1 Witam Państwa na wykładzie z podstaw makro- ekonomii, :)…

2 WAHANIA WIELKOŚCI PRODUKCJI W GOSPODARCE ZAMKNIĘTEJ

3 MODEL AD/AS opisuje CYKL KONIUNKTURALNY, czyli od- chylenia rzeczywistej wielkości produkcji, Y E, od produkcji poten- cjalnej, Yp, i pochodne zmiany cen, P, i bezrobocia, U.

4 DYGRESJA BARDZO długookresowe (np. 40 lat) zmiany potencjalnej pro- dukcji, Y p, stanowią WZROST GOSPODARCZY. W okresie krót- szym (np. 6 lat) zmiany zagregowanych wydatków, AE PL, powodu- ją, że rzeczywista produkcja, Y E, waha się wokół produkcji poten- cjalnej, Y P. Rzeczywista i potencjalna produkcja w USA, lata KONIEC DYGRESJI

5 OTO MODEL AD/AS: Y P LAS AD E SAS 0 Y P Model AD/AS składa się z: - LINII ZAGREGOWANEGO POPYTU, AD, która jest ujemnie nachylona.

6 OTO MODEL AD/AS: Y P LAS AD E SAS 0 Y P Model AD/AS składa się z: - LINII ZAGREGOWANEGO POPYTU, AD, która jest ujemnie nachylona. - LINII ZAGREGOWANEJ PODAŻY KRÓTKOOKRESOWEJ, SAS, która jest dodatnio nachylona i płaska.

7 OTO MODEL AD/AS: Y P LAS AD E SAS 0 Y P Model AD/AS składa się z: - LINII ZAGREGOWANEGO POPYTU, AD, która jest ujemnie nachylona. - LINII ZAGREGOWANEJ PODAŻY KRÓTKOOKRESOWEJ, SAS, która jest dodatnio nachylona i płaska. - LINII ZAGREGOWANEJ PODAŻY DŁUGOOKRESOWEJ, LAS, która jest pionowa.

8 1. UJEMNIE NACHYLONA LINIA ZAGREGOWANEGO PO- PYTU, AD

9 Linia AD ilustruje odwrotną zależność średniego poziomu cen w gospodarce, P, i wielkości zagregowanych wydatków, AE PL. Jak widać, wzrost cen tłumi zagregowane wydatki. AD 0 Y P

10 Po pierwsze, zmiany średniego poziomu cen w gospodarce, P, zmieniają zagregowane wydatki, AE PL, poprzez EFEKT STOPY PROCENTOWEJ. Po drugie, zmiany średniego poziomu cen, P, zmieniają zagrego- wane wydatki, AE PL, poprzez EFEKT MAJĄTKOWY. AD 0 Y P

11 EFEKT STOPY PROCENTOWEJ polega na tym, że zmiana poziomu cen, P, wpływa na realną podaż pieniądza M SN /P i po- ziom stopy procentowej, i r czyli ceny kredytów, powodując od- wrotną zmianę wydatków na konsumpcję, C, i (lub) inwestycje, I. AD 0 Y P

12 EFEKT MAJĄTKOWY polega np. na tym, że spadek poziomu cen, P, zwiększa realną wartość aktywów (np. aktywów finanso- wych), zachęcając ich posiadaczy do zwiększenia wydatków (np. konsumpcji, C). AD 0 Y P

13 Poza cenami wpływ na zagregowane wydatki mogą wywierać np. zmiany poziomu podatków, wydatkow państwa, sytuacji na gieł- dzie itp., które również zmieniają majątek ludzi.

14 Przesunięcia całej linii zagregowanego popytu, AD, pokazują skutki MAKROEKONOMICZNYCH SZOKÓW POPYTOWYCH. Ich przyczyną są, inne niż spowodowane ruchem cen, P, zmiany skład- ników zagregowanych wydatków, AE PL. Np. dla każdego poziomu cen, P, wzrost wydatków pań- stwa, G, zwiększa zagregowane wydatki, AE PL, i produkcję, Y, w gospodarce: (G  AE PL  Y  ). AD 0 Y P AD 2 AD 1

15 WAŻNE ZJAWISKO: „WYPIERANIE” (ang. crowding out): G  AE PL  Y  M D  i  C  +I  AE PL . Rosnące wydatki publiczne (G  ) zastępują wydatki prywatne (C  +I  ). W efekcie zagregowane wydatki, AE PL, zmieniają się stosun- kowo słabo.

