Judenrat - pomiędzy pamięcią a rzeczywistością.

Haaretz, 6 października, 2000 Niemiecki żołnierz jest lepszy niż żydowsko policjant Nie chcę ingerować w szczeg ó ły debaty prowadzonej przez prof. Gutmana ( “ Nar ó d żydowski sam się unicestwił: Hannah Arendt wersja Holokaustu ”, “ Culture and Literature 15.9), ale jako osoba, kt ó ra przeżyła Holokaust i widziała jak Żyd ó w brano na śmierć, jestem wściekły widząc pr ó bę oczyszczenia Judenratu i w og ó le Żyd ó w, kt ó rzy kolaborowali z Niemcami przez prof. Gutmana. Zanim ludzie tacy jak on przejmą pamięć i kompletnie ją przeinaczą w imieniu „ interesu narodowego ”, chcę złożyć relację o Żydach, kt ó rzy wsp ó łpracowali z nazistami oraz o tym jak inni Żydzi ich postrzegali.

Na początku zagłady getta warszawskiego widziałem jak wielu Żyd ó w, kt ó rzy pracowali w fabryce Toebbens dla armii niemieckiej i byli wciąż bezpieczni, było prowadzonych przez ulicę Leszno na śmierć. Byli bici pałkami oraz pejczami i prowadzeni przez policjant ó w żydowskich. Co metr ó w stał niemiecki żołnierz przyglądając się, ale Żydzi sami wykonywali „ robotę ”. Przestępca-kolaborant Czerniakow, stojący na czele Judenratu getta warszawskiego, „ wielki bohater ” Gutmana, rekrutował tychże policjant ó w. Widziałem jak żydowscy policjanci ciągnęli innych Żyd ó w (gł ó wnie młodych chłopc ó w) na zagładę nawet w godzinach popołudniowych, kt ó re oficjalnie miały być przerwą od deportacji (aby umożliwić Żydom posiadającym dokumenty wyjście z pracy i zakup żywności) aby wyr ó żnić się w oczach nazist ó w. Byłem świadkiem sytuacji, w kt ó rej niemiecki oficer Bach, z fabryki Toebbensa, bił pejczem żydowskiego policjanta, kt ó ry zaciągnął żydowskiego chłopca do deportacji w „ zakazanej ” godzinie i wrzeszczał „ Cholerny Żydzie! Porządek ma być! ” i pomimo że Bach był najokrutniejszym potworem, Żydzi cieszyli się, że pobił żydowskiego policjanta.

Żydzi w Warszawie i w innych miejscach, nie tylko nienawidzili Żyd ó w, kt ó rzy kolaborowali z nazistami, ale uważali ich za groźniejszych od tych ostatnich. M ó wiliśmy wtedy „ jeśli masz do wyboru dwie bramy, jedną z niemieckim żołnierzem, a drugą z żydowskim policjantem, zawsze wybierz tą pierwszą ”. Czas najwyższy uznać to, co stara się przeinaczyć Gutman – bez żydowskiego udziału, trudno byłoby przeprowadzić Holokaust w polskich miastach, ponieważ w por ó wnaniu z okupowanym ZSRR, gdzie stacjonowały duże wojska niemieckie, armia okupacyjna w Polsce (i innych krajach) była stosunkowo niewielka. Co do bezpodstawnej wym ó wki Gutmana, że wielu przyw ó dc ó w Judenrat ó w popełniło samob ó jstwo – czyż nie zgodzimy się, że człowiek, kt ó ry zabił swoją żonę i popełnił samob ó jstwo jest mordercą? Israel Shachak

Ścieżka badań i ich ewolucja: Philip Friedman 1951 Skupienie na trzech postaciach przyw ó dc ó w Judenrat ó w i twierdzenie, że uważali się zbawicieli swojego narodu, oraz że przyswoili wartości państwa totalitarnego.

Ścieżka badań i ich ewolucja: Raul Hilberg, Zagłada Żyd ó w Europejskich, 1958 Hilberg opisuje reakcję Żyd ó w i ich przyw ó dztwa na politykę „ ostatecznego rozwiązania ” na terenach okupowanych przez Niemc ó w M ó wi o „ automatycznym poddaniu się ” i kolaboracji w procesie zagłady. Źr ó dłem tej reakcji było tradycyjne zachowanie Żyd ó w na wygnaniu wobec trudnych moment ó w.

