WSPÓLNOTOWE PRAWO SPÓŁEK KORZYSTANIE ZE SWOBODY PRZEDSIĘBIORCZOŚCI PRZEZ SPÓŁKI   Na potrzeby stosowania postanowień dotyczących swobody przedsiębiorczości spółki założone zgodnie z ustawodawstwem państwa członkowskiego i mające swoją statutową siedzibę, zarząd lub główne przedsiębiorstwo wewnątrz Wspólnoty są traktowane jak osoby fizyczne mające przynależność państwa członkowskiego (art. 48 TWE)  

Przez spółki należy rozumieć wszelkie osoby prawne prawa publicznego lub prywatnego (w tym spółki prawa cywilnego, spółki prawa handlowego, spółdzielnie).   Pojęcie to nie odnosi się jednak do spółek, których działalność nie jest nastawiona na osiąganie zysków. Oddaje to nakierowanie swobód traktatowych na szeroko rozumianą działalność gospodarczą.

Podstawowe sposoby korzystania przez spółki ze swobody przedsiębiorczości:   1. tworzenie agencji 2. tworzenie oddziałów 3. tworzenie filii (tj. spółek zależnych)   na terytorium innego państwa członkowskiego – art. 43 ak. 1 zd. 2 TWE

Zakres stosowania swobody przedsiębiorczości obejmuje wszelkie środki, które umożliwiają lub choćby ułatwiają dostęp do Państwa Członkowskiego innego niż państwo siedziby i prowadzenie działalności gospodarczej w tym Państwie, czyniąc możliwym faktyczny udział zainteresowanych przedsiębiorców w życiu gospodarczym tego Państwa na takich samych warunkach jak przewidziane dla podmiotów krajowych (ETS: SEVIC – 2005).

Korzystanie ze swobody przedsiębiorczości odbywać się ma na warunkach określonych przez ustawodawstwo państwa członkowskiego dla własnych obywateli.   Traktowanie narodowe dotyczyć ma również udziału finansowego w kapitale spółek – art. 294 TWE)

Założenie oddziału w innym państwie członkowskim   Orzeczenie ETS w sprawie Centros [1999]   Sprzeczna z przepisami traktatu jest odmowa zarejestrowania oddziału spółki założonej zgodnie z przepisami innego państwa czł. i mającej tam siedzibę rejestrową nawet jeśli: - spółka ta nie prowadzi w państwie swej siedziby żadnej działalności, - zadaniem oddziału ma być umożliwienie spółce prowadzenia działalności w państwie, w którym oddział ma być założony, - spółka nie spełnia wymogów właściwych dla utworzenia spółki w państwie, w którym oddział ma być założony, a które są bardziej restryktywne co do minimalnej wysokości kapitału zakładowego niż wymogi obowiązujące w państwie jej siedziby.

Nie wyłącza to przyjęcia przez państwo czł Nie wyłącza to przyjęcia przez państwo czł. właściwych środków w celu ochrony przed oszustwem lub jego penalizacji (w odniesieniu do spółki oraz jej wspólników), jeżeli zostanie ustalone, że chodzi o działanie podjęte w celu uniknięcia wykonania zobowiązań prywatnych lub publicznych.

Orzeczenie ETS w sprawie Inspire Art [2003] Sprzeczne z art Orzeczenie ETS w sprawie Inspire Art [2003]   Sprzeczne z art. 2 jedenastej dyrektywy nr 89/666/EWG (dotyczącej ogłaszania danych o oddziałach utworzonych w państwie członkowskim przez pewne typy spółek podlegające prawu innego państwa) są przepisy prawa krajowego nakładające na oddział spółki utworzonej zgodnie z prawem innego państwa członkowskiego obowiązki w zakresie ogłaszania danych nie przewidziane w tej dyrektywie.  

Sprzeczne z art. 43 i 48 TWE są przepisy prawa krajowego nakładające na korzystanie z wtórnej swobody przedsiębiorczości w tym państwa przez spółkę utworzoną zgodnie z prawem innego państwa członkowskiego określone wymogi przewidziane w krajowym prawe spółek w zakresie tworzenia spółki, dotyczące minimalnego kapitału i odpowiedzialności członków zarządu.