16 POZYTYWNE MAKROEKONOMICZNE SZOKI POPYTOWE (np. ekspansywna polityka pieniężna banku centralnego) zwięk- szają zagregowane zapotrzebowanie na dobra finalne, AE, odpo- wiadające poszczególnym poziomom cen, P (zob. AD  AD 1 ). AD 0 Y P AD 2 AD 1

17 POZYTYWNE MAKROEKONOMICZNE SZOKI POPYTOWE (np. ekspansywna polityka pieniężna banku centralnego) zwięk- szają zagregowane zapotrzebowanie na dobra finalne, AE, odpo- wiadające poszczególnym poziomom cen, P (zob. AD  AD 1 ). Odwrotny skutek mają SZOKI NEGATYWNE (np. spadek wy- datków prywatnych inwestorów) (zob. AD  AD 2 ). AD 0 Y P AD 2 AD 1

18 2. LINIE ZAGREGOWANEJ PODAŻY: SAS I LAS

19 Ekonomiści opisujący reakcje gospodarki na różne zdarzenia (np. zmiany zagregowanej podaży) rozróżniają KRÓTKI i DŁUGI OKRES. KRYTERIUM STANOWI STOPIEŃ DOSTOSOWANIA SIĘ PŁAC I CEN DO ZMIENIONYCH WARUNKÓW GOSPO- DAROWANIA.

20 Ekonomiści opisujący reakcje gospodarki na różne zdarzenia (np. zmiany zagregowanej podaży) rozróżniają KRÓTKI i DŁUGI OKRES. Kryterium stanowi stopień dostosowania się płac i cen do zmienionych warunków gospodarowania. OKRES KRÓTKI (kilkanaście miesięcy? dwa lata?) jest za krótki, aby płace i ceny mogły się zmienić i dostosować do nowej sytuacji. OKRES DŁUGI (pięć lat?) jest na to wystarczająco długi.

21 W krótkim okresie rzeczywista gospodarka zachowuje się zwykle „PO KEYNESOWSKU” (po szoku zmienia się raczej produkcja, Y, niż ceny, P), a w długim „KLASYCZNIE” (po szoku zmieniają się raczej ceny, P, a nie produkcja, Y).

PŁASKA LINIA ZAGREGOWANEJ PODAŻY KRÓTKO- OKRESOWEJ, SAS

23 Linia SAS ilustruje dotyczącą krótkiego okresu prostą zależność średniego poziomu cen w gospodarce, P, i wielkości produkcji Y. Np. w krótkim okresie na szok popytowy firmy reagują „po keynesowsku”, czyli raczej zmianą wielkości produkcji, a nie zmianą cen. 0 Y P SAS 1

24 W krótkim okresie na zmiany zapotrzebowania firmy reagują ra- czej ZMIANĄ WIELKOŚCI PRODUKCJI, NIE CEN. Nawet, gdy produkcja jest bliska potencjalnej, na krótko można ją zwiększyć, intensywnie eksploatując zasoby. Ogólnie, CENY SĄ „LEPKIE” (ANG. STICKY), PO- NIEWAŻ PŁACE NOMINALNE SĄ „LEPKIE” (w warunkach konkurencji „lepkość płac” powoduje „lepkość” cen).

25 CENY SĄ „LEPKIE”, PONIEWAŻ PŁACE NOMINALNE SĄ „LEPKIE”. A PŁACE SĄ „LEPKIE”, BO: a.Umowy o pracę są długoterminowe i zdecentralizowane.

26 CENY SĄ „LEPKIE”, PONIEWAŻ PŁACE NOMINALNE SĄ „LEPKIE”. A PŁACE SĄ „LEPKIE”, BO: a. Umowy o pracę są długoterminowe i zdecentralizowane. b. Niektóre firmy w trosce o wydajność pracy i stabilność zatrud- nienia oferują wysokie i stabilne płace (ang. efficiency wages).

27 CENY SĄ „LEPKIE”, PONIEWAŻ PŁACE NOMINALNE SĄ „LEPKIE”. A PŁACE SĄ „LEPKIE”, BO: a. Umowy o pracę są długoterminowe i zdecentralizowane. b. Niektóre firmy w trosce o wydajność pracy i stabilność zatrud- nienia oferują wysokie i stabilne płace (ang. efficiency wages). c. Konkurencja na rynku pracy jest słaba: koszty zwalniania i re- krutowania pracowników są wysokie; to zatrudnieni insiders (a nie bezrobotni outsiders) biorą udział w negocjacjach płacowych. Utrudnia to spadek płac pod presją bezrobocia.

28 CENY SĄ „LEPKIE”, PONIEWAŻ PŁACE NOMINALNE SĄ „LEPKIE”. A PŁACE SĄ „LEPKIE”, BO: a. Umowy o pracę są długoterminowe i zdecentralizowane. b. Niektóre firmy w trosce o wydajność pracy i stabilność zatrud- nienia oferują wysokie i stabilne płace (ang. efficiency wages). c. Konkurencja na rynku pracy jest słaba: koszty zwalniania i re- krutowania pracowników są wysokie; to zatrudnieni insiders (a nie bezrobotni outsiders) biorą udział w negocjacjach płacowych. Utrudnia to spadek płac pod presją bezrobocia. d. W dodatku normy kulturowe czynią płace „lepkimi”.

29 CENY SĄ „LEPKIE” TAKŻE DLATEGO, ŻE: a. Występuje „problem koordynacji” (na konkurencyjnych ryn- kach firmy zwlekają z podwyżkami cen, aby „nie wyrwać się przed szereg”).

30 CENY SĄ „LEPKIE” TAKŻE DLATEGO, ŻE: a. Występuje „problem koordynacji” (na konkurencyjnych ryn- kach firmy zwlekają z podwyżkami cen, aby „nie wyrwać się przed szereg”). b. Państwo kontroluje wiele cen.

