Badanie: Rozmowa 2 (AW92) R1 E1 J1 JANUSZ RAFAŁ J2 R2 E2

Badanie ROZMOWA 2 ZZ. Ocena na ile przebieg rozmowy zależał od cech aktora, na którym była skupiona uwaga obserwatora J1, J2 były skupione na twarzy Janusza, R1, R2 były skupione na twarzy Rafała, E1, E2 widziały twarze obu,

Badanie: Rozmowa 1 (AW92) Obserwujący Adama Obserwujący Jana JAN ADAM

Ocena na ile przebieg rozmowy zależał od <cechy aktora minus własności sytuacji> Wyniki większe od zera wskazują na atrybucje dyspozycyjne (odpowiedzialny jest aktor)

Modele procesu atrybucji 1. Model Weinera: podział na przyczyny: wewnętrzne / zewnętrzne, stale / zmienne, kontrolowalne i nie kontrolowalne 2. Model współzmienności Kelley’a 3. Zasada pomniejszania i powiększania 3. Modele procesualne: dwuetapowy i trójetapowy

wewnętrzne zewnętrzne Stałe Zmienne zmienne Kontrolowane Pracowitość Wysiłek Opinia Nietypowa pomoc Niekontrolowane Zdolności Nastrój Trudność zadania Pech /szczęście

MODEL WSPÓŁZMIENNOŚĆI (sześcian Kelley’a) Karol pochwalił mój wykład. Aby to zinterpretować (odkryć przyczynę tego) muszę określić: 1) powszechność (zgodność - czy inni też chwalą). 2) wybiórczość (czy chwali też innych wykładowców) 3) stabilność (spójność, zwartość - czy chwali wszystkie moje wykłady) Jeżeli zachowanie charakteryzuje się niską stabilnością (tylko raz pochwalił)  Przyczyna leży w specyficznych warunkach, Jeżeli jego zachowanie cechuje: 1) niską powszechność – jest jedynym, który chwali 2) niską wybiórczość – chwali wykłady innych 3) wysoką stabilność – chwali wszystkie moje wykłady  przyczyna leży w Karolu {Przyczyna zewnętrzna} Jeżeli jego zachowanie charakteryzuje się 1) wysoką powszechnością – wszyscy chwalą moje wykłady 2) wysoką wybiórczością – chwali tylko moje wykłady 3) wysoką stabilnością – chwali wszystkie moje wykłady  przyczyna leży we mnie. {Przyczyna wewnętrzna}.

Reguły atrybucji: Badania pokazały, że nie wykorzystujemy informacji o powszechności, bazując na stabilności i wybiórczości. Pewnie dlatego, że nie mamy tych informacji na co dzień. R1. Zasada pomniejszania Niedoceniamy roli danej przyczyny jeżeli dowiadujemy się o czynnikach sprzyjających wystąpieniu wyjaśnianego zachowania R2. Zasada powiększania Przeceniamy rolę danej przyczyny jeżeli dowiadujemy się o czynnikach niesprzyjających wystąpieniu wyjaśnianego zachowania

Dwuetapowy model procesu atrybucji identyfikacja (co aktor robi) atrybucja (dlaczego to robi) Identyfikujemy sens zachowania na podstawie: Obserwowalnych działań Wiedzy o sytuacji Wiedzy o aktorze

Badanie STRACH (Trope, 1986) Wojciszke s.111 Zmienne niezależne: ZN1. wyraz twarzy (spokojny, ambiwalentny) ZN2. informacja o sytuacji (zagrożenie- atak pszczół vs relaks- wygrali na loterii małą sumę pieniędzy) Zmienne zależne: ZZ1. W jakim stopniu X wygląda na tym zdjęciu na przestraszonego (ocena twarzy)? ZZ2: Jak bardzo strachliwy jest X ? (atrybucja dyspozycyjna)

(Etap 1 – identyfikacja) Na twarzy X widoczny jest strach

(Etap 2 – atrybucja) Ocena osobowości : X jest strachliwy

Trójetapowy model procesu atrybucji identyfikacja (co aktor robi) – atrybucja automatyczna – wnioskowanie o dyspozycji korekta (proces kontrolowany) na wpływ sytuacji

Badanie KONSERWATYZM [ Gilbert i inn., 1988] Badane kobiety wiedziały, że X ma za zadanie udzielanie konserwatywnych odpowiedzi na wszystkie pytania. Zmienne niezależne: ZN1. rodzaj interakcji (rozmowa z X lub obserwacja). ZN2. sposób zachowania X przed spotkaniem (uprzejmy lub nie) ZZ: Ocena konserwatywności X