Powody, dla których spółka została utworzona w tym, czy innym państwie członkowskim oraz fakt, że prowadzi ona swą działalność wyłącznie lub prawie wyłącznie w państwie członkowskim, w którym korzysta z wtórnej swobody przedsiębiorczości nie pozbawiają jej prawa do powoływania się na swobodę przedsiębiorczości gwarantowaną przez Traktat, z zastrzeżeniem przypadku nadużycia ustalanego indywidualnie w każdej sprawie (on a case-by-case basis).

Orzeczenie ETS w sprawie innoventif [2006] - wymóg zaliczki na pokrycie kosztów ogłoszenia przedmiotu działalności w oficjalnym biuletynie (w związku z rejestracją oddziału spółki zagranicznej)   Wymóg zaliczki, która odzwierciedla jedynie rzeczywiste koszty administracyjne ogłoszenia zgodnego z jedenastą dyrektywą nie stanowi ograniczenia swobody przedsiębiorczości, ponieważ nie zakazuje, nie ogranicza ani nie zmniejsza atrakcyjności korzystania z tej swobody.

Ponadto przepisy, które w okolicznościach jak w postępowaniu przed sądem krajowym, ustanawiają wymóg wpłaty zaliczki, nie stawiają spółek innych państw członkowskich w położeniu faktycznie i prawnie mniej korzystnym w porównaniu ze spółkami przyjmującego państwa członkowskiego. Wynika z tego, że wymóg wpłaty takiej zaliczki na pokrycie przewidywanych kosztów ogłoszenia nie stanowi dla spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, mającej siedzibę w danym państwie członkowskim, utrudnienia w prowadzeniu działalności w innym państwie członkowskim za pośrednictwem znajdującego się w nim oddziału.

Orzeczenie ETS w sprawie Segers [1986] W sytuacji, gdy spółka, na podstawie przepisów traktatu, korzysta ze swobody przedsiębiorczości, państwo członkowskie nie może wykluczyć członka zarządu spółki z systemu ubezpieczenia zdrowotnego wyłącznie na tej podstawie, że spółka została utworzona zgodnie z prawem innego państwa członkowskiego, w którym posiada tylko siedzibę rejestrową, nie prowadzi jednak żadnej działalności. Dyskryminacja w stosunku do pracownika dotycząca udziału w systemie ubezpieczenia zdrowotnego pośrednio ogranicza swobodę spółki z innego państwa członkowskiego w zakresie tworzenia agencji, oddziałów lub spółek zależnych.  

Wykonywanie działalności za pośrednictwem spółki zależnej   Zakaz dyskryminacji dotyczy również spółek zależnych zakładanych przez spółki dominujące z innych państw członkowskich.   Wyrok ETS w sprawie C 170/05, Denkavit [2006], W przypadku spółek należy stwierdzić, że ich siedziba w rozumieniu art. 48 TWE, tak jak przynależność państwowa osób fizycznych, służy ustaleniu ich powiązania z porządkiem prawnym danego państwa. Uznanie, że państwo członkowskie siedziby spółki zależnej będącej rezydentem może swobodnie stosować odmienne traktowanie wobec tej spółki tylko dlatego, że siedziba jej spółki dominującej znajduje się w innym państwie członkowskim, pozbawiałoby art. 43 WE jego znaczenia.

Swoboda przedsiębiorczości ma również na celu zapewnienie korzystania z traktowania krajowego w państwie członkowskim przyjmującym spółkę zależną poprzez zakazanie wszelkiej dyskryminacji, nawet nieznacznej, ze względu na miejsce siedziby spółek. Artykuły 43 TWE i 48 TWE sprzeciwiają się przepisom krajowym, które nakładając ciężar opodatkowania dywidend na spółkę dominującą będącą nierezydentem i niemal całkowicie zwalniając z niego spółki dominujące będące rezydentami, stanowią dyskryminujące ograniczenie swobody przedsiębiorczości.

Orzeczenie ETS w sprawie Komisja v Orzeczenie ETS w sprawie Komisja v. Włochy [1989] – zawierane przez władze publiczne kontrakty dot. przetwarzania danych zarezerwowane zostały dla spółek z większościowym udziałem państwa włoskiego (bez względu na ich siedzibę).

Orzeczenie ETS w sprawie Fearon [1984] – spółka, której siedziba rejestrowa znajduje się w danym państwie członkowskim nie może zasadniczo powoływać się na swobodę przedsiębiorczości w stosunku do tego państwa. Wymóg zamieszkania na danym terenie przez wspólników nie narusza art. 43 TWE, albowiem znajduje on zastosowanie zarówno do obywateli własnych, jak i obcych w ramach realizacji określonego celu publicznego.   Spółka może jednak powoływać się na swobodę przedsiębiorczości wobec państwa swej siedziby w przypadku, gdy istnieje element wspólnotowy, np. w związku z zamiarem założenia oddziału w innym państwie członkowskim.