1963- Hannah Arendt- Eichmann w Jerozolimie-Rzecz o banalności zła Przedmiot badań: Eichmann i nazizm, Żydzi, Izrael i sąd. Ograniczony zakres badania zachowań i kolaboracji Żyd ó w w jej badaniach.

Eichmann w Jerozolimie-Rzecz o banalności zła Można było polegać na żydowskich politykach, że przygotują listy ludzi i ich dobytku, że będą w stanie wydobyć od deportowanych pieniądze, aby sfinansować koszty deportacji i zagłady, wyśledzić wolne mieszkania, dostarczyć sił policyjnych, kt ó re pomogą wyłapać Żyd ó w i umieścić ich w pociągach ”.

חנה ארנדט ומחקרה “ Arendt uważała Żyd ó w za suwerenny nar ó d, zdolny podejmować decyzje nawet w drodze na śmierć... Stawała obok przeciętnych Żyd ó w, zwykłych Żyd ó w, „ nieznaczących ” Żyd ó w, (Idit Zartal, Nar ó d i śmierć). Dlaczego Hannah Arendt ostro krytykowała żydowskie przyw ó dztwo podczas Holokaustu. Pogląd na historię Żyd ó w z okresu Wielkiej Rewolucji Francuskiej – rozr ó żnienie pomiędzy …. i „ wygnanymi z wyboru ”, to znaczy gotowymi na op ó r i zmianę.

Dokładne badania Isaiaha Trunka Najdokładniejsze do dziś badania, łącznie 600 stron tekstu. Kontynuacja pogląd ó w o żydowskim przyw ó dztwie i nie-niezwykłych dylematach. Skupienie na Judenratach w Europie Wschodniej Znaczenie badań.

Aharon Weiss- wyjaśnienia dotyczące państwa i pozycji żydowskiego przyw ó dztwa w okupowanej Polsce-1978 Badanie ciągłości żydowskiego przyw ó dztwa w historii aż po Judenraty, w perspektywie żydowskiej i niemieckiej. Stworzenie systemu oceny w oparciu o cztery podstawy reakcji: a. Odmowa wsp ó łpracy z Niemcami nawet w zakresie dekret ó w o charakterze ekonomicznym. b.Wola wsp ó łpracy w zakresie konfiskat majątku i presji materialnej, ale całkowita odmowa przekazywania ludzi c. Przyjęcia działania na szkodę części społeczności żydowskiej licząc na zachowanie pozostałych d. Pełna wsp ó łpraca z Niemcami – odpowiadanie i posłuszeństwo rozkazom i działanie dla osobistych korzyści.

Instrukcje Heydricha nt. polityki oraz działań wobec Żyd ó w na terytoriach okupowanych, 21 września 1939 II. Żydowskie rady starszych 1)W każdej gminie żydowskiej ma powstać Rada Żydowskich Starszych, kt ó ra o ile to możliwe ma składać się z os ó b z autorytetem oraz rabin ó w. Rada ma składać się z maksymalnie 24 os ó b (zależnie od rozmiaru gminy). Rada ma być całkowicie odpowiedzialna, w dosłownym znaczeniu, za dokładne i niezwłoczne wykonanie rozkaz ó w już wydanych lub do wydania w przyszłości. 2) W przypadku sabotażu takich rozkaz ó w, Rady mają być ostrzeżone, że podjęte zostaną najsurowsze środki. 3) Judenraete (Rady Żydowskie) mają przeprowadzić szacunkowy cenzus Żyd ó w na swoich obszarach, o ile to możliwe z zachowaniem podziały według płci i grup wiekowych a) do 16 roku życia b) r.ż. c) powyżej; także z uwzględnieniem gł ó wnych zajęć. Wyniki mają być przekazane jak najszybciej. 4) Rady Starszych mają być informowane o dacie i godzinie ewakuacji, środkach