X jest konserwatywny rozmowa z nieuprzejmym zabiera zasoby poznawcze, wiec nie możemy dokonać korekty ze względu na wymagania sytuacji (X miał odpowiadać konserwatywnie)

często nie mamy informacji o zachowaniu X w innych sytuacjach Dlaczego nie dokonujemy korekty naszych atrybucji ze względu na uwarunkowania sytuacyjne? często nie mamy informacji o zachowaniu X w innych sytuacjach jesteśmy zbyt zajęci regulowaniem własnego zachowania (1) oznacza brak informacji (2) oznacza niewykorzystywanie informacji, które posiadamy

Deformacje procesu atrybucji Tendencja do chronienia JA Egotyzm atrybucyjny – wyjaśnianie własnych zachowań w pochlebny sposób (better than average) 2. Egocentryzm atrybucyjny- przecenianie własnego wkładu

Deformacje procesu atrybucji Podstawowy błąd atrybucji- oceniając innych przeceniamy wpływ czynników wewnętrznych (dyspozycji) a niedocenianie czynników zewnętrznych (sytuacji) Asymetria atrybucyjna (własne zachowania wyjaśniamy sytuacją, innych ich dyspozycjami) (1) + (2) błąd perspektywy

Przykłady błędu perspektywy W pracy obserwuję, jak odmiennie pracownicy oceniają swoje błędy od błędów współpracowników. Ich przewinienia czy pomyłki zawsze są tłumaczone czynnikami od nich niezależnymi. Błędy kolegów określane są jako brak wiedzy i niekompetencja. ===== Błąd perspektywy bywał częstą przyczyną konfliktów w moim małżeństwie. Szczególnie nasilone było to w okresie, kiedy pracowaliśmy w jednej firmie. Irytowały mnie zbyt poufałe (w mojej opinii) kontakty męża z koleżankami, zwłaszcza tymi atrakcyjnymi . Traktowałam to jako nielojalność, zdradę, sprzeniewierzenie się przysiędze małżeńskiej - a więc "ciężka artyleria". Dla niego zaś był to sposób na budowanie dobrej, swojskiej, przyjaznej atmosfery w pracy. Natomiast własne bliskie kontakty z niektórymi kolegami uważałam za naturalne - po prostu dobrze mi się akurat z nimi pracowało, lubiłam ich poczucie humoru, rozumieliśmy się świetnie - ot taka paczka kumplowska. Do głowy mi nie przychodziło, że mąż może to odbierać jako spadek zainteresowania jego osobą. Sam o sobie lubię myśleć, że jestem obowiązkowy - w tym również punktualny. Jeżeli coś mi się nie uda, to bardzo intensywnie szukam usprawiedliwienia - raczej nie dla innych, ale dla samego siebie. Ostatnio umówiłem się z kolegą, że odbiorę go z dworca. Kolega miał to jednak potwierdzić i powiadomić mnie, o której godzinie mam być na dworcu. Wysłał do mnie SMS-a, a ja - no cóż - miałem wtedy rozładowaną komórkę, więc odebrałem wiadomość za późno. Oczywiście wiedziałem, że nawaliłem, ale kiedy jechałem na dworzec, umysł sam, automatycznie pracował nad usprawiedliwieniem: przecież mógł napisać do mnie e-maila albo, jeszcze lepiej, wysłać 'meeting requesta' - i szereg innych. Muszę przyznać, że „automatyczna” (bo nie intencjonalna) intensywność pracy mojego umysłu mnie zaskoczyła: usprawiedliwienia powstawały w mgnieniu oka, jedno za drugim, bez żadnej ingerencji z mojej strony. Chyba mam bardzo silne mechanizmy chronienia własnego JA. Opiszę tylko 2 przykłady, by bardziej się nie pogrążać . Uwielbiam rozmawiać przez telefon, mogę to robić godzinami, ale gdy ktoś z domowników robi sobie pogawędkę przez telefon, to po prostu mnie to drażni i czasem sugeruję, że rozmowa trwa za długo . Po wspólnym sprzątaniu obiecujemy sobie, że teraz juz będziemy rzeczy zawsze odstawiać na ich miejsca... Ale jakoś tak  za jakiś czas rzeczy znów pojawiają się tam, gdzie ich być nie powinno - oczywiście skutecznie im w tym pomagam, ale domownikom głośno wytykam ich zaniedbania . Uff, to już może skończę?  Na początku jakoś nic mi nie przychodziło do głowy , a teraz przykładów mogę podawać wiele...