Transgraniczne łączenie spółek   Orzeczenie ETS w sprawie SEVIC Systems AG [2005]   Transgraniczne połączenia spółek, tak jak inne przekształcenia spółek, wynikają z potrzeby współpracy i konsolidacji spółek mających siedziby w różnych Państwach Członkowskich. Stanowią one szczególny sposób korzystania ze swobody przedsiębiorczości, istotny dla prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego i należą zatem do działań gospodarczych, w odniesieniu do których Państwa Członkowskie zobowiązane są przestrzegać swobody przedsiębiorczości przewidzianej w art. 43 WE.  

Artykuły 43 i 48 WE stoją na przeszkodzie temu, aby w Państwie Członkowskim odmawiano co do zasady wpisu do krajowego rejestru handlowego połączenia poprzez rozwiązanie spółki bez przeprowadzenia likwidacji i przeniesienie całego jej majątku na inną spółkę, gdy jedna z tych spółek ma siedzibę w innym Państwie Członkowskim, podczas gdy po spełnieniu pewnych warunków wpis taki jest możliwy, jeżeli obydwie spółki biorące udział w połączeniu mają siedziby w pierwszym Państwie Członkowskim.

Przeniesienie siedziby spółki do innego państwa członkowskiego   Takie samo traktowanie osób prawnych i fizycznych w zakresie swobody przedsiębiorczości nie jest jednak w pełni możliwe – por. kwestie związane z przeniesieniem siedziby.

Orzeczenie ETS w sprawie Daily Mail [1988]   Spółki są tworami prawa krajowego; istnieją wyłącznie z mocy przepisów prawa krajowego, które determinują ich powstanie i funkcjonowanie. Swoboda przedsiębiorczości nie odnosi się do kwestii przeniesienia siedziby rejestrowej lub rzeczywistej siedziby spółki do innego państwa członkowskiego. Przepisy dot. swobody przedsiębiorczości nie przyznają spółkom prawa przeniesienia centralnego zarządu oraz kontroli, a także centralnej administracji do innego państwa członkowskiego przy zachowaniu statusu spółki założonej i wpisanej do rejestru w pierwszym państwie członkowskim.

Orzeczenie ETS w sprawie Überseering [2002]   W przypadku, gdy spółka utworzona zgodnie z prawem państwa członkowskiego (A), w którym posiada swoją siedzibę rejestrową, jest uznana przez prawo innego państwa członkowskiego (B) za taką, która przeniosła swe aktualne centrum administracyjne do państwa członkowskiego B, art. 43 i 48 TWE wykluczają, by państwo członkowskie B odmówiło tej spółce zdolności prawnej oraz konsekwentnie, zdolności do wszczęcia postępowania sądowego przed sądami krajowymi w celu dochodzenia roszczeń wynikających z umowy zawartej ze spółką z państwa B.  

W przypadku, gdy spółka utworzona zgodnie z prawem państwa członkowskiego (A), w którym posiada swoją siedzibę rejestrową, korzysta ze swobody przedsiębiorczości w innym państwie członkowskim (B), art. 43 i 48 TWE wymagają, by państwo członkowskie B uznało zdolność prawną oraz, konsekwentnie, zdolność do bycia stroną postępowania sądowego, którą spółka posiada zgodnie z prawem państwa członkowskiego, w którym jest zarejestrowana (B).

Wyrok ETS w sprawie C-210/06, CARTESIO [2008] Państwo członkowskie ma prawo określenia: · kryterium powiązania, wymaganego od spółki po to, by mogła ona zostać uznana za spółkę utworzoną zgodnie z jego prawem krajowym i w związku z tym mogącą cieszyć się swobodą przedsiębiorczości oraz · kryterium wymaganego do utrzymania tego statusu w przyszłości . W ramach tego uprawnienia mieści się możliwość, by to państwo członkowskie nie zgodziło się na zachowanie tego statusu przez spółkę podlegającą jego prawu krajowemu, jeżeli zamierza ona zreorganizować się w innym państwie członkowskim w taki sposób, by przenieść swoją siedzibę na jego terytorium, zrywając w ten sposób powiązanie przewidziane w prawie krajowym państwa członkowskiego, na podstawie prawa którego została utworzona.