31 CENY SĄ „LEPKIE” TAKŻE DLATEGO, ŻE: a. Występuje „problem koordynacji” (na konkurencyjnych ryn- kach firmy zwlekają z podwyżkami cen, aby „nie wyrwać się przed szereg”). b. Państwo kontroluje wiele cen. c. Niektóre firmy wolno zmieniają ceny, ponieważ koszty zmie- nianych jadłospisów (ang. menu costs) są wysokie.

PIONOWA LINIA ZAGREGOWANEJ PODAŻY DŁUGOOK- RESOWEJ, LAS.

33 0 Y P LAS Y P W długim okresie wszystkie ceny, w tym ceny czynników produk- cji, są doskonale „giętkie” (a nie „lepkie”), więc na rynkach czyn- ników panuje stale równowaga. W efekcie - PRZY DANYM POŁOŻENIU LINII PO- PYTU I PODAŻY NA RYNKU PRACY, A TAKŻE STAŁEJ PRODUKTYWNOSCI PRACY – rzeczywista produkcja, Y, równa się stałej produkcji potencjalnej, Y p.

34 W długim okresie linia podaży zagregowanej, LAS, przebiega pio- nowo. Zmiany poziomu cen, P, nie wpływają na wielkość produkcji potencjalnej, Y P. 0 Y P LAS Y P

35 Inaczej: wielkość zasobów pracy, kapitału i ziemi, którymi dyspo- nuje gospodarka, nie zależy od poziomu cen w gospodarce. A to przecież dostępna w gospodarce ilość pracy (i jej – zależna m. in. od ilości kapitału i ziemi w gospodarce – produkcyjność) decydują o wielkości produkcji potencjalnej, Y P. 0 Y P LAS Y P

36 Zmiany wielkości produkcji potencjalnej, Y p, (czyli przesunięcia linii LAS) następują na skutek: 1.Szoków podażowych np. na rynkach pracy (np. skutki niżu demograficznego na rynku pracy). Y P LAS 2 LAS LAS 1 0 Y P Y 2 Y 1

37 Zmiany wielkości produkcji potencjalnej, Y p, (czyli przesunięcia linii LAS) następują na skutek: 1.Szoków podażowych np. na rynkach pracy (np. skutki niżu demograficznego na rynku pracy). 2. Zmian produktywności pracy (np. postęp techniczny). Y P LAS 2 LAS LAS 1 0 Y P Y 2 Y 1

38 ZADANIE a) Narysuj długookresową linię podaży zagregowanej, LAS, w gos- podarce.

39 a) Narysuj długookresową linię podaży zagregowanej, LAS, w gos- podarce. Oto stosowny rysunek: P Y LAS Yp

40 a) Narysuj długookresową linię podaży zagregowanej, LAS, w gos- podarce. Oto stosowny rysunek: b) Dlaczego jest ona pionowa? Co wspólnego ma z tym ilość zaso- bów w tej gospodarce? P Y LAS Yp

41 a) Narysuj długookresową linię podaży zagregowanej, LAS, w gos- podarce. Oto stosowny rysunek: b) Dlaczego jest ona pionowa? Co wspólnego ma z tym ilość zaso- bów w tej gospodarce? Pionowy przebieg linii zagregowanej podaży długookresowej, LAS, oznacza, że wielkość produkcji w gospodarce w długim okresie nie zależy od średniego poziomu cen w gospodarce, lecz od ilości czynni- ków produkcji dostępnych w gospodarce (i od ich produkcyjności). P Y LAS Yp

42 a) Narysuj długookresową linię podaży zagregowanej, LAS, w gos- podarce. Oto stosowny rysunek: b) Dlaczego jest ona pionowa? Co wspólnego ma z tym ilość zaso- bów w tej gospodarce? Pionowy przebieg linii zagregowanej podaży długookresowej, LAS, oznacza, że wielkość produkcji w gospodarce w długim okresie nie zależy od średniego poziomu cen w gospodarce, lecz od ilości czynni- ków produkcji dostępnych w gospodarce (i od ich produkcyjności). c) Dlaczego położenie linii LAS odpowiada wielkości produkcji po- tencjalnej? Co wspólnego ma z tym „giętkość” cen w gospodarce w długim okresie? P Y LAS Yp

43 a) Narysuj długookresową linię podaży zagregowanej, LAS, w gos- podarce. Oto stosowny rysunek: b) Dlaczego jest ona pionowa? Co wspólnego ma z tym ilość zaso- bów w tej gospodarce? Pionowy przebieg linii zagregowanej podaży długookresowej, LAS, oznacza, że wielkość produkcji w gospodarce w długim okresie nie zależy od średniego poziomu cen w gospodarce, lecz od ilości czynni- ków produkcji dostępnych w gospodarce. c) Dlaczego położenie linii LAS odpowiada wielkości produkcji po- tencjalnej? Co wspólnego ma z tym „giętkość” cen w gospodarce w długim okresie? Linia LAS przecina oś poziomą w punkcie, który odpowiada pro- dukcji potencjalnej, Yp. Przyczyną jest „giętkość” cen w długim ok- resie. GWARANTUJE ONA POWSTANIE RÓWNOWAGI M. IN. NA RYNKACH CZYNNIKÓW PRODUKCJI, a wielkość produkcji potencjalnej, Yp, odpowiada właśnie pełnemu wykorzystaniu zaso- bów czynników produkcji istniejących w gospodarce, czyli – równo- wadze na wszystkich rynkach czynników. P Y LAS Yp