dostępnych do ewakuacji oraz o trasach wyjazdu. Mają następnie być uczynione osobiście odpowiedzialne za ewakuacje Żyd ó w z teren ó w wiejskich. Powodem jakim należy oficjalnie uzasadniać koncentrację Żyd ó w w miastach, jest fakt że Żydzi odegrali kluczową rolę w atakach snajperskich i napadach. 5) Rady Starszych w miejscach koncentracji mają być odpowiedzialne za odpowiednie zakwaterowanie Żyd ó w przybywających z teren ó w wiejskich. Ze względ ó w bezpieczeństwa policyjnego, skoncentrowanie Żyd ó w w miastach spowoduje najprawdopodobniej konieczność wprowadzenia zarządzeń ograniczających ich wstęp do pewnych dzielnic i – z uwzględnieniem względ ó w ekonomicznych – możliwe jest zakaznie opuszczania getta i dom ó w po określonej godzinie itp. 6) Rady Starszych mają być także odpowiedzialne za odpowiednie zaprowiantowanie Żyd ó w podczas transportu do miast. Nie ma przeciwwskazań dla zabierania przez Żyd ó w ruchomego dobytku o ile jest to technicznie możliwe. 7) Żydzi, kt ó rzy nie wypełnią obowiązku przeprowadzki do miast mają otrzymać dodatkowy czas jeśli ich op ó źnienie jest wystarczająco uzasadnione. Mają być ostrzeżeni o najsurowszej karze w razie niewypełnienia obowiązku przeprowadzki w drugim terminie.

1) W każdej gminie żydowskiej ma powstać Rada Żydowskich Starszych, kt ó ra o ile to możliwe ma składać się z os ó b z autorytetem oraz rabin ó w. Rada ma składać się z maksymalnie 24 os ó b (zależnie od rozmiaru gminy). Rada ma być całkowicie odpowiedzialna, w dosłownym znaczeniu, za dokładne i niezwłoczne wykonanie rozkaz ó w już wydanych lub do wydania w przyszłości.

3) Judenraete (Rady Żydowskie) mają przeprowadzić szacunkowy cenzus Żyd ó w na swoich obszarach, o ile to możliwe z zachowaniem podziały według płci i grup wiekowych a) do 16 roku życia b) r.ż. c) powyżej; także z uwzględnieniem gł ó wnych zajęć. Wyniki mają być przekazane jak najszybciej. 4) Rady Starszych mają być informowane o dacie i godzinie ewakuacji, środkach dostępnych do ewakuacji oraz o trasach wyjazdu. Mają następnie być uczynione osobiście odpowiedzialne za ewakuacje Żyd ó w z teren ó w wiejskich. Powodem jakim należy oficjalnie uzasadniać koncentrację Żyd ó w w miastach, jest fakt że Żydzi odegrali kluczową rolę w atakach snajperskich i napadach. 5) Rady Starszych w miejscach koncentracji mają być odpowiedzialne za odpowiednie zakwaterowanie Żyd ó w przybywających z teren ó w wiejskich. Ze względ ó w bezpieczeństwa policyjnego, skoncentrowanie Żyd ó w w miastach spowoduje najprawdopodobniej konieczność wprowadzenia zarządzeń ograniczających ich wstęp do pewnych dzielnic i – z uwzględnieniem względ ó w ekonomicznych – możliwe jest zakaznie opuszczania getta i dom ó w po określonej godzinie itp. 6) Rady Starszych mają być także odpowiedzialne za odpowiednie zaprowiantowanie Żyd ó w podczas transportu do miast. Nie ma przeciwwskazań dla zabierania przez Żyd ó w ruchomego dobytku o ile jest to technicznie możliwe. 7) Żydzi, kt ó rzy nie wypełnią obowiązku przeprowadzki do miast mają otrzymać dodatkowy czas jeśli ich op ó źnienie jest wystarczająco uzasadnione. Mają być ostrzeżeni o najsurowszej karze w razie niewypełnienia obowiązku przeprowadzki w drugim terminie.

Rysunek Rumkowskiego, wykonany przez jednego z artyst ó w w getcie Członkowie Judenratu, Kowno Adam Czerniakow w swoim biurze Dw ó ch członk ó w SD nadzoruje Judenrat, Warszawa 1939 Sposoby wyboru

Żydzi w pracy przymusowej Judenrat, żydowska policja i straż pożarna, Warszawa Judenrat zajmuje się konfiskatą własności, Ł ó dź Targ żywności w getcie w Łodzi Obowiązki Judenratu

Departament Judenratu ds. bezdomnych i samopomocy, Lublin Dzieci w przedszkolu Judenratu, KielceDom starc ó w w getcie, Kielce Obowiązki Judenratu

Znaczek z wizerunkiem Rumkowskiego Zbi ó rka paczek w biurze Judenratu, Warszawa Dystrybucja paczek, Warszawa Obowiązki Judenratu

Transport chleba do getta Dystrybucja kartek żywnościowych, Warszawa 1941 Przemowa na otwarciu pierwszej kuchni z zupą w getcie ł ó dzkim Kuchnia z zupą, Kielce Obowiązki Judenratu

