ilości niebezpiecznych związków ołowiu i tlenków azotu. Na skutek posypywania powierzchni dróg solami, gleby i grunty w pobliżu szlaków komunikacyjnych są silnie zasolone.

Źródła zanieczyszczenia gleb Gospodarka Komunalna Znaczne ilości szkodliwych zanieczyszczeń przedostają się do gleb wraz ze ściekami komunalnymi. Zawierają one m.in. detergenty oraz drobnoustroje chorobotwórcze. Inne Awarie elektrownii atomowych, wykopy, nasypy, zmiany geomechaniczne.

Podsumowując Do najbardziej rozpowszechnionych zanieczyszczeń gleb i gruntów zaliczamy: metale ciężkie – ołów (Pb), miedź (Cu), rtęć (Hg), kadm (Cd), arsen (As) i inne, związki organiczne – pestycydy, detergenty, sole – azotany, siarczany, chlorki.

Skutki zanieczyszczenie gleb Zanieczyszczenia zmieniają gleby pod względem chemicznym, fizycznym i biologicznym. Szkodliwe substancje zmieniają odczyn gleby i wartość użytkową (zmniejszenie plonów) - zakwaszenie lub alkalizacja gleb negatywnie wpływa na stan mikrofauny i mikroflory glebowej – zmniejsza się szybkość rozkładu organicznych szczątek roślinnych i zwierzęcych i tworzenia humusu. Ograniczony rozwój bakterii azotowych powoduje zmniejszenie tempa nitryfikacji (utlenianie NH3 do NO2-, głównie przez bakterie z grupy Nitrosomonas) i denitryfikacji (redukcja azotanów do NH3 lub azotu cząsteczkowego N2, najczęściej przez bakterie z grupy Pseudomonas lub Nitrocallus).

Spadek zawartości materii organicznej Materia organiczna gleby składa się z materiału organicznego (szczątki korzeni roślin, liście, odchody), żywych organizmów (bakterie, grzyby, dżdżownice, inne zwierzęta, żyjące w glebie) oraz próchnicy (humusu). Materia organiczna odgrywa wielką rolę w podtrzymywaniu głównych funkcji gleby, oraz jest wyznacznikiem przeciwdziałania erozji oraz żyzności gleby. Zapewnia zdolność gleby do wiązania składników i zdolności buforowe, przyczynia się w ten sposób do ograniczenia przenikania zanieczyszczeń z gleby do wód gruntowych.

Ochrona i rekultywacja gleb Rekultywacja - przywracanie wartości użytkowych i przyrodniczych terenom (przede wszystkim leśnym i rolniczym) zdewastowanym i zdegradowanym przez działalność człowieka. Aby nie dopuścić do całkowitego zniszczenia gleb, powinniśmy zacząć przeciwdziałać pogarszaniu stanu gleb i gruntów na skutek działalności człowieka. Gleby zdewastowane na skutek działalności człowieka należy rekultywować - przywrócić im dawną funkcję biologiczną i wartość użytkową.

Zabiegi rekultywacyjne techniczne kształtowanie terenu - zasypywanie wyrobisk, wyrównanie hałd, doprowadzenie do takiego stanu, w którym ilość wody i powietrza w glebie wystarczy aby mogły rosnąć na niej rośliny neutralizacja szkodliwych środków - doprowadzenia do stanu, w którym bardzo szkodliwe substancje nie są już groźne dla życia roślin i organizmów glebowych dekoncentracja (rozrzedzenie) - polega to na wymieszaniu gleby skażonej przez bardzo trujące substancje z glebą nieskażoną na dużej powierzchni

Zabiegi rekultywacyjne b) biologiczne nawożenie organiczne, mineralne, nawozy zielone zabiegi agrotechniczne wprowadzenie roślinności pionierskiej, czyli takiej która może rosnąć w bardzo złych warunkach i powoli przygotowywać odpowiednie warunki dla roślin bardziej wymagających

Rekultywacja terenu po wyrobisku w Kunowie