Prawo szariatu i jego kompatybilność z europejskim systemem ochrony praw człowieka Autor: Simona Kociok

Zderzenie kultur - w dzisiejszym świecie konflikty rodzą się nie pomiędzy państwami, lecz między cywilizacjami

„Mówią, że niepełna wiedza jest rzeczą niebezpieczną, ale jednak nie tak złą, jak całkowita ignorancja”

Źródła szariatu – prawa islamskiego: Koran – święta księga z objawionymi słowami Allaha spisanymi przez Proroka, Sunna - prawo zwyczajowe spisane przez mędrców na podstawie życia i praktyk Proroka, Kanun - akty wykonawcze szariatu (akty administracyjne, rozporządzenia). Wykładnia: Idżma – źródła przez wykładnię, Kijas – wnioskowanie analogiczne, Zwyczaj i orzecznictwo licznych szkół teologicznych. Ścisły związek religii z prawem.

Małżeństwo w islamie Małżeństwo w islamie jest kontraktem prawnym, obyczajowym i religijnym, pomiędzy kobietą i mężczyzną, na który duży wpływ mają interesy społeczności. Urfi - nowa forma kontraktu, która nie posiada wartości prawnej, natomiast stanowi zwyczajowe rozwiązanie obejścia ścisłych zasad wstrzemięźliwości par muzułmańskich. Warunki ważności ślubu: konieczność zachowania odpowiedniej formy, brak przeciwwskazań, ustanowienie posagu.

Przeszkody do zawarcia związku absolutne tymczasowe Pokrewieństwo poprzez krew, Pokrewieństwo poprzez mleko, Pokrewieństwo w linii prostej, Niemożliwy ponowny ślub między tymi samymi osobami. Ze względu na religię, Posiadanie czterech żon i chęć małżeństwa z piątą, Idda – okres wstrzemięźliwości kobiety, Ostatnie stadium choroby śmiertelnej.

Stosunki między małżonkami Obowiązki i przywileje męża Obowiązki żony Trwałe zamieszkanie z żoną, Skonsumowanie małżeństwa, Równy podział nocy między żony, Nafaka – utrzymywanie żony, Prawo do karania, Zgoda na wyjście. Bezwzględna posłuszność mężowi, Obowiązek wierności, Zakaz opuszczania miejsca zamieszka, Uzyskanie zgody na rozporządzenie majątkiem i na poręczenie na rzecz osoby trzeciej.

Rozwiązanie małżeństwa Śmierć. Śmierć cywilna w wyniku apostazji. Rozwód sądowy. Talaq – odesłanie: tylko muzułmanin, dojrzały płciowo, zdrowy na umyśle, po skonsumowaniu małż., zachowanie formy.

Kompatybilność szariatu z EKPCz Arabska Karta Praw Człowieka z 2004 roku - ratyfikowana jedynie przez dziesięć państw arabskich, uwzględnia podejście niektórych państw arabskich w tak kluczowych kwestiach, jak kara śmierci, ograniczenie praw kobiet, wolności słowa i wyznania, a w związku z tym nadal nie spełnia wymagań międzynarodowych.

Wartości nieuznawane przez prawo szariatu - 1 Orzeczenie ETPCz Refah Partisi (Partii Dobrobytu) i inni v. Turcja z 31 lipca 2001 roku wolność myśli, sumienia i wyznania (art. 9 EKPC), wolność zrzeszania się i stowarzyszania (art. 11 EKPC), zasada niedyskryminacji (art. 14 EKPC). Naruszenia wykazane Partii Dobrobytu: dyskryminacja na tle płciowym, religijnym, poglądów politycznych, nietolerancja, odrzucenie wolności religijnej. W sprawie Gunduz v. Turcja z 4 grudnia 2003 roku ETPCz stwierdza, iż wspieranie systemu prawnego opartego na szariacie pod rządami EKPCz jest bardzo trudne, jeśli nie niemożliwe.

Wartości nieuznawane przez prawo szariatu - 2 Wyrok Tyler v. Wielka Brytania z 25 kwietnia 1978 roku oraz wyrok Jabari v. Turcja z 11 lipca 2000 roku: zakaz okrutnych, nieludzkich i poniżających kar, które mogą być stosowane w wypadku nieposłuszeństwa, jako kary za gwałt, cudzołóstwo lub inne przestępstwa moralne, zakaz tortur (art. 3 EKPC) ETPCz podkreślił absolutny zakaz stosowania kar cielesnych, które są niezgodne z ludzką godnością i integralnością jednostki. W związku z tą jedną z najbardziej fundamentalnych wartości demokratycznego społeczeństwa, wymaga się między innymi ścisłej kontroli zarzutów, gdy deportacja do innego kraju może narazić jednostkę na takie zakazane traktowanie, jak np. ukamienowanie czy wychłostanie, a nawet karę śmierci, zasądzaną również wobec nieletnich.

Wartości nieuznawane przez prawo szariatu - 3 Sąd Najwyższy Francji z 17 lutego 2004 roku ustanowił zasadę porządku publicznego mówiącą, iż rozwiązanie małżeństwa poprzez jednostronną czynność prawną (odesłanie) jest niezgodne z zasadą równości małżonków w sferze cywilnoprawnej, wyrażoną w artykule 5 Protokołu Dodatkowego nr 7 do EKPC z 22 listopada 1984 roku. Wyrok wyroku Şahin v. Turcja z 2005 roku ETPCz uznał obowiązek noszenia chusty jako kolejny przejaw dyskryminacji i nierówności płci, a także uznał zakaz jej noszenia za usprawiedliwiony ze względu na konieczność ochrony laickiego charakteru przestrzeni publicznej.

Podsumowanie W świetle aktualnego systemu prawnego oraz struktury wartości europejskich zawartych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, prawo szariatu nie może zostać uznane jako akceptowalne źródło prawa, a część czynności podjętych zgodnie z jego przesłankami może stanowić poważne naruszenia prawa krajowego oraz generalnie prawa międzynarodowego. Wobec tego faktu, harmonijne współżycie kultury europejskiej z kulturą islamu nie jest w pełni możliwe – przynajmniej, jeśli bierzemy pod uwagę system prawny Europy.