Instytut Prawa Własności Intelektualnej UJ Prawo autorskie - dozwolony użytek osobisty Konferencja: „Korzystanie z książek i prasy a prawa autorów i wydawców – sytuacja w Polsce na tle europejskim” Kraków, 5-6 kwietnia 2011 r. dr Sybilla Stanisławska - Kloc Instytut Prawa Własności Intelektualnej UJ

Prawo autorskie – dozwolony użytek osobisty Dozwolony użytek osobisty (prywatny) – podstawa prawna: Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 1994 r., Rozdział 3 Treść prawa autorskiego Oddział 3 Dozwolony użytek chronionych utworów art. 23 pr. aut. ust. 1. Bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego. Przepis ten nie upoważnia do budowania według cudzego utworu architektonicznego i architektoniczno-urbanistycznego oraz do korzystania z elektronicznych baz danych spełniających cechy utworu, chyba że dotyczy to własnego użytku naukowego niezwiązanego z celem zarobkowym. ust. 2. Zakres własnego użytku osobistego obejmuje krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego. art. 35 pr. aut. Dozwolony użytek nie może naruszać normalnego korzystania z utworu lub godzić w słuszne interesy twórcy. Przedstawienie regulacji oraz zaprezentowanie jej interpretacji – ale zanim tego dokonam przypomnę podstawowe założenia, które legły u podstaw wprowadzenia tej instytucji

Prawo autorskie – dozwolony użytek osobisty Cel wprowadzenia instytucji dozwolonego użytku osobistego: „swobodne zażywania różnego rodzaju sztuk pięknych w gronie najbliższych” „poszanowanie sfery prywatnej osób czerpiących z cudzego dorobku” „ustawodawca nie chce tworzyć prawa martwego” (brak kontroli w zakresie tego użytku) „prawo autorskie nie obejmuje aktów indywidualnej percepcji (np. czytania) i wykorzystywania utworu” „zagwarantowanie dostępu do dóbr kultury” Czy dozwolony użytek osobisty dalej służy tym celom ? Wyważenie interesów twórców i społeczeństwa (użytkowników): wynagrodzenie z tytułu masowego zwielokrotniania na użytek osobisty sprecyzowanie kręgu osób objętych użytkiem osobistym Czy na nowo powinniśmy wyważać te interesy ? Jakie mają temu służyć instrumenty? Przedstawienie regulacji oraz zaprezentowanie jej interpretacji – ale zanim tego dokonam przypomnę podstawowe założenia, które legły u podstaw wprowadzenia tej instytucji

Prawo autorskie – dozwolony użytek osobisty Przedmiot dozwolonego użytku: każdy utwór rozpowszechniony Wyjątek (wyłączone zostały spod instytucji dozwolonego użytku osobistego) : programy komputerowe, utwory architektoniczne/architektoniczno-urbanistyczne (wyłączenie dotyczy budowania według cudzego utworu architektonicznego lub a/u), elektroniczne bazy danych (wyłączenie nie odnosi się do użytku naukowego, niezarobkowego) Problem: brak wyłączenia spod zakresu dozwolonego użytku osobistego zapisów nutowych (art. 5 ust. 2 lit. „a” dyrektywy 2001/29/WE) Czy celowe jest wprowadzenie wymogu „legal source copy” jako przesłanki warunkującej legalne korzystanie w ramach dozwolonego użytku osobistego ?

Prawo autorskie - dozwolony użytek osobisty Podmiot(-y) uprawniony (-ne) do korzystania z utworu w ramach dozwolonego użytku osobistego: - indywidualna osoba fizyczna np. użytkownik; nie obejmuje osób prawnych (na podstawie art. 23 nie można sporządzić kopii utworu dla pracowników) osoby pozostające w związku osobistym, a w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego związek osobisty wynikający ze stosunku towarzyskiego internet jako płaszczyzna budowania i utrzymywania stosunków towarzyskich Czy można utrzymywać stosunki towarzyskie z 300 osobami ? Czy znajomi z portalu chomikuj.com. to osoby z którymi utrzymujemy stosunki towarzyskie ?

Prawo autorskie - dozwolony użytek osobisty Sposób korzystania z utworu w ramach dozwolonego użytku osobistego: samodzielna (osobista) realizacja uprawnienia zlecanie innej osobie przygotowania kopii na potrzeby korzystania z utworu w ramach dozwolonego użytku osobistego wykorzystywanie sprzętu innej osoby w celu sporządzenia (ułatwienia) kopii utworu na potrzeby korzystania w ramach dozwolonego użytku osobistego

Prawo autorskie – dozwolony użytek osobisty Sposób korzystania w ramach dozwolonego użytku osobistego: - każdy sposób – wszystkie pola eksploatacji (ale nie publiczne) - nowelizacja ustawy z 2004 r. – dodanie : „korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów” Czy istnieje podstawa do wprowadzania ograniczeń (20 %, jeden rozdział) w zakresie zwielokrotnienia utworu na podstawie art. 23 pr. aut. ?

Prawo autorskie – dozwolony użytek osobisty Cel korzystania z utworu w ramach dozwolonego użytku osobistego: - własny prywatny (naukowy, edukacyjny, kolekcjonerski, rozrywkowy) - elektroniczne bazy danych: własny użytek naukowy, niezwiązany z celem zarobkowym Czy cel zawodowy może być realizowany na podstawie art. 23 pr. aut. ?

Prawo autorskie - dozwolony użytek osobisty Stosowanie technicznych zabezpieczeń utworów a dozwolony użytek osobisty Propozycja do dyskusji : Wprowadzenie nowego rodzaju opłat z tytułu korzystania z cyfrowej wersji utworu w ramach dozwolonego użytku osobistego (wzorowanych na opłatach reprograficznych) a nieodpłatność korzystania w ramach dozwolonego użytku

. Dziękuję Państwu za uwagę ! Kontakt: sybilla.stanislawska-kloc@uj.edu.pl Instytut Prawa Własności Intelektualnej UJ