44 Ogólnie, przyczyną MAKROEKONOMICZNYCH SZOKÓW PO- DAŻOWYCH są w gospodarce wszystkie te zdarzenia, które po- wodują zmianę wielkości zagregowanej oferty dóbr, odpowiadają- cej różnym poziomom cen w gospodarce. Ich graficzną ilustracją są przesunięcia linii zagregowanej podaży, SAS i (lub) LAS. P 0 YPYP SAS, LAS SAS LAS 2 LAS LAS 1 SAS 2 SAS 1

45 POZYTYWNEMU makroekonomicznemu SZOKOWI podażowe- mu odpowiada przesunięcie linii zagregowanej podaży w prawo. Np. skutkiem zawodowej aktywizacji kobiet jest przesunięcie linii LAS w prawo. P 0 YPYP SAS, LAS SAS LAS 2 LAS LAS 1 SAS 2 SAS 1

46 POZYTYWNEMU makroekonomicznemu SZOKOWI podażowe- mu odpowiada przesunięcie linii zagregowanej podaży w prawo. Np. skutkiem zawodowej aktywizacji kobiet jest przesunięcie linii LAS w prawo. NEGATYWNEMU makroekonomicznemu SZOKOWI podażowe- mu odpowiada przesunięcie linii zagregowanej podaży w lewo (w górę). Np. skutkiem wzrostu ceny ropy naftowej jest przesunięcie linii SAS w lewo (w górę). P 0 YPYP SAS, LAS SAS LAS 2 LAS LAS 1 SAS 2 SAS 1

47 3. RÓWNOWAGA MAKROEKONOMICZNA I JEJ ZAKŁÓ- CENIA

48 MAKROEKONOMICZNĄ RÓWNOWAGĄ oznacza, że wydatki zagregowane, AE pl, są równe zagregowanej podaży, AS (krótkook- resowej, SAS, i (lub) długookresowej, LAS). Kiedy AE pl =SAS= LAS, istnieje jednocześnie równowaga krótkookresowa i długook- resowa. P AD AD pl, AS E 0 LAS SAS P* YPYP

49 P AD AD pl, AS E 0 LAS SAS P* YPYP Otóż „siły rynkowe” zapewniają makroekonomiczną równowagę w gospodarce.

50 KRÓTKOOKRESOWE I DŁUGOOKRESOWE SKUTKI ZMIAN POPYTU W GOSPODARCE (PRZYKŁADY)

51 Negatywny szok popytowy przesuwa linię AD w lewo. W krótkim okresie punktem równowagi okazuje się E 1. YPYP LAS AD AD’ E0E0 E1E1 SAS 1 SAS 0 0 Y P P0P1P0P1 E2E2 P2P2 Y1Y1

52 Negatywny szok popytowy przesuwa linię AD w lewo. W krótkim okresie punktem równowagi okazuje się E 1. W długim okresie na- stępuje powrót produkcji do poziomu Y P, możliwy m. in. dzięki wy- muszonej przez bezrobocie obniżce płac i cen. YPYP LAS AD AD’ E0E0 E1E1 SAS 1 SAS 0 0 Y P P0P1P0P1 E2E2 P2P2 Y1Y1

53 Zauważ: w krótkim okresie ta (prawdziwa!) gospodarka zareago- wała „PO KEYNESOWSKU” (reakcja na szok była raczej ilościo- wa, niż cenowa). Zaś w długim okresie gospodarka okazała się „KLASYCZNA” („giętkość” cen umożliwiła odzyskanie pełnej równowagi makroekonomicznej. YPYP LAS AD AD’ E0E0 E1E1 SAS 1 SAS 0 0 Y P P0P1P0P1 E2E2 P2P2 Y1Y1

54 A oto skutki pozytywnego szoku popytowego. Tym razem produkcja po upływie długiego okresu wraca do poziomu Y P na skutek spowo- dowanego m. in. niedoborem rąk do pracy stopniowego wzrostu płac i cen. YPYP LAS AD’ AD E0E0 E1E1 SAS 1 SAS 0 0 Y P P1P0P1P0 P2P2 E2E2 Y1Y1

55 KRÓTKOOKRESOWE I DŁUGOOKRESOWE SKUTKI ZMIAN PODAŻY W GOSPODARCE (PRZYKŁADY)

56 KRÓTKOOKRESOWE I DŁUGOOKRESOWE SKUTKI ZMIAN PODAŻY W GOSPODARCE (PRZYKŁADY) Negatywny makroekonomiczny szok podażowy (ropa drożeje…) przesuwa linię krótkookresowej podaży zagregowanej, SAS, do gó- ry. W KRÓTKIM OKRESIE punktem równowagi jest E 1. (To jest STAGFLACJA!). YPYP LAS AD E1E1 SAS 0 SAS 1 0 Y P P1P1 P0P0 E0E0 Y1Y1

