KOMUNIKACJA WIZUALNA

JĘZYK WIZUALNY CYWILIZACJI EUROPEJSKIEJ

Obrazy są zawsze aktami komunikacji Obrazy są zawsze aktami komunikacji. Cywilizacja tworzy język mówiony i język wizualny. Język wizualny dostarcza wiedzy o świecie w takim samym stopniu jak język werbalny.

Typy języków wizualnych Obraz – odbicie Obraz - wyistoczenie

Obraz odbicie

Obraz wyistoczenie

Projekt

Wizualizacja wyników badań De humani corpora fabrica Andreasa Veslisa, 1543

Perspektywa Możliwości dokumentacyjne rysunków perspektywicznych. Camera obscura

PREHISTORIA I HISTORIA FOTOGRAFII 6 Portret kardynała D’Amboise wykonana przez Nicéphora Niepce’a z 1826 roku Najstarsza zachowana fotografia, czyli heliografia Nicéphora Niepce’a z 1826 roku, przedstawiająca widok z jego pracowni.

Podsumowanie Obrazowanie odbiciowe – obraz jest modelem rzeczywistości – płaskim modelem przestrzeni (mapa, rysunek techniczny), Obraz perspektywiczny – rzut środkowy na płaszczyznę – obiektywny zapis widzenia. Perspektywa ma moc obiektywnej wizualizacji tego, co zrodziła wyobraźnia człowieka, tego, co może zaistnieć, tego, co można zbudować.

Kultura wizualna – wizualność w kulturze

Kultura wizualna – wizualność w kulturze Kultura – klucz do zrozumienia procesów społecznych, społecznych tożsamości, zmiany społecznej i konfliktu. Kultura jest procesem nadawania i odbierania znaczeń temu co nas otacza. Reprezentacje – tworzone znaczenia – wpływają na codzienne życie.

Wizualność – sposoby konstruowania obrazu. Widok a wizualność Widok – to, co widzialne. Wizualność – sposoby konstruowania obrazu.

Jak widzimy, jak potrafimy widzieć, jak nam widzieć wolno czy też, jak widzieć musimy, a także, jak widzimy to własne widzenie i niewidzenie.

Okulocentryzm (Martin Jay) patrzenie widzenie Okulocentryzm (Martin Jay) Rozumienie

Kultura wizualna Sposoby, dzięki którym to, co wizualne staje się częścią życia społecznego.

Kultura wizualna. Symulakrum Nie można rozróżnić tego, co rzeczywiste i nierzeczywiste. Wizerunki oderwały się od rzeczywistości. Żyjemy w świecie zdominowanym przez symulacje albo symulakry. (Jean Baudrillard 2005). One zastąpiły rzeczywistość.

Kultura wizualna Zrozumieć konkretną wizualizację oznacza zbadać jej pochodzenie oraz jej działanie społeczne. Plakat wyborczy Partii Konserwatywnej z 1983 r.

Kultura wizualna Zrozumieć konkretną wizualizację oznacza dogłębnie zbadać jej pochodzenie oraz jej działanie społeczne. To dostrzec zasady włączania i wykluczania, na których się opiera; wychwycić role społeczne dostępne w jej rzeczywistości i zrozumieć, w jaki sposób są one dystrybuowane; to odszyfrować hierarchie i różnice, które naturalizuje.

Kultura wizualna Konieczność refleksji nad sposobem przedstawiania konkretnych wizji takich kategorii społecznych jak klasa, płeć, rasa, seksualność, sprawność fizyczna i tak dalej.

Sposoby widzenia „Nigdy nie spoglądamy wyłącznie na jedną rzecz. Zawsze patrzymy na związek między rzeczami a nami samymi”. John Berger, Sposoby widzenia Jacopo Tintoretto „Zuzanna i starcy”

Sposoby widzenia Obraz może oddziaływać wizualnie i wywoływać specyficzne dla siebie skutki, Oddziaływanie to, dzięki uruchamianym przez obraz sposobom widzenia, ma kluczowe znaczenie dla wytwarzania i odtwarzania wizji różnicy społecznej, Zawsze przeplata się ono ze społecznym kontekstem patrzenia oraz różnymi typami wizualności, które widzowie wnoszą do procesu patrzenia na obraz.

Krytyczna metodologia badań nad wizualnością Uważne podejście do obrazu, rozważanie uwarunkowań społecznych i oddziaływania obiektów wizualnych, branie pod uwagę sposobu patrzenia na obrazy.

Narzędzia metodologiczne Obszar obrazu Obszar widziany przez różne publiczności Obszary wytwarzania obrazu

Modalności obszarów technologiczna kompozycyjna społeczna

Robert Doisneau „An Oblique Look” 1948

Obszar wytwarzania Technologia użyta przy wytwarzaniu obrazu determinuje jego formę, znaczenie i sposób oddziaływania, gatunek, praktyki społeczne, teoria autorska.

organizacja przestrzenna spojrzeń, Obszar obrazu Fotografia jako towar, organizacja przestrzenna spojrzeń, sposoby przedstawiania rasy, płci, klasy społecznej.

