Regulacje międzynarodowe Instytucja samorządu terytorialnego jest wynikiem długiej ewolucji. Ważne znaczenie ma: - Światowa Deklaracja Samorządu Lokalnego - 22-26 IX 1985 Rio de Janeiro - Europejska Karta Samorządu Komunalnego 15 X 1985

Obie regulacje międzynarodowe zawierają regułę, iż samorząd terytorialny poprzez uregulowanie go w konstytucjach i ustawodawstwach krajowych staje się jednym z podstawowych instytucji ustrojowo prawnych współczesnego państwa.

NIEMCY Niemcy (Republika Federalna Niemiec) – państwo położone w Europie Środkowej, będące członkiem Unii Europejskiej, Unii Zachodnioeuropejskiej oraz NATO. Do 1970 (do traktatu między RFN a Polską). Niemcy mają dostęp do Morza Bałtyckiego i Morza Północnego. Stolica to Berlin (przed przyłączeniem NRD – Bonn, obecnie noszące tytuł miasta federalnego).

język urzędowy: niemiecki Stolica: Berlin Ustrój polityczny: republika federalna Głowa państwa: prezydent federalny Horst Köhler Szef rządu: kanclerz federalna Angela Merkel Powierzchnia: 357 050 km² Liczba ludności: 82 005 000 Gęstość zaludnienia: 229,7 osób/km² Jednostka monetarna: euro Domena internetowa: .de Kod telefoniczny: +49 Hymn państwowy: Das Lied der Deutschen Święto narodowe: 3 października, Dzień Jedności Niemiec

RYS HISTORYCZNY Początki samorządu terytorialnego przypadają na XVIII(powiat) i XIX (gmina) Reskrypt Królewski z 27 XII 1701 ustanawiający starostę, pełnił on dwojaką rolę: - reprezentanta interesów państwowych wobec mieszkańców powiatu - reprezentanta interesów mieszkańców wobec władzy monarszej

2) Ordynacja Miejska ustanowiona edyktem królewskim 19 XI 1808 przez pruskiego ministra Karola von Steina - Reforma wprowadzała model tzw magistracki ( w części państw pruskich i w odniesieniu do gmin miejskich)

Istotne znaczenie ma także: - Reńska Ordynacja Miejska 15 V 1856 wprowadzała tzw burmistrzowski model gminy, - Ustawy z 1872 i 1891 zrównały gminę miejska z wiejską wprowadzając samorząd terytorialny na tereny wiejskie

- Konstytucja Weimarska z 11 VIII 1919 Okres po I wojnie światowej charakteryzuje sie wprowadzeniem w Wirtembergii pięcioprzymiotnikowych wyborów - Konstytucja Weimarska z 11 VIII 1919 gwarantowała prawo do samorządu terytorialnego w granicach prawa Bawarska Ordynacja Gminna 17 X wprowadzała model organizacji gminy z wyraźną dominacją organów wybieranych w wyborach powszechnych

Okres władzy hitlerowskiej 1) Pruska Ustawa Ustrojowa gmin z 15 XII 1933, 2) Niemiecka Ordynacja Gminna 30 I 1935- pierwsza w historii wspólna dla całego państwa Okres ten charakteryzuje się zastąpieniem demokratycznego systemu wyłaniania członków organów gminy (burmistrza) systemem uzgodnień czy też mianowania przez NSDAP

Po II wojnie światowej terytorium Niemiec znalazło sie pod okupacją: brytyjska, amerykańską, francuską, sowiecką Najwcześniej prace rozpoczęto w strefie brytyjskiej . Na mocy tzw. Dyrektywy wrześniowej wydano rozporządzenie nr 21 władz okupacyjnych, które wprowadziło na tym obszarze model angielski, - Najpóźniej prace nad tworzeniem samorządu terytorialnego rozpoczęły się w sowieckiej strefie okupacyjnej. Próbowano tam stworzyć „pozory ustroju Republiki Weimarskiej, co wyrażało sie w wydaniu 14 IX 1946 demokratycznej ordynacji gminnej dla sowieckiej strefy okupacyjnej Niemiec, Po wyborach partia komunistyczna zaczęła negować samorząd.

Istotne znaczenie w kształtowaniu ustroju gmin miała Ustawa Zasadnicza ( Konstytucja) Republiki Federalnej Niemiec z dnia 23 V 1949 „ Porządek konstytucyjny krajów musi odpowiadać zasadom republikańskiego, demokratycznego i społecznego państwa (...) W krajach, powiatach i gminach naród musi mieć przedstawicielstwo, które pochodzi z powszechnych, bezpośrednich, wolnych, równych i tajnych wyborów (...)”