57 KRÓTKOOKRESOWE I DŁUGOOKRESOWE SKUTKI ZMIAN PODAŻY W GOSPODARCE (PRZYKŁADY) W DŁUGIM OKRESIE może być różnie: np. spadek płac może spowodować powrót krzywej krótkookresowej podaży zagregowa- nej, SAS 1, do pierwotnego położenia. YPYP LAS AD E1E1 SAS 0 SAS 1 0 Y P P1P1 P0P0 E0E0 Y1Y1

58 A oto skutki pozytywnego makroekonomicznego szoku podażo- wego. YPYP LAS AD’ E0E0 E1E1 SAS 1 SAS 0 0 Y P P0P0 P1P1 Y1Y1

59 SKUTKI ZMIANY PRODUKCJI POTENCJALNEJ W GOSPO- DARCE (PRZYKŁADY) Kiedy produkcja potencjalna zwiększa się, na rynku pracy poja- wia się przymusowe bezrobocie. Powolny spadek płac i cen umożli- wia zwiększenie się zagregowanego popytu. Po upływie długiego okresu gospodarka odzyskuje równowagę przy niższych cenach (P 2 Y P ). YPYP AD 0 E2E2 SAS SAS 1 0 Y P P2P2 P1P1 YP’YP’ E1E1 LAS LAS’

60 A kiedy produkcja potencjalna maleje, brak pracy na rynku pracy powoduje powolny wzrost płac i cen. Zmniejsza się zagregowany popyt. Po upływie długiego okresu gospodarka odzyskuje równowa- wagę przy wyższych cenach (P 2 >P 1 ) i mniejszej produkcji (Y P ’<Y P ). YP’YP’ AD 0 E1E1 SAS 1 SAS 0 0 Y P P1P1 P2P2 YPYP E2E2 LAS’ LAS

ZADANIE Rysun ek dotyczy gospodarki opisywanej w tym rozdziale. Używając oznaczeń z rysunku (np. E 1  A  E 0 ), pokaż możliwe krótkookre- sowe i długookresowe skutki tych zdarzeń: a) Wzrost wydatków państwa. b) Zwiększenie się ilości kapitału w przedsiębiorstwach. c) Znaczny wzrost PIT-u. d) Znaczny wzrost VAT-u. e) Wzrost zasił- ków dla bezrobotnych. f) Powszechna komputeryzacja i spadek kosztów produkcji. g) „Uwłaszczenie”, czyli rozdanie ludziom ma- jątku państwa (np. mieszkań komunalnych). YPYP AS AD 2 AD 1 E1E1 E0E0 SAS A SAS B A B 0 Y P P1P1 P0P0 61

Rysun ek dotyczy gospodarki opisywanej w tym rozdziale. Używając oznaczeń z rysunku (np. E 1  A  E 0 ), pokaż możliwe krótkookre- sowe i długookresowe skutki tych zdarzeń: a) Wzrost wydatków państwa. b) Zwiększenie się ilości kapitału w przedsiębiorstwach. c) Znaczny wzrost PIT-u. d) Znaczny wzrost VAT-u. e) Wzrost zasił- ków dla bezrobotnych. f) Powszechna komputeryzacja i spadek kosztów produkcji. g) „Uwłaszczenie”, czyli rozdanie ludziom ma- jątku państwa (np. mieszkań komunalnych). YPYP AS AD 2 AD 1 E1E1 E0E0 SAS A SAS B A B 0 Y P P1P1 P0P0 a) E 0  A  E 1. 62

Rysun ek dotyczy gospodarki opisywanej w tym rozdziale. Używając oznaczeń z rysunku (np. E 1  A  E 0 ), pokaż możliwe krótkookre- sowe i długookresowe skutki tych zdarzeń: a) Wzrost wydatków państwa. b) Zwiększenie się ilości kapitału w przedsiębiorstwach. c) Znaczny wzrost PIT-u. d) Znaczny wzrost VAT-u. e) Wzrost zasił- ków dla bezrobotnych. f) Powszechna komputeryzacja i spadek kosztów produkcji. g) „Uwłaszczenie”, czyli rozdanie ludziom ma- jątku państwa (np. mieszkań komunalnych). YPYP AS AD 2 AD 1 E1E1 E0E0 SAS A SAS B A B 0 Y P P1P1 P0P0 a) E 0  A  E 1. b) E 1  A. Zwiększa się produkcyjność pracy. Linia LAS przesuwa się w prawo. Jednak punktem równowagi krótkookresowej pozostaje E 1. W długim okresie bezrobocie wymusza spadek płac nominalnych i cen. Linia SAS B zajmuje położenie SAS A. Wzrost wydatków za- pewnia odbudowanie równowagi rynków. 63