Znaczenia podlegają renegocjacji, miejsce odbioru, Obszar odbioru Znaczenia podlegają renegocjacji, miejsce odbioru, społeczna tożsamość patrzących, dystrybucja.

Najważniejsze, jak Ty patrzysz na obraz!

Obszary, modalności i metody

A Obszar odbiorczości Badania widowni Jak i przez kogo Interpretowany? Obszar obrazu Relacje z innymi tekstami semiologia Analiza treści Przekaz? Publiczna prezentacja? Obieg? psychoanaliza Znaczenia wizualne Interpretacja kompozycyjna Retoryka obrazu Podejście antropologiczne Analiza dyskursu Jak wykonane? Analiza dyskursu Gatunek Kto? Kiedy? Po co? Dlaczego? Obszar wytwarzania

Typy materiałów wizualnych i metody ich interpretacji programy telewizyjne badania widowni obrazy malarskie interpretacja kompozycyjna reklama, obrazy malarskie semiologia filmy psychoanaliza fotografie, obiekty sztuki podejście antropologiczne instytucje (muzea, galerie) analiza dyskursu ilustracje książkowe, mapy, zdjęcia, komiksy…

Interpretacja kompozycyjna

Rembrandt van Rijn, Autoportret 1629, 1657

Interpretacja kompozycyjna: technologie i wytwarzanie obrazu Skupienie na samym obrazie i uwaga skupiona na strukturze kompozycyjnej Pytania: Kto obraz zamówił? Dlaczego i kto go namalował? Co się z nim działo? Gdzie był przechowywany? W jakim materiale i jaka techniką obraz został wykonany?

Interpretacja kompozycyjna: struktura kompozycyjna samego obrazu Treść (temat – podejście ikonograficzne). Pytanie: Co ukazuje obraz? Kolorystyka: barwa, nasycenie, wartość. Kolorystyka; harmonijność połączenia kolorów. Organizacja przestrzenna (pozycja widza).

Perspektywa geometryczna

Masaccio, „Trójca święta” 1427

Mary Cassatt „Dziewczynka w błękitnym fotelu” , 1878

Piero della Francesca „Biczowanie” („Sen św. Hieronima”) 1560 ok..

Umiejscowienie widza: perspektywa, miejsce, kąt widzenia, odległość. Logika figuracji Umiejscowienie widza: perspektywa, miejsce, kąt widzenia, odległość.

Fokalizacja Wizualna organizacja spojrzeń i perspektyw widzenia: Każdy obraz ma pewne spektrum widzów: adresaci, widzowie ukryci i przedstawieni.

Interpretacja kompozycyjna: struktura kompozycyjna samego obrazu cd. Światło: typ światła: słoneczne, świec, dzienne, elektryczne, nasycenie, jasność, obecność źródła światła. Caravaggio „Powołanie św. Mateusza”

Interpretacja kompozycyjna: struktura kompozycyjna samego obrazu Zawartość ekspresyjna

Interpretacja kompozycyjna: podsumowanie Zastosowanie: tradycyjna metoda historii sztuki, stosowana głównie do obrazów malarskich. Obszary i modalności: zwraca uwagę na wytwarzanie, ale głównie zajmuje się samym obrazem, jego kompozycją, Mocne i słabe strony: wymaga skupienia na obrazie, brak zainteresowania praktykami społecznymi związanymi ze sferą wizualną.

Analiza treści

Opowiadanie o tym, co (sądzisz, że) widzisz. Analiza treści Opowiadanie o tym, co (sądzisz, że) widzisz.

zbliżona do metod ilościowych, stosowana w badaniu tekstów, Analiza treści zbliżona do metod ilościowych, stosowana w badaniu tekstów, nie wyklucza badań jakościowych, umożliwia badanie związków między treścią a szerszym kontekstem kulturowym.

Analiza treści Cztery kroki: Poszukiwanie przedstawień. Opracowanie kategorii do kodowania. Kodowanie przedstawień. Analiza wyników.

Poszukiwanie przedstawień Pytanie badawcze: jak czasopismo „NG” przedstawia Amerykanom ludzi „spoza Zachodu”, kim według tego przekazu są, czego chcą i jaki jest nasz do nich stosunek? 600 fotografii z lat 1959 – 1986, Dobór próby: losowy

Opracowanie kategorii do kodowania Ustalenie zespołu opisowych etykietek/kategorii: Miejsce na świecie. Liczba fotografii z danym artykule. Uśmiech przedstawionych. Płeć przedstawionych dorosłych. Wiek przedstawionych. Ukazane działania agresywne, wojskowi, broń. Typy działań osób na pierwszym planie. Otoczenie fotografowanych ludzi. Wielkość przedstawionej grupy….