„ Gminom musi być zagwarantowane prawo regulowania na własną odpowiedzialność wszelkich spraw miejscowej społeczności w ramach zakreślonych przez ustawy. Również związki gmin mają prawo do samorządu w zakresie swoich zadań ustawowych i zgodnie z ustawami”

Proces zjednoczeniowy Niemiec rozpoczął się w połowie 1989 1) 18 III 1990 odbyły sie pierwsze wolne wybory parlamentarne, 2) 17 V 1990 Parlament uchwalił ustawę o samorządzie terytorialnym w gminach i powiatach NRD, która miała charakter ustawy konstytucyjnej, 3) 6 V 1990 pierwsze wybory do rady gmin, 4) Jednolita dla całej NRD ordynacja samorządowa z 6 III 1990

5) Umowa zjednoczeniowa z 1 VIII 1990 gwarantowała nowo tworzącym krajom na obszarze NRD prawo dostosowywania ustroju samorządu terytorialnego do ich potrzeb przez parlamenty tych krajów. Ostateczne zjednoczenie nastąpiło 3 X 1990 i powstało 5 nowych krajów związkowych. Brandenburgia, Meklemburgia-Pomorze Przednie, Saksonia, Saksonia Anhaldzka, Turyngia Wsch. Berlin został włączony do miasta-kraju Berlina. Wszystkie te kraje rozpoczęły prace legislacyjne.

Ustrój północnoniemiecki – Ustrój gminy Ustrój północnoniemiecki – Obowiązuje w Dolnej Saksoni, pn Nadrenii i Westfalii. Głównym organem jest rada gminy, której przewodniczy wybrany przez nią burmistrz. Drugim organem jest dyrektor gminy, który kieruje administracja gminy. Rada gminy powołuje burmistrza na 5 lat a dyrektora na 8 lub 12 lat.

Ustrój północnoniemiecki wyborcy przewodniczy powołuje burmistrz rada gminy komisje wybiera wybiera wybiera kieruje dyrektor gminy urzędnicy przyboczni kierują administracja gminna Ustrój północnoniemiecki

Ustrój południowoniemiecki- Występuje w Bawarii i Badeni- Wirtembergii oraz od 1 maja 1993 w Saksoni. Polega na podziale kompetencji decyzyjnych pomiędzy dwa organy - rade gminna ( organ uchwałodawczy i wykonawczy), - burmistrza ( wybierany bezpośrednio przez obywateli . Przewodniczy obradom rady i wykonuje jej uchwały) Występuje tutaj zrównoważenie organu przedstawicielskiego i administracyjnego.

Ustrój południowoniemiecki wyborcy przewodniczy rada gminy burmistrz kontroluje kieruje komisje administracja gminna Ustrój południowoniemiecki

Ustrój magistracki- Występuje w Hesji i w miastach Szlezwiku-Holsztynu Ustrój magistracki- Występuje w Hesji i w miastach Szlezwiku-Holsztynu. Uprawnienie władcze przysługuje radzie gminnej i magistratowi. Każdy z tych organów posiada oddzielny zakres kompetencji. Radzie przewodniczy zwierzchnik miasta Hesji, a Szlezwiku-Holsztynu prezydent miasta. Magistrat jest kolegialnym organem wybieranym przez radę, składającą sie z działających honorowo lub zawodowo urzędników pod przewodnictwem burmistrza. Pozycja wszystkich członków magistratu jest właściwie równa pozycji burmistrza.

wyborcy rada gminy burmistrz magistrat: burmistrz - decernenci wybiera magistrat: burmistrz - decernenci kieruje administracja gminna Ustrój magistracki

Ustrój burmistrzowski- Obowiązuje we wsiach Szlezwiku-Holsztynu, małych gminach Hesji, w Krajach Saary oraz Nadrenii-Palatynie. Istota tego ustroju polega na występowaniu obok organu przedstawicielskiego (rady) monokratycznego (organu kierującego administracją) -burmistrza. Burmistrz wybierany jest przez radę na 10 lat (Nadrenia-Palatyn i Kraj Saary) lub na 6 do 12 lat, zależnie od postanowień statutu gminy (Szlezwik-Holsztyn)

Ustrój burmistrzowski wyborcy wybiera rada gminy komisje przewodniczy wybiera burmistrz urzędnicy przyboczni kierują administracja gminna Ustrój burmistrzowski

Rada może odwołać burmistrza większością 2/3 głosów Rada może odwołać burmistrza większością 2/3 głosów. Obok burmistrza w dużych miastach mogą być powoływani przednicy przyboczni, działający honorowo lub zawodowo. Dla miast Nadrenii-Palatynu, w których powołano dwóch lub więcej zawodowych urzędników przybocznych, tworzy sie zarząd miasta.

