FORMA CZYNNOŚCI PRAWNYCH

sposób wyrażenia oświadczenia woli art. 60 k.c. – oświadczenie woli musi zostać ujawnione na zewnątrz; sposób tego ujawnienia jest co do zasady dowolny oświadczenie woli można złożyć wyraźnie i w sposób dorozumiany (per facta concludentia) zasada swobody formy

b) z urzędowym poświadczeniem podpisu podziały form czynności prawnych I) według sposobu złożenia oświadczenia woli Formy szczególne: 1) zwykła forma pisemna 2) kwalifikowana forma pisemna: a) z datą pewną b) z urzędowym poświadczeniem podpisu c) forma aktu notarialnego 3) forma elektroniczna

II) według skutków niedochowania przewidzianej formy 1) dla celów dowodowych (ad probationem) 2) pod rygorem nieważności (ad solemnitatem) 3) dla wywolania szczególnych skutków prawnych (ad eventum) III) według źródła powstania obowiazku zachowania formy szczególnej 1) ustawowa – przewidziana w przepisach k.c. i ustaw szczególnych 2) umowna (pactum de forma)

ZWYKŁA FORMA PISEMNA Art. 78 § 1 k.c. – „Dla zachowania pisemnej formy czynności prawnej wystarczy złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść ośw. woli. Do zawarcia umowy wystarcza wymiana dokumentów obejmujących treść oświadczeń woli, z których każdy jest podpisany przez jedną ze stron lub dokumentów, z których każdy obejmuje treść oświadczenia woli jednej ze stron i jest przez nią podpisany”. 2 elementy zwykłej formy pisemnej – własnoręczny podpis i dokument, obejmujący treść oświadczenia woli  zastępcze postacie podpisu – art. 79 k.c.

Osoba nie mogąca pisać lecz mogąca czytać może zamiast podpisu: 1) uczynić na dokumencie tuszowy odcisk palca, a obok tego odcisku inna osoba wpisze jej imię i nazwisko, umieszczając swój podpis 2) zamiast składającego oświadczenie woli podpisze się inna osoba a jej podpis będzie poświadczony przez notariusza lub wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starostę lub marszałka województwa z zaznaczeniem, że zostal złożony na życzenie nie mogącego pisać, lecz mogącego pisać

ZWYKŁA FORMA PISEMNA DLA CELÓW DOWODOWYCH ma ona stwierdzić złożenie oświadczenia woli określonej treści prawo polskie łączy formę ad probationem tylko ze zwykłą formą pisemną jej niedochowanie wywołuje konsekwencje procesowe, tzn. ograniczenie prowadzenia dowodów ze świadków lub z przesłuchania stron

wyjątki, gdy: 1) zgoda stron na przeprowadzenie takiego dowodu 2) uprawdopodobnienie za pomocą pisma faktu dokonania czynności prawnej 3) przeprowadzenia w/w dowodów żąda konsument będący w sporze z przedsiębiorcą

zwykła forma pisemna może być zastrzeżona: 1) ad probationem 2) ad solemnitatem 3) ad eventum reguła interpretacyjna – art. 73 § 1 k.c.: Jeżeli w przepisie prawnym ustawa zastrzega zwykłą formę pisemną, a nie przewidziano w nim rygoru nieważności albo szczególnego skutku prawnego, należy przyjąć, że forma ta ustalona została jedynie dla celów dowodowych art. 74 § 3 k.c. – przepisów o formie pisemnej dla celów dowodowych nie stosuje się dla czynności prawnych między przedsiębiorcami np. art. 88 § 1 k.c., 511 k.c., 590 § 1 zd. 1 k.c., 648 § 1 k.c., 720 § 2 k.c., 860 § 2 , 900 k.c.