Rysun ek dotyczy gospodarki opisywanej w tym rozdziale. Używając oznaczeń z rysunku (np. E 1  A  E 0 ), pokaż możliwe krótkookre- sowe i długookresowe skutki tych zdarzeń: a) Wzrost wydatków państwa. b) Zwiększenie się ilości kapitału w przedsiębiorstwach. c) Znaczny wzrost PIT-u. d) Znaczny wzrost VAT-u. e) Wzrost zasił- ków dla bezrobotnych. f) Powszechna komputeryzacja i spadek kosztów produkcji. g) „Uwłaszczenie”, czyli rozdanie ludziom ma- jątku państwa (np. mieszkań komunalnych). YPYP AS AD 2 AD 1 E1E1 E0E0 SAS A SAS B A B 0 Y P P1P1 P0P0 a) E 0  A  E 1. b) E 1  A. Zwiększa się produkcyjność pracy. Linia LAS przesuwa się w prawo. Jednak punktem równowagi krótkookresowej pozostaje E 1. W długim okresie bezrobocie wymusza spadek płac nominalnych i cen. Linia SAS B zajmuje położenie SAS A. Wzrost wydatków za- pewnia odbudowanie równowagi rynków. c) E 1  B  E 0. Zakładam, że wzrost podatku nie wpływa na podaż pracy. 64

Rysun ek dotyczy gospodarki opisywanej w tym rozdziale. Używając oznaczeń z rysunku (np. E 1  A  E 0 ), pokaż możliwe krótkookre- sowe i długookresowe skutki tych zdarzeń: a) Wzrost wydatków państwa. b) Zwiększenie się ilości kapitału w przedsiębiorstwach. c) Znaczny wzrost PIT-u. d) Znaczny wzrost VAT-u. e) Wzrost zasił- ków dla bezrobotnych. f) Powszechna komputeryzacja i spadek kosztów produkcji. g) „Uwłaszczenie”, czyli rozdanie ludziom ma- jątku państwa (np. mieszkań komunalnych). YPYP AS AD 2 AD 1 E1E1 E0E0 SAS A SAS B A B 0 Y P P1P1 P0P0 a) E 0  A  E 1. b) E 1  A. Zwiększa się produkcyjność pracy. Linia LAS przesuwa się w prawo. Jednak punktem równowagi krótkookresowej pozostaje E 1. W długim okresie bezrobocie wymusza spadek płac nominalnych i cen. Linia SAS B zajmuje położenie SAS A. Wzrost wydatków za- pewnia odbudowanie równowagi rynków. c) E 1  B  E 0. Zakładam, że wzrost podatku nie wpływa na podaż pracy. d) Np.: E 0  B  E 0 lub E 0  B  E 1. 65

Rysun ek dotyczy gospodarki opisywanej w tym rozdziale. Używając oznaczeń z rysunku (np. E 1  A  E 0 ), pokaż możliwe krótkookre- sowe i długookresowe skutki tych zdarzeń: a) Wzrost wydatków państwa. b) Zwiększenie się ilości kapitału w przedsiębiorstwach. c) Znaczny wzrost PIT-u. d) Znaczny wzrost VAT-u. e) Wzrost zasił- ków dla bezrobotnych. f) Powszechna komputeryzacja i spadek kosztów produkcji. g) „Uwłaszczenie”, czyli rozdanie ludziom ma- jątku państwa (np. mieszkań komunalnych). YPYP AS AD 2 AD 1 E1E1 E0E0 SAS A SAS B A B 0 Y P P1P1 P0P0 a) E 0  A  E 1. b) E 1  A. Zwiększa się produkcyjność pracy. Linia LAS przesuwa się w prawo. Jednak punktem równowagi krótkookresowej pozostaje E 1. W długim okresie bezrobocie wymusza spadek płac nominalnych i cen. Linia SAS B zajmuje położenie SAS A. Wzrost wydatków za- pewnia odbudowanie równowagi rynków. c) E 1  B  E 0. Zakładam, że wzrost podatku nie wpływa na podaż pracy. d) Np.: E 0  B  E 0 lub E 0  B  E 1. e) E 0  B. Naturalne bezrobocie zwiększa się, maleje produkcja po- tencjalna. LAS przesuwa się w lewo; jednak punktem równowagi krótkookresowej pozostaje E 0. W długim okresie niedobór rąk do pracy powoduje wzrost płac nominalnych i cen. Spadek zagregowa- nych wydatków zapewnia odbudowanie równowagi na rynkach. 66

Rysun ek dotyczy gospodarki opisywanej w tym rozdziale. Używając oznaczeń z rysunku (np. E 1  A  E 0 ), pokaż możliwe krótkookre- sowe i długookresowe skutki tych zdarzeń: a) Wzrost wydatków państwa. b) Zwiększenie się ilości kapitału w przedsiębiorstwach. c) Znaczny wzrost PIT-u. d) Znaczny wzrost VAT-u. e) Wzrost zasił- ków dla bezrobotnych. f) Powszechna komputeryzacja i spadek kosztów produkcji. g) „Uwłaszczenie”, czyli rozdanie ludziom ma- jątku państwa (np. mieszkań komunalnych). YPYP AS AD 2 AD 1 E1E1 E0E0 SAS A SAS B A B 0 Y P P1P1 P0P0 f) Np.: E 1  A  E 1. Spadek kosztów produkcji sprawia, że linia SAS B przesuwa się w dół do położenia SAS A. To jest pozytywny ma- kroekonomiczny szok podażowy. Ceny obniżają się, na rynku pracy pojawia się brak rąk do pracy. Wzrost płac i cen powoduje, że w długim okresie gospodarka powraca do punktu E 1. 67