Jednakże przypadek przeniesienia siedziby spółki utworzonej zgodnie z prawem jednego państwa członkowskiego do innego państwa członkowskiego bez zmiany prawa, któremu ona podlega, należy odróżnić od przypadku przeniesienia spółki podlegającej jednemu państwu członkowskiemu do innego państwa członkowskiego ze zmianą mającego zastosowanie prawa krajowego, gdy spółka zmienia się w rodzaj spółki podlegający prawu krajowemu państwa członkowskiego, do którego się przenosi . Państwo członkowskie, w którym spółka powstała nie może uniemożliwiać przekształcenie się tej spółki w spółkę prawa krajowego innego państwa członkowskiego poprzez wymóg uprzedniego rozwiązania i likwidacji tej spółki. Taki wymóg stanowi niedozwolone ograniczenie swobody przedsiębiorczości (poza przypadkami, gdy byłoby to uzasadnione nadrzędnymi względami interesu ogólnego).

Ograniczenia swobody przedsiębiorczości w przypadku spółek   Ograniczenie swobody przedsiębiorczości jest dopuszczalne jeżeli: - służy realizacji słusznego celu zgodnego z Traktatem oraz - jeżeli uzasadniają je nadrzędne wymogi interesu ogólnego.   Ponadto w takim przypadku konieczne jest aby jego stosowanie było właściwe dla zapewnienia realizacji przyjętego celu i nie wykraczało poza to co niezbędne dla jego osiągnięcia. (zob. np. wyroki w sprawie 436/00 X i Y, w sprawie C-9/02 De Lasteyrie du Saillant; w sprawie C-411/03, SEVIC).

W orzecznictwie ETS do nadrzędnych wymogów interesu ogólnego zostały zaliczone np.: - ochrona interesów wierzycieli spółki - prywatnych i publicznych (Centros, Überseering), - zapobieganie oszustwom i karanie takich czynów (Centros) - ochrona akcjonariuszy mniejszościowych (Überseering), - ochrona pracowników spółki (Überseering), - ochrona interesów fiskalnych państwa (Überseering), - konieczność zapewnienia skuteczności kontroli podatkowej (Inspire Art), - konieczność zapewnienia uczciwości transakcji handlowych (Inspire Art).

HARMONIZACJA PRAWA SPÓLEK W PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH Art. 44 ust. 2 lit HARMONIZACJA PRAWA SPÓLEK W PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH   Art. 44 ust. 2 lit. g) TWE – podstawa działań harmonizacyjnych Wspólnoty w zakresie prawa spółek – koordynacja w niezbędnym zakresie zabezpieczeń wymaganych w państwach członkowskich od spółek w celu ochrony interesów wspólników i osób trzecich.

1. Pierwsza dyrektywa Rady z 9 marca 1968 r 1. Pierwsza dyrektywa Rady z 9 marca 1968 r. zmierzająca do zharmonizowania gwarancji, jakie są wymagane w państwach członkowskich od spółek, w znaczeniu art. 58 ust. 2 Traktatu, dla ochrony interesów zarówno wspólników, jak i osób trzecich (68/151/EWG)   - wymogi w zakresie ujawnienia danych;   - ważność zobowiązań spółki;   - nieważność spółki

Orzeczenie ETS w sprawie Ubbink Isolatie [1988] Regulacja nieważności spółek z o.o. zawarta w dyrektywie nie jest stosowana w przypadku, gdy zostały dokonane czynności w imieniu spółki z o.o., której istnienie nie wynika jednak z rejestru publicznego, z powodu niedopełnienia formalności związanych z ustanowieniem spółki wymaganych prawem krajowym. Jeżeli czynności te należy zgodnie z prawem krajowym traktować jako czynności spółki w organizacji, to właściwe prawo krajowe powinno ustanawiać odpowiedzialność solidarną i nieograniczoną osób, które dokonały tych czynności.  

Orzeczenie ETS w sprawie Marleasing [1990] Sąd krajowy jest zobowiązany interpretować przepisy prawa krajowego (zarówno wydane przed, jak i po przyjęciu dyrektywy) tak dalece, jak jest to możliwe w świetle treści i celu dyrektywy, by osiągnąć przewidziany w niej cel i w ten sposób zachować się zgodnie z art. 249 TWE. Sąd krajowy ma obowiązek tak interpretować prawo krajowe, by wykluczyć możliwość stwierdzenia nieważności umowy spółki z o.o. z innego powodu niż określony w dyrektywie (art. 11). Podstawy nieważności powinny być interpretowane ściśle. Sprzeczność przedmiotu przedsiębiorstwa spółki prawem lub porządkiem publicznym może być ustalona wyłącznie na podstawie postanowień aktu założycielskiego lub umowy spółki (a nie na podstawie rzeczywiście prowadzonej przez spółkę działalności, np. w celu pokrzywdzenia wierzycieli jednego z jej udziałowców).  