Podział administracyjny Niemiec Kraje miasta – kraje regencje dzielnice powiaty gminy sołectwa osiedla

Ustrój gminy wyznacza: jej wielkość (pod względem ilości mieszkańców), charakter gminy – wiejska jako obszar niezurbanizowany (Gemeinde, Landgemeinde), lub miejska (Stadt).

Kategorie gmin w zależności od liczby mieszkańców są różne w poszczególnych krajach, np.: w Badenii-Wirtembergii wielkością graniczną jest 10 000 mieszkańców, w Saarze dla gmin 20 000, a dla miast 30 000 mieszkańców, w Szlezwiku-Holsztynie – 5000 mieszkańców. W Niemczech nieustannie dąży się likwidacji małych, a także słabo zaludnionych gmin.

Organizacyjne formy współpracy między gminami Stowarzyszenia gmin: specjalne formy współpracy, wpływają na zadania gmin oraz ich ustrój wewnętrzny. Związki celowe: powszechne dla całego terytorium RFN, nie pociągają za sobą zmian w ustroju gminy, konieczność delegowania przedstawicieli gminy do ciał zarządzających sprawami związku.

Przykładowe formy współpracy między gminami Regulowane przez ordynacje gminne i ustawy Wspólnoty administracyjne: jedna gmina wykonuje zadania przekazane jej przez pozostałe gminy wspólnoty, w jej siedzibie działają wyłonione przez gminy wspólne organy stanowiące i wykonawcze. Związek gmin sąsiedzkich: organy związku nie wpływają na funkcjonowanie organów gmin należących do związku.

związek okolic Frankfurtu – wspieranie i ochrona uporządkowanego rozwoju jego obszaru, gminy zespolone – organy: rada, wydział i dyrektor gminy zespolonej, wspólnoty pracy, publicznoprawne porozumienia, związki administracyjne gmin, ordynacja urzędów – redukcja organów gminy, przeniesienie na urząd zadań, które wymagają stałej i wysoko kwalifikowanej kadry administracyjnej, komisje sąsiedzkie – wspieranie i doradzanie gminom w sprawach, których nie realizują powiaty, a które przekraczają możliwości gmin.

Zadania stowarzyszeń na szczeblu ogólnopaństwowym: stanowienie swoistego lobby samorządowego wobec parlamentu, rządu, innych związków (np. gospodarczych), wymiana doświadczeń między ich członkami – poprzez tworzenie wyspecjalizowanej działalności komunalnej komisji, seminariów i publikacji, fachowe doradztwo poszczególnych gmin w ich problemach na podstawie zebranych materiałów z różnych gmin.

Deutsche Städtetag: początki sięgają 1905 r., liczy 784 członków – miast, w których zamieszkuje około 34 mln ludności, organami DST jest walne zgromadzenie 400 delegatów wybieranych na 2 lata przez bezpośrednich członków – miasta oraz związki krajowe dla członków – miast pośrednich, które z kolei wybiera wydział główny (106 członków); wydział główny wybiera 29 członków prezydium, spośród których walne zgromadzenie wybiera prezydenta.

PODSTAWY AUTONOMII GMIN Gmina jest nie tylko najmniejszą jednostką podziału terytorialnego i administracyjnego, ale głównie jest podstawową społeczną i polityczną organizacją ludności zamieszkującej jej terytorium. Konstytucje i ordynacje gminne poszczególnych krajów przyznają gminom osobowość publicznoprawną i cywilnoprawną.

autonomii terytorialnej i administracyjnej, władztwie organizacyjnym, Gmina niemiecka jako korporacja terytorialna jej mieszkańców opiera swoją autonomię na: autonomii terytorialnej i administracyjnej, władztwie organizacyjnym, prawie stanowienia przepisów prawa miejscowego, autonomii w zakresie stosunków pracy z pracownikami samorządowymi, autonomii finansowej, autonomii w dziedzinie planowania przestrzennego oraz rozwoju gospodarczego.

