Filozofia umysłu: podsumowanie pierwszego semestru dr hab. Marcin Miłkowski, prof. IFiS PAN Filozofia umysłu: podsumowanie pierwszego semestru

Plan na dziś Filozofia umysłu: od ontologii w stronę epistemologii i metodologii Zrozumieć umysł w kontekście nauki. Rola filozofii w kognitywistyce i kognitywistyki w filozofii

Od ontologii… Tradycyjne, podstawowe pytanie filozoficzne to problem psychofizyczny. Rozwiązania dualizm, monizm: fizykalistyczny: egzemplarzy, typów neutralny, funkcjonalizm, pluralizm.

Relacje międzypoziomowe Relacje między różnymi poziomami organizacji świata i między poziomami teorii: redukcja, emergencja, realizacja.

Przez zdrowy rozsądek… Co znaczą predykaty mentalne? Behawioryzm: dyspozycje do zachowania Eliminacjonizm: możliwe, że nic ;) Inni: złożone relacje między psychologią potoczną a psychologią naukową

Intencjonalność Co to znaczy, że stan umysłu jest o czymś? Na czym polega intencjonalność? Instrumentalizm: na tym, że opłaca się nam tak pewne systemy opisywać (wczesny Dennett) Łagodny realizm: na tym, że istnieją pewne prawdziwe i dające się rzutować w przyszłość uogólnienia (późniejszy Dennett) Realizm Fodora: na tym, że język myśli ma treść. Normatywizm i interpretacjonizm: na tym, że podmioty racjonalne powinny tak myśleć, żeby o czymś to było.

Świadomość Czym jest świadomość? Rodzaje świadomości: podmiotowa, stanów wewnętrznych. Albo tranzytywna, nietranzytywna. Albo: fenomenalna, Dostępu… Czy nauka może zrozumieć, jak to jest być świadomym?

Debata o qualiach Czy istnieją qualia? Tradycyjne pojęcie jest trudne do utrzymania (Dennett). Argumenty z wyobrażalności zombi oraz argument z wiedzy mają sugerować, że istnieją niefizyczne qualia. Świetny retorycznie pomysł: nazwać to „trudnym problemem świadomości”…

Jak rozumiemy innych? Odpowiedź filozoficzna: Lepsze pytanie – jak powinniśmy ich rozumieć? (Możliwe, że robimy to głupiej): posługując się interpretacją radykalną (Davidson), mając niejawne normy przypisywania przekonań związane z podtrzymywanymi wypowiedziami (Brandom)

W stronę epistemologii i metolodogii… Tony Chemero i Michael Silberstein (2007): „Filozofia umysłu się skończyła. Dwie główne debaty, o istocie stanów umysłowych i o treści umysłowej, wyczerpały się. Stanowiska są obsadzone, zarzuty się powtarza; dodaje się teoretyczne ozdobniki. Te gabinetowe rozważania zostają zastąpione przez empirycznie zorientowane debaty wokół kognitywistyki i neuronauki”.

Uproszczenie, ale coś w tym jest… Nieprawdą jest, że debata o reprezentacjach się wyczerpała. Trwa w najlepsze, o czym będzie można się przekonać na kursie Filozofia umysłu II. Ale: rzeczywiście we współczesnej filozofii umysłu dominuje filozofia kognitywistyki i neuronauk. Tylko że nie zaczyna od zera!

Poznanie innych umysłów Jak poznajemy inne umysły? Tradycyjne koncepcje: przez analogię do samych siebie; wczuwając się w innych. Współcześnie: mając teorię innych umysłów, symulując innych bezpośrednio, postrzegając ich możliwości, mając neurony lustrzane…

Jak poznawać samego siebie? Od tradycyjnego pojęcia introspekcji do pojęcia zgodnego ze współczesnymi badaniami: sprawozdania werbalne, metoda próbkowania przeżyć (Hurlburt) Trudne pojęcie jaźni: czym ona jest? Narracyjna koncepcja jaźni: to opowieść autobiograficzna. Koncepcja homeostatyczno-regulacyjna: to model samego siebie regulujący dalekosiężne plany. …

Na czym polega percepcja? Na bezpośrednim ujmowaniu rzeczywistości (i afordancji – Gibson) Na tworzeniu reprezentacji rzeczywistych przedmiotów (raczej nie danych zmysłowych – tradycyjna koncepcja nie ma już zwolenników Koncepcje lingwistyczne – alternatywizm i teoria przysłówkowa – należą raczej do tradycyjnej filozofii umysłu

Czy jesteśmy wolni? Czy neuronauka może pokazać, że nie mamy wolnej woli? Czy potrzebujemy pojęcia „wolna wola”? Fatalizm: i tak robimy, co musimy Determinizm: jesteśmy wolni, gdy nie mamy przeszkód i działamy wg własnych przekonań. Indetermizm: jesteśmy wolni, gdy nie oddziałuje na nas przyczynowo świat. Inkompatybilistyczny indeterminizm: tak, świat na nas wpływa, nikt nie jest wolny. Jest fatalnie ;)

Czy zwierzęta i komputery mogą myśleć? Odpowiedź Turinga: Jeśli przejdą test i nie będą odróżnialne. Odpowiedź tradycyjnego filozofa: Stosowanie tego predykatu do nie-osób jest błędem kategorialnym. Odpowiedź naturalisty: Zależy, jaką teorię myślenia chcemy przyjmować; w ramach etologii poznawczej są pewne kryteria poznawczości…

Podsumowanie Filozofia umysłu odpowiada na pytanie, czym jest umysł i jak się umysł poznaje. Współcześnie też odpowiada na te pytania w kontekście nauki, dokonując refleksji nad metodologią nauki: kognitywistyki i neuronauki. Często też bezpośrednio inspiruje badania empiryczne, dostarczając ogólnych ram teoretycznych.