2. Druga dyrektywa Rady z 13 grudnia 1976 r 2. Druga dyrektywa Rady z 13 grudnia 1976 r. zmierzająca do zharmonizowania gwarancji, jakie są wymagane w państwach członkowskich od spółek, w znaczeniu art. 58 ust. 2 Traktatu, dla ochrony interesów zarówno wspólników, jak i osób trzecich w zakresie tworzenia spółki akcyjnej oraz utrzymywania i zmian jej kapitału (77/91)  

Orzeczenie ETS w sprawie Marina Karella [1991] Jednostka w sporze przed sądem krajowym z organem administracji może powoływać się na bezpośrednio skuteczny art. 25 ust. 1 Drugiej dyrektywy, zgodnie z którym decyzja w sprawie podwyższenia kapitału zakładowego spółki akcyjnej należy do WZA. Sprzeczne z tym przepisem dyrektywy są regulacje krajowe, które w celu zabezpieczenia bytu i ciągłości działania spółki o szczególnym znaczeniu gospodarczym i społecznym oraz znajdującej się szczególnych okolicznościach związanych z nadmiernym zadłużeniem, przewidują przyjęcie aktu administracyjnego w sprawie podwyższenia kapitału zakładowego spółki, z zastrzeżeniem prawa pierwszeństwa do objęcia nowych akcji przez dotychczasowych akcjonariuszy.  

Orzeczenie ETS w sprawie Siemens v Orzeczenie ETS w sprawie Siemens v. Nold [1996] Druga dyrektywa ustanawia jedynie minimalne standardy ochrony interesów wierzycieli i akcjonariuszy spółki akcyjnej. Prawo państwa członkowskiego może przyznać akcjonariuszom prawo pierwszeństwa objęcia akcji w podwyższonym kapitale zakładowym spółki także w przypadku, gdy akcje obejmowane są w zamian za wkład niepieniężny. Prawo państwa członkowskiego może poddać uchwałę WZA w prawie wyłączenia prawa pierwszeństwa przysługującego akcjonariuszom merytorycznej kontroli sądu krajowego.

3. Trzecia dyrektywa Rady z 9 października 1978 r 3. Trzecia dyrektywa Rady z 9 października 1978 r. wydana na podstawie artykułu 54 ust. 3 lit. g) Traktatu, dotycząca łączenia się spółek akcyjnych (78/855/EWG)   łączenie przez przejęcie – procedura w wyniku, której jedna spółka – lub kilka spółek – zostaje rozwiązana bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego i przenosi na inną spółkę ogół aktywów i pasywów w zamian za przyznanie akcjonariuszom przejmowanej spółki lub spółek akcji w przejmowanej spółce (+ ew. dopłata w gotówce)   łączenie przez zawiązanie nowej spółki – procedura, w wyniku której kilka spółek ulega rozwiązaniu bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego i w wyniku której następuje przekazanie utworzonej spółce ogółu ich aktywów i pasywów w zamian za przyznanie akcjonariuszom akcji w nowej spółce (+ ew. dopłata w gotówce)  

4. Szósta dyrektywa Rady z 17 grudnia 1982 r 4. Szósta dyrektywa Rady z 17 grudnia 1982 r. wydana na podstawie artykułu 54 ust. 3 lit. g) Traktatu, dotycząca podziału spółek (82/891/EWG) – dotyczy spółek akcyjnych   - podział przez przejęcie - podział przez utworzenie nowych spółek  

5. Jedenasta dyrektywa Rady z 21 grudnia 1989 r 5. Jedenasta dyrektywa Rady z 21 grudnia 1989 r. dotycząca ogłaszania danych o oddziałach utworzonych w państwie członkowskim przez pewne typy spółek podlegające prawu innego państwa (89/666/EWG)

6. Dwunasta dyrektywa Rady z 21 grudnia 1989 r 6. Dwunasta dyrektywa Rady z 21 grudnia 1989 r. w zakresie prawa spółek dotycząca jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością (89/667/EWG)

7.Trzynasta dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z 21 kwietnia 2004 r. w sprawie ofert przejęcia (2004/25/WE)   8.Dyrektywa 2005/56/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 października 2005 r. w sprawie transgranicznego łączenia się spółek kapitałowych.