Organem stanowiącym reprezentującym ogół mieszkańców jest RADA. ORGANY STANOWIĄCE Organem stanowiącym reprezentującym ogół mieszkańców jest RADA.

Członkowie rad wybierani są według zasad parlamentarnych określonych w Konstytucji RFN. Prawo wyborcze czynne i bierne przysługuje obywatelom gminy, a nie jej mieszkańcom, co oznacza na ogół nie krótszy niż 3-6 miesięcy okres stałego zamieszkania na terenie gminy.

Kadencja organów wybieralnych jest w poszczególnych krajach różna i w większości wynosi 4 lata. Wyjątki: w Badenii-Wirtembergii, Nadrenii-Palatynacie, Północnej Nadrenii- Westfalii, Saksonii i Saksonii Anhaldzkiej kadencja wynosi – 5 lat, w Bawarii kadencja wynosi - 6 lat i stosowany jest tzw. Rollierendes System, polegający na tym, iż co pół kadencji (3 lata) zmienia się połowa składu osobowego organu, w Hesji, Nadrenii-Palatynacie i Saarze występuje tzw. system proporcjonalny (jego szczególną wersją jest tzw. Blockwahlsystem, czyli głosowanie na listy partyjne, a nie na kandydatów),

w Badenii-Wirtembergii i Bawarii stosowany jest system kumulowany (każdy z wyborców ma tyle głosów, ilu wybieranych jest radnych i może maksymalnie do 3 głosów skumulować na jednym z nich) oraz system panaszerowany (polega na możliwości przyznawania głosów kandydatom z różnych list zatem każdy wyborca układa własną listę kandydatów, w Północnej Nadrenii-Westfalii jest tzw. system mieszany większościowo-proporcjonalny ( 50% pochodzi z proporcjonalnych, a 50% z większościowych wyborów), w Szlezwiku-Holsztynie stosowany jest tzw. system personalno-proporcjonalny (większościowy dla pojedynczych kandydatów, proporcjonalny dla partii).

Liczebność składników osobowych rad gmin jest różna w poszczególnych krajach i głównie zależy od liczebności mieszkańców danej gminy. w Nadrenii-Palatynacie do 300 mieszkańców – 5 radnych, w Dolnej Saksonii do 500 mieszkańców – 7 radnych, w Saarze do 10 000 mieszkańców – 27 radnych, w Szlezwiku-Holsztynie od 20 000 mieszkańców – 6 radnych, górna granica waha się od 59 radnych w Nadrenii-Palatynacie do 69 w Dolnej Saksonii, absolutny rekord to 105 radnych dla gmin liczących powyżej 1 mln mieszkańców w Hesji,

Niektóre ordynacje krajowe przewidują komisje obowiązkowe: Z uwagi na kolegialny i sesyjny charakter pracy rady gminy dużą część jej uprawnień realizuje w praktyce poprzez komisje, które mają nie tylko charakter doradczy, ale także rozstrzygający. Niektóre ordynacje krajowe przewidują komisje obowiązkowe: w Dolnej Saksonii – komisja administracyjna, w Północnej Nadrenii-Westfalii – komisja główna, finansowa i rewizyjna, w Saarze – komisja finansowa, spraw osobowych, rewizyjna, w większych gminach także finansowa i rachunkowości, w innych krajach powoływanie komisji ma charakter fakultatywny.

Udział mieszkańców w samorządzie występuje poprzez: wniosek obywatelski referendum rozstrzygające żądanie obywatelskie o realizację jakiegoś przedsięwzięcia

ORGANY WYKONAWCZE W praktycznym działaniu gminy niemieckiej podstawową rolę odgrywa administracja gminna, która kierowana jest zazwyczaj jednoosobowo przez burmistrza danej gminy.

FUNKCJE BURMISTRZA: kierowanie administracją gminy oraz w większości krajów przewodniczenie radzie gminy, jedynie w Dolnej Saksonii i Płn. Nadrenii-Westfalii burmistrz przewodniczy radzie, administracją zaś kieruje dyrektor gminy lub dyrektor miasta, w Hesji i Szlezwiku-Holsztynie burmistrz przewodniczy także organom kolegialnym administracji gminnej – magistratom.

