PRAWDA KONTRA PRECYZJA W EKONOMII „Prawda kontra precyzja w ekonomii” T. Mayer (1996 r.)

KONFLIKT Wybór między ważnością problemu a rygorem i precyzją jego potraktowania. Konflikt między prawdą i trafnością, a precyzją. Precyzja i trafność to nie to samo. Zamienne przestrzeganie precyzji twierdzeń albo prawdopodobieństwa ich poprawności. Traktowanie zamiennie precyzję wraz z prawdopodobieństwem poprawności wobec trudności problemu.

TEORIA FORMALISTYCZNA Logiczny rygor i elegancja. Wnioski wyprowadza się w sposób rygorystyczny z założeń, których ważność, przynajmniej dla celów konkretnej teorii, jest sprawdzana w prosty sposób. Jeżeli założenia są błędne, teoria jako taka w sensie stwierdzenia „jeżeli... to” jest nadal poprawna. Stosowanie matematyki i logiki według własnych wzorców. Matematyki nie traktują jako wygodne narzędzie, lecz przywiązywanie dużej wagi do zalet matematycznych, do elegancji, uniwersalności, zwięzłości i prezentacji sformalizowanej.

STOSOWANIE MATEMATYKI JAKO MODELU, A NIE JAKO NARZĘDZIA Jeżeli czyimś wzorcem nauki jest geometria, to wszystkie twierdzenia muszą być wydedukowane z kilku aksjomatów, a oszczędność aksjomatów zostaje podniesiona do roli głównego przedmiotu starań. Dowód empiryczny odgrywa niewielką, jeśli w ogóle jakąś rolę. Wiedzę buduje się metodycznie wyprowadzając wnioski tylko z tych posunięć, które już zostały sprawdzone lub z aksjomatów.

EKONOMIA EMPIRYCZNO - NAUKOWA Za swój model przyjmują nauki przyrodnicze, nie tylko fizykę, ale także geologię i biologię. Dziedziny te stosują matematykę, ale tylko jako dogodne narzędzie. Dużo mniej są one zainteresowane zaletami matematycznymi, dużo więcej empiryczną sprawdzalnością i zakresem, w jaki dana teoria podnosi nasze zrozumienie tego, co faktycznie obserwujemy.

A JAK TO JEST Z ZASADAMI W TYCH EKONOMIACH? Nacisk na dojście najpierw do ładu z fundamentalnymi zasadami. Naukowcy empiryczni nie są niewolnikami „pierwszych zasad” – opierają się na tym co jest jedynie „wysoce prawdopodobne”, niż na tym, co zostało ustalone ponad wszelką wątpliwość.

CZOŁOWI PRAKTYCY NAUKI EMPIRYCZNEJ: -Maurice Allais -Phyllis Deane -George Stigler -Michael Ghiselin -Karl Popper -Milton Friedman

ZAŁOŻENIE RACJONALNOŚCI Ek. formalna– aksjomat i dlatego nie dopuszczanie żadnego ustępstwa na rzecz nieracjonalnego zachowania nawet wówczas, gdy obserwowane zachowanie da się pogodzić z racjonalnością tylko przy bardzo mało prawdopodobnych założeniach. Ek. Empir. – naukowa – racjonalne zachowanie stanowi niezwykle przydatną hipotezę roboczą, którą ogólnie należy stosować, ale którą można uchylić, jeśli wszystko inne zawodzi.

EKONOMETRIA Ekonometrycy formalistyczni poszukują prawdziwych wartości parametrów. Ekonometrycy empiryczno – naukowi próbują znaleźć prawidłowości danych empirycznych.

ALTERNATYWNE SPOSOBY KLASYFIKACJI EKONOMII ekonomia matematyczna i ekonomia „literacka” „empirycy” i „teoretycy” „czysta teoria” i „teoria stosowana” ekonomia marshallowska i walrasowska

OBRONA TEORII FORMALISTYCZNEJ Badania formalistyczne tworzą wiedzę, a wiedzę ceni się całkiem w oderwaniu od jej instrumentalnej stosowalności w praktyce. Formalistyczna działalność badawcza jest bezpośrednio lub pośrednio działalnością praktyczną. Stwarza korzystny klimat umysłowy.

OBRONA EKONOMII EMPIRYCZNO - NAUKOWEJ Oceny teorii ekonomicznych do tego stopnia przesiąknięte są kryteriami formalistycznymi, że ekonomia empiryczno – naukowa wymaga obrony przeciwko dwu związanym ze sobą zarzutom: brak jej rygoru i dlatego jest niewiele lepsza od zgadywanki nie jest ona i nie może być autentyczną nauką.

NIEDOCENIANIE BADAŃ FORMALISTYCZNYCH Brak niezbędnego wykształcenia i zdolności matematycznych. Na badania empiryczno-naukowe przeznacza się więcej środków finansowych. Wybór ekonomisty może kształtować się pod wpływem atrakcyjności poczucia zadowolenia i władzy, wypływającego z pełnienia doradztwa dla celów polityki.

A MOŻE JEDNAK FORMALIZM? Nacisk na formalizm w egoistycznym interesie profesji, który poprzez procesy recenzowania prac przeradza się w egoistyczny interes pracownika badawczego. Ekonomia formalistyczna cieszy się większym prestiżem, niż ekonomia empiryczno – naukowa.

GRADACJA EKONOMII POD WZGLĘDEM PRESTIŻU I miejsce – teoria formalistyczna II miejsce – teoria empiryczno – naukowa III miejsce – doradztwo polityczne i gromadzenie danych IV miejsce – historia myśli ekonomicznej i metodologia

DLACZEGO TAKA KLASYFIKACJA? Przekonanie, że teoretycy formalistyczni są zdolniejsi od teoretyków empiryczno – naukowych. Przyciąganie lepszych studentów przez teorię formalistyczną. Pomieszanie matematyki z nauką empiryczną. Zamieszanie wokół roli hipotez niższego rzędu.

WNIOSKI Choć pewne racje sugerują, że na ekonomię formalistyczną kładzie się obecnie zbyt mały nacisk, jest dużo mocniejszych dowodów na to, że prawda leży po przeciwnej stronie. Egoistyczny interes zawodowy, przekonanie o większych zdolnościach ekonomistów formalistycznych oraz pewne pomieszanie pojęć – wszystko to skłania do przeceniania znaczenia teorii formalistycznej w stosunku do teorii empiryczno – naukowej.