Rysun ek dotyczy gospodarki opisywanej w tym rozdziale. Używając oznaczeń z rysunku (np. E 1  A  E 0 ), pokaż możliwe krótkookre- sowe i długookresowe skutki tych zdarzeń: a) Wzrost wydatków państwa. b) Zwiększenie się ilości kapitału w przedsiębiorstwach. c) Znaczny wzrost PIT-u. d) Znaczny wzrost VAT-u. e) Wzrost zasił- ków dla bezrobotnych. f) Powszechna komputeryzacja i spadek kosztów produkcji. g) „Uwłaszczenie”, czyli rozdanie ludziom ma- jątku państwa (np. mieszkań komunalnych). YPYP AS AD 2 AD 1 E1E1 E0E0 SAS A SAS B A B 0 Y P P1P1 P0P0 f) Np.: E 1  A  E 1. Spadek kosztów produkcji sprawia, że linia SAS B przesuwa się w dół do położenia SAS A. To jest pozytywny ma- kroekonomiczny szok podażowy. Ceny obniżają się, na rynku pracy pojawia się brak rąk do pracy. Wzrost płac i cen powoduje, że w długim okresie gospodarka powraca do punktu E 1. g) E 0  A  E 1. Efekt majątkowy jest tu przyczyną pozytywnego ma- kroekonomicznego szoku popytowego. 68

ZADANIE W gospodarce Hipotecji („keynesowskiej” w krótkim, „klasycznej” w długim okresie) panuje równowaga. Produkcja potencjalna wynosi 850, linie AD i SAS opisują równania: P=  Y+2.7 i P=1. Epidemia zmniejszyła produkcję potencjalną o 10%. a) Narysuj te sytuację (zaznacz linie: SAS, LAS, AD). Podaj wielkość produkcji i cen w krótkim okresie. b) Podaj wielkość produkcji i cen po długim okresie. c) Stała nominalna podaż pieniądza, M SN jest równa 351, a realny popyt na pieniądz to: M D =0,6  Y–2000  i. O ile punktów procentowych zmieni się stopa procentowa, i, po upływie długiego okresu? Dlaczego?

Zob. rysunek. Y=850; P=1. W gospodarce Hipotecji („keynesowskiej” w krótkim, „klasycznej” w długim okresie) panuje równowaga. Produkcja potencjalna wynosi 850, linie AD i SAS opisują równania: P=  Y+2.7 i P=1. Epidemia zmniejszyła produkcję potencjalną o 10%. a) Narysuj te sytuację (zaznacz linie: SAS, LAS, AD). Podaj wielkość produkcji i cen w krótkim okresie. b) Podaj wielkość produkcji i cen po długim okresie. c) Stała nominalna podaż pieniądza, M SN jest równa 351, a realny popyt na pieniądz to: M D =0,6  Y–2000  i. O ile punktów procentowych zmieni się stopa procentowa, i, po upływie długiego okresu? Dlaczego? a) P Y LAS’ LAS AD E E’E’ SAS SAS’ ?= ?= 1,17 1,0

Zob. rysunek. Y=850; P=1. b) Y=Yp-10%  Yp, więc: Y=765 (765 to nowa produkcja potencjalna). P=-0,002  Y+2,7. Więc: P=-0,002  765+2,7. Więc: P=1,17. W gospodarce Hipotecji („keynesowskiej” w krótkim, „klasycznej” w długim okresie) panuje równowaga. Produkcja potencjalna wynosi 850, linie AD i SAS opisują równania: P=  Y+2.7 i P=1. Epidemia zmniejszyła produkcję potencjalną o 10%. a) Narysuj te sytuację (zaznacz linie: SAS, LAS, AD). Podaj wielkość produkcji i cen w krótkim okresie. b) Podaj wielkość produkcji i cen po długim okresie. c) Stała nominalna podaż pieniądza, M SN jest równa 351, a realny popyt na pieniądz to: M D =0,6  Y–2000  i. O ile punktów procentowych zmieni się stopa procentowa, i, po upływie długiego okresu? Dlaczego? a) P Y LAS’ LAS AD E E’E’ SAS SAS’ ?= ?= 1,17 1,0