ZWYKŁA FORMA PISEMNA POD RYGOREM NIEWAŻNOŚCI zachowanie formy ad solemnitatem stanowi konieczną przesłankę ważnego złożenia oświadczenia woli. Jej niedochowanie powoduje bezwzględną nieważność czynności prawnej (art. 73 § 1 k.c.) jeżeli wymóg zachowania formy wynika z ustawy, to formą pod rygorem nieważności jest: 1) zwykła forma pisemna tylko wtedy, gdy ustawa przewiduje wprost rygor nieważności w razie jej niezachowania (art.73 § 1 k.c.) 2) inna forma szczególna, chyba że została zastrzeżona dla wywołania określonych skutków prawnych (art.73 § 2 k.c.)

podobnie, gdy forma wynika z umowy - art. 76 k.c.: „Jeżeli strony zastrzegły w umowie, że określona czynność prawna między nimi powinna być dokonana w szczególnej formie, czynność ta dochodzi do skutku tylko przy zachowaniu zastrzeżonej formy. Jednakże gdy strony zastrzegły dokonanie czynności w formie pisemnej, nie określając skutków niezachowania tej formy, poczytuje się w razie wątpliwości, że była ona zastrzeżona wyłącznie dla celów dowodowych”. np. art. 99 § 2 k.c., art. 518 § 1 pkt. 3 k.c., art. 522 k.c.

ZWYKŁA FORMA PISEMNA DLA WYWOŁANIA OKREŚLONYCH SKUTKÓW PRAWNYCH rygor ad eventum jest pojęciem zbiorczym, obejmuje różne sankcje wyznaczone poszczególnymi przepisami np. art. 390 § 2 k.c, art. 586 § 1 k.c., art. 660 k.c.

KWALIFIKOWANE FORMY PISEMNE do jej zachowania nie wystarcza złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli (art. 78 k.c.), konieczne jest ponadto spełnienie dodatkowych wymogów 1) forma pisemna z urzędowym poświadczeniem daty = z datą pewną 2) forma pisemna z urzędowym poświadczeniem podpisu 3) forma aktu notarialnego

zasada zastępowalności form orzeczenia sądowe zastępują wszelkie formy przewidziane dla oświadczeń woli formy kwalifikowane mogą być zastrzeżone tylko ad solemnitatem albo ad eventum

FORMA PISEMNA Z URZĘDOWYM POŚWIADCZENIEM DATY = DATA PEWNA art. 81 k.c. – 2 rodzaje: 1) § 1 – pisemna forma czynnosci prawnej zostaje uzupełniona urzędowym poświadczeniem daty jej dokonania, np. przez notariusza 2) § 2 i 3 – wskazują one nie na datę dokonania czynności prawnej, ale na datę, w której już istniał dokument obejmujący czynność prawną, która została dokonana wcześniej: a) stwierdzenie dokonania czynności prawnej w jakimkolwiek dokumencie urzędowym – data pewna od daty tego dokumentu b) umieszczenie na dokumencie obejmującym czynność prawną jakiejkolwiek wzmianki przez organ państwowy, organ jednostki samorządu terytorialnego lub notariusza, np. kiedyś adnotacja o pobraniu opłaty skarbowej w znakach – data pewna od daty tej wzmianki c) śmierć jednej z osób podpisanych na dokumencie obejmującym treść czynności prawnej – data pewna od daty śmierci osoby, która dokument podpisała data pewna może być zastrzeżona ad solemnitatem (art. 329 k.c.) lub ad eventum (art. 590 § 1 k.c.)

FORMA PISEMNA Z URZĘDOWYM POŚWIADCZENIEM PODPISU notariusz zamieszcza na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli strony i przez nią podpisanym klauzulę stwierdzającą wlasnoręczność podpisu złożonego przez wskazaną w tej klauzuli osobę (art. 96 pkt 1 PrNot) Minister Sprawiedliwości może upoważnić organy samorządu terytorialnego i banki mające siedzibę w miejscowościach, w ktorych nie ma kancelarii notarialnej do sporządzania niektórych poświadczeń dokonywanych przez notariusza (art. 101 PrNot) może być zastrzeżona ad solemnitatem (np. art. 75¹ § 1 k.c., art. 1018 § 3 k.c., art. 180 k.s.h., art. 31 ust. 1 KWU) lub ad eventum