Wystawa artykuł ó w przemysłowych wytwarzanych w getcie ł ó dzkim Zaświadczenie o odbyciu praktyki rzemieślniczej Jakuba Gerszonowicza, ur Dzieci pracujące w getcie ł ó dzkim Zaświadczenie o pracy młodego mężczyzny z datą śmierci

Rumkowski zapala świece chanukowe Zam ó wiona przez Judenrat reklama koncertu żydowskiej orkiesty symfonicznej w getcie, Warszawa Obowiązki Judenratu

Obrady sędzi ó w, Będzin Sąd, getto w Łodzi Obowiązki Judenratu

Policja w getcie ł ó dzkim Żydowski policjant strzeże wejścia do domu szefa Judenratu, Wejście do więzienia na ul. Czermickiego Szkolenie policji żydowskiej w getcie warszawskim Żydowski policjant w Będzinie pilnuje porządku na ulicy getta Policja żydowska

Lw ó w- egzekucja członk ó w Judenratu Policjant żydowski na ulicy podczas deportacji z getta, Ł ó dź Rumkowski przemawia w getcie

Zestawienie służby członk ó w Judenrat ó w Czas służby Ilość członk ó w JudenratuUdział procentowy Do 6 miesięcy Do roku Do 2 lat Do 3 lat Ponad 3 lata456.0 Łącznie

Zestawienie losu członk ó w Judenrat ó w Los członk ó w JudenratuIlość członk ó w JudenratuUdział procentowy Rezygnacja(ostateczny los nieznany) Zwolnieni lub aresztowani (ostateczny los nieznany) Zamordowani przed “ akcjami przesiedleńczymi ” “ Przesiedleni ” lub zamodowani na miejscu Popełnili samob ó jstwo91.2 Zmarli263.5 Pozostali przy życiu (z wyłączeniem tych, kt ó rzy zrezygnowali, zostali zwolnieni lub aresztowani) Łącznie

Wyniki badań Aharon Weissa W pierwszym okresie 75% rad objętych badaniami przypadło do dw ó ch pierwszych kategorii zachowań. W pozostałych okresach większość, tj. ok. 60% należało do ostatnich kategorii zachowań. „ Nawet jeśli istnieje niezgłębiona r ó żnica między sposobem życia Żyd ó w i zachowaniami władc ó w w średniowieczu, a sytuacją Żyd ó w i polityką nazist ó w podczas Holokaustu, wniosek, że nie zawsze wysiłek przynosi oczekiwane skutki można odnieść w pewnym sensie r ó wnież do żydowskich przyw ó dc ó w pod okupacją niemiecką. Straszliwy rezultat Holokaustu był spowodowany mechanizmem represji i zagłady przez nazist ó w ”

Dalia Ofer: W okresie po wojnie sześciodniowej, zwłaszcza w latach '70 dyskusja na temat zachowań Żyd ó w nie była już częścią dyskursu publicznego. Nie było już oddźwięku w wielkich sporach ideologicznych prawicy i lewicy. Badania doprowadziły do osiągnięcia bardziej wyważonego podejścia do bojownik ó w i przyw ó dc ó w żydowskich. Niemniej jednak w dyskusjach politycznych można wciąż napotkać określenia zdradzające ideologiczne i apologetyczne określenia jak „ rząd Judenratu ”, kt ó re świadczą o trwałości koncept ó w i obraz ó w, także w zmieniających się okolicznościach. (50 lat izraelskiej dyskusji o Holokauście, s. 325).

"אשמת משתפי פעולה יחידים, גדולים וקטנים כאחד, תמיד קשה להערכה. היינו רוצים להפקיד שיפוט זה אך ורק בידיו של מי שהתנסה בנסיבות דומות, שהיתה לו אפשרות לאמת על עצמו מה פירושו של דבר לפעול במצב של כפייה... מצב של עלבון איננו שולל אשמה, ולעתים קרובות ובלי כל קשר, אשמה זו היא חמורה: אבל אינני מכיר בית דין אנושי, שאפשר להסמיכו לקבוע את מידתה. לו היה הדבר תלוי בי, לו היו כופים עלי לשפוט, הייתי מזכה בלב קל את כל מי ששותפותם באשמה היתה מזערית, בעוד שהכפייה עליו היתה מרבית..." פרימו לוי, השוקעים והניצולים, עמ' 33