9.Dyrektywa 2007/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 r. w sprawie wykonywania niektórych praw akcjonariuszy spółek notowanych na rynku regulowanym

UJEDNOLICANIE PRAWA SPÓŁEK W PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH   - Europejskie Zgrupowanie Interesów Gospodarczych - Europejska Spółka Akcyjna (Societas Europaea - SE) - Spółdzielnia Europejska (SCE)

EUROPEJSKIE ZGRUPOWANIE INTERESÓW GOSPODARCZYCH   Rozporządzenie Rady nr 2137/85 (EWG) z 25 lipca 1985 r. dotyczące Europejskiego Zgrupowania Interesów Gospodarczych     Celem zgrupowania jest ułatwienie albo rozwijanie działalności gospodarczej jego uczestników, polepszanie albo powiększanie wyników tej działalności, nie zaś osiąganie zysków. Jego działalność musi być powiązana z działalnością gospodarczą uczestników i w stosunku do niej może mieć tylko charakter pomocniczy.

Uczestnikami zgrupowania mogą być: - spółki w rozumieniu art Uczestnikami zgrupowania mogą być:   - spółki w rozumieniu art. 48 TWE oraz inne osoby prawne ze Wspólnoty - osoby fizyczne wykonujące działalność przemysłową, handlową, rzemieślniczą, rolniczą, wolne zawody albo inne usługi we Wspólnocie.   Działanie uczestników (siedziba) w różnych państwach członkowskich.  

Zgrupowanie posiada zdolność do nabywania praw i zaciągania zobowiązań oraz dokonywania innych czynności prawnych we własnym imieniu, a także pozywania i bycia pozywanym (od daty rejestracji). O osobowości prawnej zgrupowania decyduje państwo członkowskie.    Możliwość przeniesienia siedziby do innego państwa członkowskiego.   Wymóg uzyskania jednomyślnej zgody uczestników na zbycie udziału.   Wymóg jednomyślności dla przyjęcia nowych uczestników.   Odpowiedzialność nieograniczona i solidarna uczestników za wszelkie zobowiązania zgrupowania.

Ustawa z 4.03.2005 r. o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i spółce europejskiej:   do zgrupowania stosuje się odpowiednio przepisy ksh o spółce jawnej (nie posiada osobowości prawnej);   zarządcą zgrupowania może być osoba prawna.

SPÓŁKA EUROPEJSKA   Rozporządzenie Rady nr 2157/2001 z 8 października 2001 r. o statucie spółki europejskiej (Societas Europaea)   Dyrektywa Rady nr 2001/86 z 8 października 2001 r. w sprawie uzupełnienia statutu spółki europejskiej o postanowienia dotyczące uczestnictwa pracowników   Rozporządzenie w sprawie spółki europejskiej powinno zostać przyjęte jeszcze przed 1992 r. (SE była przewidziana już w Białej Księdze Komisji z 1985 r. w sprawie urzeczywistnienia rynku wewnętrznego; pierwszy projekt Komisji pochodził z 1970 r.)

Rozporządzenie nr 2157/2001 weszło w życie 8 października 2004 r Rozporządzenie nr 2157/2001 weszło w życie 8 października 2004 r.   Ustawa z 4 marca 2005 r o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i spółce europejskiej. Ustawa weszła w życie po upływie 30 dni od ogłoszenia, tj. 19 maja 2005 r.

Podstawowe cele rozporządzenia nr 2157/2001:   - urzeczywistnianie rynku wewnętrznego poprzez dostosowanie struktur produkcji do rozmiarów Wspólnoty;   - umożliwienie prowadzenia działalności gospodarczej w skali Wspólnoty z wykorzystaniem jednej formy prawno-organizacyjnej (rozporządzenie przewiduje powstanie ponadnarodowej spółki kapitałowej);   - optymalizacja procesów alokacji czynników produkcji w ramach Wspólnoty (bez względu na postanowienia krajowego prawa spółek);   - ułatwienie transgranicznych procesów łączenia (fuzji) spółek oraz przeniesienia siedziby spółki do innego państwa członkowskiego

SE przyjmuje postać spółki akcyjnej SE przyjmuje postać spółki akcyjnej. Jej kapitał dzieli się na akcje, a akcjonariusze odpowiadają jedynie do wysokości objętego przez siebie kapitału.   Minimalny kapitał wynosi 120.000 euro. Kapitał SE jest wyrażany w euro.   SE posiada osobowość prawną i podlega wpisowi do rejestru w państwie, gdzie znajduje się jej statutowa siedziba (wpis o charakterze konstytutywnym).   Firma spółki europejskiej musi zawierać dodatek „SE”.