KOMPETENCJE BURMISTRZA

W BADENII-WIRTEMBERGII, SAKSONII I SAKSONII-ANHALCIE BURMISTRZ: kieruje administracją, przewodniczy radzie, kieruje i przewodniczy komisjom stanowiącym, w radzie uczestniczy z prawem głosowania, ale bez głosu rozstrzygającego (przy równej liczbie głosów za i przeciw), przygotowuje treść postanowień rady i komisji następnie je realizuje, prowadzi tzw. sprawy bieżące oraz zadania objęte sferą zadań zleconych gminie, podejmuje decyzje jedynie w sprawach ustawowo lub statutowo mu przypisanych.

W BAWARII TZW. PIERWSZY BURMISTZ: przewodniczy radzie z prawem głosu (ale także bez głosu rozstrzygającego), ma prawo sprzeciwu wobec postanowień rady oraz zawieszenia ich wykonania, ma zastrzeżone do wyłącznej kompetencji własnej tzw. sprawy bieżące.

W NADRENII-PALATYNACIE BURMISTRZ: kieruje administracją gminną i reprezentuje gminę na zewnątrz, przewodniczy radzie z prawem głosu, podobnie jej radom, przygotowuje treść rozstrzygnięć rady i komisji, a następnie je wykonuje, wykonuje wszystkie zlecone gminie zadania państwowe.

W SAARZE BURMISTRZ: kieruje administracją i reprezentuje gminę na zewnątrz, przewodniczy radzie jednak bez prawa głosu, przewodniczy komisji finansowej, podejmuje rozstrzygnięcia we wszystkich sprawach, ale musi je następnie przedłożyć radzie do akceptacji.

W HESJII I SZLEZWIKU-HOLSZTYNIE BURMISTRZ: kieruje radą oraz pracą magistratu, ale uprawnienia decyzyjne przysługują jedynie magistratowi, poza przypadkami nie cierpiącymi zwłoki, gdy niemożliwe jest zwołanie posiedzenia magistratu. Rozstrzygnięcia burmistrza podlegają zatwierdzeniu przez magistrat, magistratu zaś przez radę.

W DOLNEJ SAKSONII I PŁN. NADRENII-WESTFALII BURMISTRZ: kieruje pracą jedynie rady, administracją gminną zaś dyrektor gminy, co polega na przygotowywaniu projektów uchwał rady i komisji, a następnie ich wykonywaniu oraz prowadzeniu spraw bieżących i zleconych gminie, a także objętych tajemnicą, wreszcie związanych z bezpieczeństwem publicznym i innych nie zastrzeżonych dla rady.

ODWOŁANIE BURMISTRZA: w ogóle niedopuszczalne (Dolna Saksonia, Płn. Nadrenia-Westfalia), przewidziane jedynie dla organów nadzoru (Badenia-Wirtembergia i Bawaria), dopuszczalne w pełni (Hesja, Nadrenia- Palatynat, Saara, Szlezwik-Holsztyn).

KADENCJA BURMISTRZA LUB DYREKTORA GMINY: 8 lat w Brandenburgii i Badenii-Wirtembergii (przy ponownym wyborze kadencja burmistrza może być wydłużona do 12 lat), 7 lat kadencja burmistrza w Saksonii i Saksonii Anhaldzkiej, 6 lat kadencja burmistrza w Bawarii (przy czym w przypadku sprawowania funkcji honorowo kończy się wraz z kadencją rady), 6 lat kadencja burmistrza w Hesji (przy ponownym wyborze kadencja wydłuża się do 12 lat), 12 lat kadencja dyrektora gminy w Dolnej Saksonii, jednakże kandydat obejmujący po raz pierwszy tę funkcję ma skróconą kadencję do 6 lat, 12 lat kadencja dyrektora gminy w Płn. Nadrenii-Westfalii (honorowy zaś na czas swojej kadencji), 10 lat kadencja burmistrza w Nadrenii-Paltynacie (honorowy zaś na czas swojej kadencji), 10 lat kadencja burmistrza w Saarze, 6-10 lat kadencja burmistrza w Szlezwiku-Holsztynie (honorowy na czas kadencji rady).

ZADANIA GMIN Zadania samorządowe, które gmina wykonuje samodzielnie pod nadzorem państwa: są to zadania nałożone na nią ustawowo dobrowolne, wykonywane w ramach swojej sprawności organizacyjnej ( techniczno-organizacyjnych, kadrowych i finansowych możliwości) Zadania powierzone gminie przez państwo, które zasadniczo przynależą związkowi (rzadziej) lub krajowi (najczęściej), ale może je wykonywać w ich imieniu gmina. W tej sferze działania gmina podlega nadzorowi nie tylko wg kryterium legalności, ale także fachowości i celowości. Stosowane mogą być wobec niej typowe środki oddziaływania kierowniczego (tzw Weisungen, czyli instrukcje wytyczne).

