Autor: Patryk Czaja

Nazwa Polski termin „renesans” pochodzi od francuskiego słowa renaissance. Pierwszy raz zastosowany został przez Jules'a Micheleta i Jakoba Burckhardta w połowie XIX w. Termin renaissance jest używany w wielu językach europejskich, w tym francuskim, angielskim i niemieckim. Druga z polskich nazw epoki, "odrodzenie", jest wiernym tłumaczeniem francuskiego słowa renaissance.

Ramy czasowe Początek renesansu pokrywa się z końcem średniowiecza. Można tu przywołać daty takie jak upadek Konstantynopola, czy odkrycie Ameryki przez Krzysztofa Kolumba. Są to jednak daty symboliczne ze względu na płynne przejście od średniowiecza do renesansu, szczególnie we Włoszech, jego kolebce, i we Francji, w której szczególnie w sztukach pięknych długo panowała forma mieszana między sztuką gotycką i renesansową. Początek renesansu we Włoszech jest przedmiotem ostrych sporów w historii kultury. Niektórzy badacze uważają za początek XIII wiek, inni dopiero drugą połowę XV wieku. W sztukach pięknych styl renesansowy narodził się we Florencji. Symboliczną datą i rzeczywistym przełomem artystycznym był konkurs na najlepszy projekt brązowych drzwi Baptysterium we Florencji. Konkurs wygrał Lorenzo Ghiberti. Data końca epoki także jest sporna. Wymieniane są daty 1600 r., 1517 r., 1548 r., 1648 r., a także późniejsze.

Architektura Renesans w architekturze stanowił odzwierciedlenie poglądów filozoficznych odrodzenia, poszukujących wzorców w świecie antycznym. Renesans otworzył erę nowożytną w sztuce i trwał od schyłku średniowiecza do początków baroku. Architektura renesansu narodziła się we Włoszech. Twórca, który zapoczątkował architekturę renesansu to Filippo Brunelleschi. Pierwsze dzieło nowej sztuki – kopuła katedry we Florencji. Innymi wybitnymi architektami byli m. in. Leon Battista Alberti, Donato Bramante, Philibert Delorme, a także Rafael Santi.

Bazylika św. Piotra na Watykanie

Kaplica Sykstyńska

Katedra Santa Maria del Fiore

Kościół San Pietro in Montorio

Malarstwo Malarstwo renesansowe – styl malarski zachodniej Europy XV i XVI wieku. Malarstwo renesansowe rozkwitło najwcześniej we Włoszech. We Florencji, Rzymie, Wenecji i innych włoskich miastach artyści zaczęli na nowo odnajdywać piękno sztuki antyku. Znów zaczęto postacie w akcie i postacie biblijne. Malowano także sceny mitologiczne. Istotną nowością był wynalazek zbieżnej perspektywy geometrycznej, linearnej oraz powietrznej. Najwybitniejsi malarze renesansowi to: Rafael Santi, Michał Anioł Buonarroti, Leonardo da Vinci.

Leonardo da Vinci, Dama z gronostajem

Michał Anioł, Stworzenie Adama

Rzeźba Rzeźbę renesansową wykonywano w marmurze, kamieniu i brązie. Rzeźbę renesansową można podzielić na architektoniczną i od architektury niezależną. Do rzeźby związanej z architekturą należy reliefowa dekoracja w kamieniu, która zdobiła fasady, wnętrza, głowice kolumn i portale. Rzeźbę architektoniczną tworzą także pomniki, np. posągi konne dowódców wojsk najemnych. Najwybitniejsi przedstawiciele rzeźby renesansu to Michał Anioł, Donatello, Filippo Brunelleschi.

Michał Anioł, Dawid

Michał Anioł, Umierający jeniec

Odkrycia geograficzne - uświadomienie sobie istnienia innych terytoriów i cywilizacji poza Starym Kontynentem - zmiany gospodarcze – ożywienie handlu sprzyjającego rozwojowi urbanizacji - Nowy Świat źródłem taniej siły roboczej, metali szlachetnych i innych surowców - podniesienie poziomu życia w Europie - rozwój nauki - postęp w technice żeglugi morskiej

Wynalezienie druku przyspieszenie obiegu informacji i rozprzestrzeniania się myśli ludzkiej książka – towarem dostępniejszym i tańszym Biblia – pierwsze dzieło wydane przez Gutenberga

Humanizm - renesansowy prąd umysłowy, który koncentrował się na sprawach ludzkich, godności człowieka i jego wolności - antropocentryzm – stawianie na pierwszym planie jednostki ludzkiej, jej potrzeb i optymistycznie postrzeganych możliwości - dewiza - słowa rzymskiego komediopisarza, Terencjusza: Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce.

Wybitni ludzie renesansu Leonardo da Vinci – artysta genialny i wszechstronny – malarz, rysownik, rzeźbiarz, architekt, konstruktor maszyn, wynalazca, filozof i teoretyk sztuki – był modelowym przykładem człowieka renesansu Rafael – zasłynął jako „malarz Madonn” Erazm z Rotterdamu – czołowy humanista renesansowy. Jego najsłynniejsze dzieło to „Pochwała głupoty”, w którym w ironiczny sposób przedstawił mechanizmy rządzące życiem ludzi Michał Anioł – wybitny malarz i rzeźbiarz, twórca fresków w Kaplicy Sykstyńskiej Mikołaj Kopernik – autor dzieła „O obrotach sfer niebieskich”, w którym zakwestionował pogląd sytuujący Ziemię w centrum wszechświata Dante Alighieri – pierwszy sięgnął po swój język narodowy i napisał po włosku wielkie renesansowe dzieło pt. „Boska komedia”

Michał Anioł Włoski malarz, rzeźbiarz, poeta i architekt epoki Odrodzenia. Autor między innymi fresków w Kaplicy Sykstyńskiej. Wśród rzeźb najbardziej znane są Pietà i Dawid. Z dzieł architektonicznych – projekt kopuły bazyliki świętego Piotra. Jego działalność artystyczna jest związana z Bolonią (1494–1495), Florencją (1501–1505, 1517–1534) a przede wszystkim z Rzymem (1496–1501, 1505–1517, 1534–1564), gdzie twórczość artysty objęta została mecenatem papieskim. Wykształcony we florenckim warsztacie malarza Domenico Ghirlandaio, a w dziedzinie rzeźby w pracowni Bertolda di Giovanniego.

Sąd Ostateczny Fresk w Kaplicy Sykstyńskiej namalowany przez włoskiego malarza, rzeźbiarza, poetę i architekta epoki odrodzenia, Michała Anioła. Michał Anioł pracował nad freskiem siedem lat. Zanim rozpoczął dzieło, sporządził szereg szkiców przygotowawczych, z których cztery najważniejsze ilustrujące ewolucje późniejszego szkicu znajdują się obecnie w Musée Bonnat-Helleu w Bajonnie, w Domu Buonarrotiego we Florencji oraz w Gabinecie Rysunków i Szkiców w Galerii Uffizi.