Statutowa siedziba powinna znajdować się na obszarze Wspólnoty, w tym samym państwie członkowskim co główny zarząd SE (sankcją jest tutaj przymusowa likwidacja spółki).   Rozporządzenie przewiduje wyraźnie możliwość przeniesienia siedziby SE do innego państwa członkowskiego (bez konieczności rozwiązania SE lub założenia nowej osoby prawnej)   Ograniczenia przy przeniesieniu siedziby: skomplikowana procedura; możliwość żądania przez akcjonariuszy wykupu akcji; wierzyciele mogą żądać zaspokojenia albo zabezpieczenia roszczeń; w przypadku instytucji finansowej możliwość wyrażenia sprzeciwu przez organ nadzoru  

SE podlega: 1. postanowieniom rozporządzenia nr 2157/2001; 2 SE podlega:   1. postanowieniom rozporządzenia nr 2157/2001;   2. postanowieniom statutu SE, jeżeli rozporządzenie 2157/2001 wyraźnie na to zezwala;  

3. w odniesieniu do kwestii nieuregulowanych lub uregulowanych jedynie częściowo:   przepisom dyrektyw wspólnotowych harmonizującym krajowe prawo spółek w odniesieniu do SE lub spółki akcyjnej;   przepisom prawa wydanym przez państwa czł. w wyniku implementacji szczególnych regulacji wspólnotowych dotyczących SE (np. dyrektywa o udziela pracowników);   przepisom prawa państw członkowskich, które znajdują zastosowanie w odniesieniu do spółki akcyjnej założonej zgodnie z prawem państwa czł., w którym SE ma swoją siedzibę;   postanowieniom statutu SE (na takich samych zasadach, jak w przypadku spółki akcyjnej założonej zgodnie z prawem państwa członkowskiego, w którym SE ma swoją siedzibę statutową).  

Organy SE   walne zgromadzenie akcjonariuszy;   organ nadzorujący i organ zarządzający (system dualistyczny) albo organ administrujący (system monistyczny) – decyduje statut

System monistyczny   - ustanawia się radę administrującą;   - rada administrująca prowadzi sprawy SE, reprezentuje SE oraz sprawuje stały nadzór nad jej działalnością;   - stosowanie do rady adm. przepisów KSH o zarządzie i radzie nadzorczej;   - rada może przekazać określone kompetencje komitetowi lub komitetom składającym się z co najmniej 2 jej członków;   - rada adm. może powierzyć prowadzenie spraw SE (delegacja kompetencji) dyrektorowi wykonawczemu albo dyrektorom wykonawczym (ze swojego składu lub spoza składu). Jeden z nich może być generalnym dyrektorem wykonawczym;    

- rada adm. może wydawać dyrektorom wykonawczym wiążące polecenia (poleceń nie może wydawać walne zgromadzenie)     Statut SE może przewidywać, że członkiem organu może być spółka lub inna osoba prawna (chyba że prawo siedziby SE przewiduje inaczej).   Członkowie organów SE powoływani są na czas ustalony w statucie, nie dłuższy jednak niż 6 lat. Ponowny wybór jest dopuszczalny.

Sposoby powstania SE:   1. przez połączenie (przejęcie lub założenie nowej spółki);   2. założenie SE jako spółki holdingowej;   3. założenie SE jako spółki-córki;   4. przekształcenie istniejącej spółki akcyjnej w SE.