c) i 1 =?. 351=0,6   i 1. Więc: i 1 =7,95%. i 2 =?. 351/1,17=0,6   i 2. Więc: i 2 =7,95%. Po upływie długiego okresu stopa procentowa się nie zmieniła. W gospodarce Hipotecji („keynesowskiej” w krótkim, „klasycznej” w długim okresie) panuje równowaga. Produkcja potencjalna wynosi 850, linie AD i SAS opisują równania: P=  Y+2.7 i P=1. Epidemia zmniejszyła produkcję potencjalną o 10%. a) Narysuj te sytuację (zaznacz linie: SAS, LAS, AD). Podaj wielkość produkcji i cen w krótkim okresie. b) Podaj wielkość produkcji i cen po długim okresie. c) Stała nominalna podaż pieniądza, M SN jest równa 351, a realny popyt na pieniądz to: M D =0,6  Y–2000  i. O ile punktów procentowych zmieni się stopa procentowa, i, po upływie długiego okresu? Dlaczego? a) Zob. rysunek. Y=850; P=1. b) Y=Yp-10%  Yp, więc: Y=765 (765 to nowa produkcja potencjalna). P=-0,002  Y+2,7. Więc: P=-0,002  765+2,7. Więc: P=1,17. P Y LAS’ LAS AD E E’E’ SAS SAS’ ?= ?= 1,17 1,0

ZADANIE Na skutek wojny na Bliskim Wschodzie ropa podrożała o 20% i w krótkim okresie w Hipotecji doszło do negatywnego makroekono- micznego szoku podażowego. a) Za pomocą modelu AD/AS przed- staw tę sytuację. W długim okresie pod wpływem bezrobocia płace nominalne spadły i wystąpił efekt substytucji ropy innymi czynni- kami. b) Jak zmieniły się koszty produkcji i położenie linii SAS 2 (wy- konaj rysunek)? c) Jak zmieniła się produkcyjność pracy i położenie linii LAS [uzupełnij rysunek z podpunktu (b)]. 73

Na skutek wojny na Bliskim Wschodzie ropa podrożała o 20% i w krótkim okresie w Hipotecji doszło do negatywnego makroekono- micznego szoku podażowego. a) Za pomocą modelu AD/AS przed- staw tę sytuację. W długim okresie pod wpływem bezrobocia płace nominalne spadły i wystąpił efekt substytucji ropy innymi czynni- kami. b) Jak zmieniły się koszty produkcji i położenie linii SAS 2 (wy- konaj rysunek)? c) Jak zmieniła się produkcyjność pracy i położenie linii LAS [uzupełnij rysunek z podpunktu (b)]. a) Y P LAS AD E 2 E 1 SAS Y P A 74

Na skutek wojny na Bliskim Wschodzie ropa podrożała o 20% i w krótkim okresie w Hipotecji doszło do negatywnego makroekono- micznego szoku podażowego. a) Za pomocą modelu AD/AS przed- staw tę sytuację. W długim okresie pod wpływem bezrobocia płace nominalne spadły i wystąpił efekt substytucji ropy innymi czynnika- mi. b) Jak zmieniły się koszty produkcji i położenie linii SAS 2 (wy- konaj rysunek)? c) Jak zmieniła się produkcyjność pracy i położenie linii LAS [uzupełnij rysunek z podpunktu (b)]. a) b) Spadek płac nominalnych oznacza ob- niżkę przeciętnych kosztów produkcji. Efektem jest przesunięcie się linii SAS 2 w dół. Y P LAS AD E 2 E 1 SAS Y P A Y P LAS AD E 2 E 1 SAS Y P A 3 75

Na skutek wojny na Bliskim Wschodzie ropa podrożała o 20% i w krótkim okresie w Hipotecji doszło do negatywnego makroekono- micznego szoku podażowego. a) Za pomocą modelu AD/AS przed- staw tę sytuację. W długim okresie pod wpływem bezrobocia płace nominalne spadły i wystąpił efekt substytucji ropy innymi czynni- kami. b) Jak zmieniły się koszty produkcji i położenie linii SAS 2 (wy- konaj rysunek)? c) Jak zmieniła się produkcyjność pracy i położenie linii LAS [uzupełnij rysunek z podpunktu (b)]. a) b) Spadek płac nominalnych oznacza ob- niżkę przeciętnych kosztów produkcji. Efektem jest przesunięcie się linii SAS 2 w dół. Y P LAS AD E 2 E 1 SAS Y P A Y P LAS AD E 2 E 1 SAS Y P A 3 Y P LAS AD E 2 E 1 0 Y P A LAS’ SAS Na skutek zastępowania ropy pracą zmalała produkcyjność pracy co spo- wodowało przesunięcie się linii LAS w lewo. c) 76

77 POWTÓRZMY! MODEL AD/AS opisuje CYKL KONIUNKTURALNY, czyli od- chylenia rzeczywistej wielkości produkcji, Y E, od produkcji poten- cjalnej, Yp, i pochodne zmiany cen, P, i bezrobocia, U, w wyniku których rzeczywista produkcja powraca do poziomu produkcji potencjalnej.

78 POWTÓRZMY! MODEL AD/AS opisuje CYKL KONIUNKTURALNY, czyli od- chylenia rzeczywistej wielkości produkcji, Y E, od produkcji poten- cjalnej, Yp, i pochodne zmiany cen, P, i bezrobocia, U, w wyniku których rzeczywista produkcja powraca do poziomu produkcji potencjalnej. Rzeczywista i potencjalna produkcja w USA, lata