Do zadań własnych samorządu o charakterze obowiązkowym ustawowo nałożonych na gminę należą: opieka socjalna, opieka nad młodzieżą, szkolnictwo podstawowe, budowa i utrzymanie dróg, zaopatrzenie w wodę, odbiór i oczyszczanie ścieków, ochrona przeciwpożarowa, zakładanie i utrzymanie cmentarzy. Do zadań własnych samorządu o charakterze dobrowolnym należy : zakładanie i utrzymanie domów dziecka i starców, szpitali, kąpielisk, terenów sportowych i rekreacyjnych, bibliotek, przedsiębiorstw użyteczności publicznej. Do zadań powierzonych z zakresu administracji państwowej należą: sprawy meldunkowe, wydawanie paszportów, obrona cywilna, nadzór nad sprawami opieki zdrowotnej, nadzór budowlany, inspekcja przemysłowa, wyrównywanie szkód wojennych, rejestracja aktów stanu cywilnego.

Powiat ziemski (tzw Landkreise) Na powiatach ziemskich spoczywają zadania z zakresu opieki społecznej (poza gminą), opieki nad młodzieżą, szpitali, urzędu zdrowia, szkolnictwa średniego, zawodowego i specjalistycznego, usuwania odpadów. Miasta wydzielone z powiatów wykonują zadania przynależne gminie i powiatowi. Dotyczy to dużych miast w Badenii-Wirtembergii i Bawarii, dużych miast i samodzielnych gmin w Dolnej Saksonii, dużych miast należących do powiatu w Nadrenii-Palatynacie oraz kategorii średnich miast w Saarze. Związki ochrony krajobrazu, a także powiatowe zajmują się: szpitalami specjalistycznymi, uzdrowiskami, urzędami ds. nieletnich, Głównym Urzędem Opieki nad Inwalidami, archiwami, muzeami, a w Płn. Nadrenii- Westfalii także budową autostrad na zlecenie federacji.

DZIAŁALNOŚĆ FINANSOWA GMINY Ujednolicenie wyrównawczego ( vereinheitlichender Ausgleich) poziomu życia mieszkańców RFN we wszystkich krajach i gminach. Indywidualizacja działalności samorządowej (także w dążeniu do jak największej swobody finansowej). Wynika to z istoty autonomiczności gminy.

DOFINANSOWANIE DZIAŁALNOŚCI KOMUNALNEJ Wymiar wertykalny: poprzez podział środków między związek, kraje i gminy Wymiar horyzontalny: podział środków na każdym poziomie między krajami i między gminami.

DOCHODY WŁASNE GMINY udział w podatku dochodowym i od wynagrodzeń w wysokości 15% pobranych kwot, wpływy z podatków realnych (przemysłowych i gruntowych) które jako podatki majątkowe pochodzą od podmiotów prowadzących przedsiębiorstwa w celu osiągnięcia zysku poza rolnictwem i leśnictwem, ponieważ te podlegają podatkowi gruntowemu tzw. Typu A wpływy z podatków lokalnych od konsumpcji i luksusu. Zaliczamy do nich podatek od imprez rozrywkowych płacony od sprzedanych biletów (Kartensteuer) lub w sposób zryczałtowany gdy wstęp na imprezy nie jest reglamentowany (Pauschalsteuer), oraz podatek od psów i od polowań. wpływy w finansach gmin, wynoszące ok. 20%, to opłaty administracyjne oraz za użytkowanie.

DOCHODY WŁASNE GMINY Ok. 2% wpływu stanowią różnego rodzaju składki, będące źródłem finansowania inwestycji publicznych, tj budowa dróg, ulic i placów a także utrzymanie ich stanu. Obowiązek płacenia tego typu składek jest nakładany na mieszkańców gminy jedynie wtedy, gdy inne źródła finansowania nie zapewniają pokrycia kosztów inwestycji. Dochody w granicach 3% z działalności gminnych podmiotów gospodarczych w dziedzinie zaspokajania potrzeb bytowych (zaopatrzenie w wodę, energię elektryczną, gaz) oraz dochody ze sprzedaży mienia komunalnego. Wpływy z kredytów udzielanych komunalnym podmiotom na ogół nie przekraczają 7%