Połączenie   SE w drodze połączenia może powstać tylko wówczas gdy uczestniczą w nim co najmniej dwie spółki akcyjne podlegające prawu różnych państw czł.   Do połączenie może dojść przez:   - przejęcie (inkorporację; wchłonięcie) spółki przejmowanej przez spółkę przejmującą (spółka przejmująca przyjmuje formę prawną SE);   połączenie przez przejęcie – procedura w wyniku, której jedna spółka – lub kilka spółek – zostaje rozwiązana bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego i przenosi na inną spółkę ogół aktywów i pasywów w zamian za przyznanie akcjonariuszom przejmowanej spółki lub spółek akcji w przejmowanej spółce (+ ew. dopłata w gotówce)  

- założenie nowej spółki – fuzja (nowa spółka posiada formę prawną SE) - założenie nowej spółki – fuzja (nowa spółka posiada formę prawną SE).   połączenie przez zawiązanie nowej spółki – procedura, w wyniku której kilka spółek ulega rozwiązaniu bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego i w wyniku której następuje przekazanie utworzonej spółce ogółu ich aktywów i pasywów w zamian za przyznanie akcjonariuszom akcji w nowej spółce (+ ew. dopłata w gotówce)

Skutki przejęcia:   1. ogół aktywów i pasywów każdej z przejmowanych spółek przechodzi na spółkę przejmującą;   2. akcjonariusze spółki przejmowanej stają się akcjonariuszami spółki przejmującej;   3. spółka przejmowana ulega rozwiązaniu;   4. spółka przejmująca przyjmuje formę prawną SE

Skutki fuzji (połączenia przez założenie nowej spółki): 1 Skutki fuzji (połączenia przez założenie nowej spółki):   1. ogół aktywów i pasywów każdej z łączących się spółek przechodzi na SE;   2. akcjonariusze łączących się spółek stają się akcjonariuszami SE;   3. łączące się spółki ulegają rozwiązaniu  

Założenie SE jako spółki holdingowej   Celem jest tutaj wymiana akcji lub udziałów spółek uczestniczących w założeniu na akcje SE. Spółki uczestniczące w tej procedurze nie ulegają rozwiązaniu i nie tracą bytu prawnego - stają się spółkami-córkami założonej SE.   Działania w kierunku założenia SE jako spółki holdingowej mogą podjąć spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością założone zgodnie z prawem jednego z państw czł. oraz posiadające siedzibę statutową i główny zarząd na obszarze Wspólnoty. Przynajmniej dwie z nich muszą podlegać prawu różnych państw członkowskich lub posiadać od co najmniej 2 lat spółkę córkę lub oddział w innym państwie czł. Spółki te są założycielami SE, nie obejmują jednak akcji SE.

  Akcjonariusze i wspólnicy wnoszą swe akcje lub udziały do tworzonej SE w zamian za akcje SE. Przeniesienie na SE musi dotyczyć akcji lub udziałów dających ponad 50% głosów ma zgromadzeniu.

Założenie SE jako spółki-córki Założycielami mogą być: 1 Założenie SE jako spółki-córki   Założycielami mogą być:   1. spółki w rozumieniu art. 48 akapit 2 TWE;   2. inne osoby prawne prawa prywatnego i publicznego utworzone zgodnie z prawem jednego z państw czł. oraz posiadające siedzibę statutową i główny zarząd na obszarze Wspólnoty.   Przynajmniej dwie z nich muszą podlegać prawu różnych państw członkowskich lub posiadać od co najmniej 2 lat spółkę córkę lub oddział w innym państwie czł.   3. SE może być jedynym założycielem spółki-córki w formie SE.

Przekształcenie istniejącej spółki akcyjnej w SE   Przekształcenie dotyczyć może spółki akcyjnej założonej zgodnie z prawem jednego z państw czł., posiadającą siedzibę statutową i główny zarząd na obszarze Wspólnoty. Spółka ta musi posiadać przynajmniej od 2 lat spółkę-córkę podlegającą prawu innego państwa czł.   Przekształcenie spółki akcyjnej w SE nie powoduje ani rozwiązania tej spółki, ani powstania nowej osoby prawnej  

Przekształcenie SE w krajową spółkę akcyjną   SE może zostać przekształcona w spółkę akcyjną podlegającą prawu państwa czł., w którym ma ona statutową siedzibę. Wymagane jest zachowanie 2-letniego okresu karencyjnego liczone od dnia rejestracji lub zatwierdzenie dwóch pierwszych sprawozdań finansowych SE.   Przekształcenie SE w spółkę akcyjną nie powoduje rozwiązania spółki, ani założenia nowej osoby prawnej.

Rozwiązanie i niewypłacalność   W odniesieniu do rozwiązania, likwidacji, niewypłacalności lub wstrzymania płatności oraz podobnego postępowania SE podlega prawu państwa czł., które znalazłoby zastosowanie do spółki akcyjnej założonej zgodnie z prawem państwa, w którym SE ma statutową siedzibę.