FORMA AKTU NOTARIALNEGO uregulowana w ustawie z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie (t.j. Dz. U. z 2014 r., poz. 164 z późn. zm.) akt notarialny jest dokumentem urzędowym (art. 2 § 2 PrNot) domniemanie prawdziwości np. art. 158 k.c., 236 § 3 k.c., art. 237 k.c., art. 245 k.c, art. 890 § 1 k.c., art. 1037 § 2 k.c., art. 1048 k.c., art. 1050 k.c.   FORMA POCHODNA forma pochodna jest konieczna ze względu na związek z inną czynnością prawną np. art. art. 63 § 2 k.c., art. 99 § 1 k.c.

FORMA ELEKTRONICZNA oświadczenie woli w postaci elektronicznej – między komputerami, przy użyciu właściwych programów nie odpowiada żadnej z w/w form, nawet zwykłej formie pisemnej ustawodawca dopuszcza złożenie ośw. woli w postaci elektronicznej, ale nie zdefiniował tej formy; wiele różnych sposobów: sms, e-mail, bezpieczny podpis elektroniczny art. 78 § 2 k.c.: „Oświadczenie woli złożone w postaci elektronicznej opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu jest równoważne z oświadczeniem woli złożonym w formie pisemnej”. art. 7 ust. 2 PodpElektrU: „Znakowanie czasem przez kwalifikowany podmiot świadczący usługi certyfikacyjne wywołuje w szczególności skutki prawne daty pewnej w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego”.

przepisy szczególne mogą przynawać walor równoważny zwykłej formie pisemnej elektronicznym postaciom podpisu spełniającym inne wymagania niż te z art. 78 § 2 k.c.: np. art. 7 PrBank: „ust. 2. Dokumenty związane z czynnościami bankowymi mogą być sporządzane na in- formatycznych nośnikach danych, jeżeli dokumenty te będą w sposób należyty utworzone, utrwalone, przekazane, przechowywane i zabezpieczone (...) ust. 3. Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, uznaje się, że czynność dokonana w formie, o której mowa w ust. 1 spełnia wymagania formy pisemnej także wtedy, gdy forma została zastrzeżona pod rygorem nieważności”.

FORMA NASTĘPCZYCH CZYNNOŚCI PRAWNYCH art. 77 § 1 k.c.: „Uzupełnienie lub zmiana umowy wymaga zachowania takiej formy, jaką ustawa lub strony przewidziały w celu jej zawarcia” zasada tożsamości formy czynności pierwotnej i następczej zasada tożsamości formy odnosi się także do rygor; nie dotyczy to jednak sytuacji, gdy pierwotna umowa była zawarta w formie wymaganej ad eventum modyfikacją umowy jest zmiana jej postanowień lub dodanie nowych, np. aneks strony w umowie pierwotnej mogą zastrzec dla umowy modyfikującej formę surowszą, niż przewidziana w ustawie dla umowy pierwotnej albo z surowszymi sankcjami

Czynności prowadzące do zakończenia stosunku prawnego   art. 77 § 2 k.c.: „Jeżeli umowa została zawarta w formie pisemnej, jej rozwiązanie za zgodą obu stron, jak również odstąpienie od niej albo jej wypowiedzenie powinno być stwierdzone pismem”. forma ad probationem wyjątki: np. wypowiedzenie umowy najmu lokalu mieszkalnego (art. 11 OchrLokU) art. 77 § 3 k.c. : „Jeżeli umowa została zawarta w innej formie szczególnej, jej rozwiązanie za zgodą obu stron wymaga zachowania takiej formy, jaką ustawa lub strony przewidziały w celu jej zawarcia; natomiast odstąpienie od umowy albo jej wypowiedzenie powinno być stwierdzone pismem art. 77 k.c. ma charakter semiimperatywny