Analiza treści Ustalenie wzorców, Np.. NG dokonuje nieświadomej interpretacji wzorców: idealizuje ukazując ludzi nie-Zachodu jako biednych, ale pracowitych i szczęśliwych, żyją blisko natury, nie wykorzystują zaawansowanych technologii, ważne w ich życiu są obrzędy i rytuały…

Analiza treści: podsumowanie Zastosowania: przy dużej ilości przedstawień, najczęściej przy badaniach środków masowego przekazu: gazety, czasopisma, telewizja. Obszary modalności: koncentruje się na samym przedstawieniu. Mocne i słabe strony: analiza treści umożliwia spójne i systematyczne podejście do dużej liczby przedstawień. Utrudnia analizę tych obszarów, na których znaczenia przedstawień pozostają poza samym obrazem.

Semiologia

Jak obrazy tworzą znaczenia? Semiologia dostarcza narzędzi umożliwiających wyodrębnienie wizerunku i prześledzenie tego, jak funkcjonuje on w odniesieniu do systemów znaczeniowych o szerszym zasięgu. Semiologia korzysta z dokonań najważniejszych dwudziestowiecznych myślicieli i krytyków(Barthes’a, Bergera, Foucault, Gramsciego, Lacana, Lévi – Straussa).

Semiologia Nauka o znakach: „Kulturę ludzką tworzą znaki, z których każdy oznacza coś innego niż on sam, a żyjący w tej kulturze ludzie zajmują się rozumieniem znaczeń tych znaków”.

Semiologia Uwzględnia społeczną modalność obraz Najważniejszy obszar znaczeniowy Uwzględnia społeczną modalność

Znak konwencja Dzidziuś a przedszkolak czy dzieciak, nastolatek… Odnośnik (niedorosła osoba, która nie potrafi chodzić) Znaczone (dzidziuś) Znaczące konwencja

Sposoby opisu znaków (wg S. Pierc’a) SYMBOL ZNAK INDEKSOWY IKONA

Uzyskuje znaczenie dzięki skontrastowaniu z innymi możliwymi znakami. Sposoby opisu znaków Z. syntagmatyczny Z. paradygmatyczny Przejmuje znaczenie od znaków, które je otaczają (obraz nieruchomy) lub pojawiają się przed nimi czy po nich (obraz ruchomy). Uzyskuje znaczenie dzięki skontrastowaniu z innymi możliwymi znakami.

Sposoby opisu znaków Z. denotatywne Z. konotatywne diegeza - suma denotatywnych znaczeń obrazu, zakotwiczenie - element pozwalający ustalić znaczenie denotacyjne (np. tekst) z. metonimiczne – kojarzące się z czymś innym (np. niemowlę = przyszłość) z. synekdochalne – zastępujące część lub część zastępująca całość (wieża Eiffela =Paryż )

Znaki we wzajemnych relacjach Korelaty obiektywne: (muskularny, nagi, młody mężczyzna = silny, godny zaufania, oparcie). Obiekt zostaje uznany za wyposażony w te wartości. Zapadka: obraz produktu ujęty w ramy: nagłówki, podpisy, tekst reklamowy. Metafora: przeniesienie znaczeń

Znaki i kody. Systemy odniesień KOD – zespół skonwencjonalizowanych sposobów tworzenia znaczenia. KOD – stanowi wyraz ideologii W REKLAMIE natura magia czas

Kody dominujące Systemy odniesień

Analiza semiologiczna Określ, co jest znakiem. Określ, co oznacza znak „sam w sobie”. Zastanów się, w jaki sposób są one powiązane z innymi znakami. Zbadaj ich związki z systemami znaczeń o szerszym zasięgu, od kodów po ideologię. Jak konkretny znak wyraża ideologię.

O publiczności i interpretacjach polisemia preferowane znaczenie preferowane odczytanie

O publiczności i interpretacjach „W analizie semiotycznej sztuk wizualnych chodzi nie tyle o interpretacje dzieł sztuki, ile o badanie tego, w jaki sposób stają się one czytelne dla patrzących, badanie procesów, w toku których widzowie nadają znaczenie temu, co widzą”.

O publiczności i interpretacjach Na czym polega efekt: hej! hej!

O publiczności i interpretacjach Reklama wciąga widza na kilka sposobów: Poprzez organizację przestrzenną. Poprzez nieobecność. Tekst pisany. Kalambury słowne i wizualne.

Społeczne wytwarzanie znaczenia Reżim odbioru

Zastosowanie: krytyczna analiza wielu materiałów wizualnych Podsumowanie Zastosowanie: krytyczna analiza wielu materiałów wizualnych Obszary i modalności: semiologia koncentruje się na obszarze obrazu. Mocne i słabe strony: precyzyjne i bogate słownictwo, pozwala na refleksyjność, trudna terminologia, słabo uwzględnia perspektywę widza.