Przyczyny podstawowego błędu atrybucji Informacja – obserwator nie zna realiów społecznych Ideologia – akceptacja doktryny osobistej odpowiedzialności za działania 3) Percepcja – dla obserwatorów osoby działające są wyraziste (heurystyka zakotwiczenia) 4) Języki zachodnie zawierają znacznie więcej terminów do opisywania osobowości niż sytuacji 5) Ograniczenie zasobów poznawczych.

więcej cech osobowości przypisujemy innym ludziom niż sobie samym; Konsekwencją błędu perspektywy są następujące różnice w formalnych własnościach reprezentacji JA i innych osób: cechy przypisywane sobie mają charakter mniej ogólny niż cechy przypisywane innym; więcej cech osobowości przypisujemy innym ludziom niż sobie samym; przypisywanie sprzecznych cech częstsze jest w samoopisie niż w opisie innych; własne zachowanie spostrzegane jest jako bardziej zmienne i bardziej zależne od sytuacji niż zachowania innych; JA spostrzegane bardziej w kategoriach wewnętrznych, nieobserwowalnych stanów niż w kategoriach własności obserwowalnych. Sądy o JA są dłuższe, gdy są poprzedzone „wygląda” na np. zmęczonego niż „czuje się” np. zmęczony. Sądy o innych są dłuższe, gdy poprzedzone „czuje się” niż „wygląda”[1]. [1] Karyłowski (2003)

Reprezentacje innych osób Im lepiej znana osoba tym bardziej jest reprezentacja podobna pod względem formalnym do JA Perspektywa aktora (agent) vs obserwator (biorca –recipient) Automatycznie koncentrujemy się w opisie Ja na własnościach sprawczych, w opisie innych na własnościach wspólnotowych [Wojciszke, Baryła, 2004, 2006]

Odwrócenie błędu perspektywy? Razem z moim znajomym zdawałam na prawo jazdy. Obydwoje obleliśmy. Pamiętam dokładnie moje myśli; „to, że nie zdałam ja, to normalne - w końcu nie umiem jeździć, ale on? - na pewno instruktor chciał się na nim wyżyć". Ten sposób wyjaśniania moich porażek był dla mnie typowy. ====== W młodości grałem w piłkę. Gdy nie wyszedł mi strzał na bramkę (mogłem podać koledze), byłem bardzo z siebie niezadowolony - w efekcie przez wiele tygodni potrafiłem do bólu ćwiczyć to samo uderzenie, starając się odtworzyć tę samą sytuację i podania. W przypadku, gdy ktoś inny w podobnej sytuacji przestrzelił, dosyć łatwo przechodziłem nad tym do porządku – ot, każdemu przecież może nie wyjść, rzeczą ludzka jest się mylić. Kiedy jestem u mojej siostry i widzę bałagan, porozrzucane ubrania i nie umyte naczynia, myślę, jak bardzo zabiegana jest moja siostra, jak wiele zająć ją pochłania. Kiedy wchodzę do swojego mieszkania i widzę podobny bałagan, zupełnie inne myśli przychodzą mi do głowy – myślę sobie ze jestem straszną bałaganiarą i nie znajduje usprawiedliwienia takiego stanu rzeczy (wiele spraw, które załatwiam, częste wyjazdy czy zabieganie nie są dla mnie wytłumaczeniem mojego bałaganiarstwa, choć te same argumenty tłumaczą moja siostrę.)

Samoocena Poziom deskrypcji (co myślę na mój temat): ocenę własnej wartości (samoocena) i Poziom afektywny (co czuję gdy myślę o sobie): poczucie własnej wartości PWW (samoakceptacja). Niestety w wielu badaniach nie jest to rozróżniane.

Samoocena jako cecha i jako stan Własności samooceny (patrz Wojciszke, s:147)  C1. Stopień jasności   C2. Niepewność przekonań na własny temat C3. Stałość samooceny   Osoby o samoocenie niestałej {samoocena budowana na bieżąco (on-line) na podstawie dopływającej z zewnątrz informacji}

Modele genezy samooceny: SAMOOCENA zgeneralizowana= poczucie własnej wartości (PWW) Oddolny- PWW jest wynikiem integracji cząstkowych samoocen Odgórny- PWW wpływa na atrybucje i wyznacza cząstkowe samooceny

Pewność samoocen cząstkowych PWW(-) dokonywały samoocen wolniej i były ich mniej pewne niż PWW(+). Brak różnic w ocenach innych osób. PWW(+) klarowne, stabilne i pewne wyobrażenia JA. PWW(-) bardziej zmienne w nastrojach i zachowaniach

Badanie SAMOOCENA1 W badaniu uczestniczyły grupy z zgeneralizowaną wysoką i niską samooceną (PWW). Zadanie polegało na wypełnieniu testu, w którym w zależności od losowego przydziału do grupy badany: Adam_1: odnosił sukces, Adam_2: odnosił porażkę. Po otrzymaniu wyników w teście badani mieli ocenić swoje umiejętności interpersonalne, które w żaden sposób nie były związane z wynikami w teście (dotyczyły zupełnie innej dziedziny funkcjonowania). Oczekiwano, że wyniki testu (odniesiony sukces lub porażka) nie powinny mieć żadnego wpływu na ocenę umiejętności interpersonalnych. Należałoby przewidywać, że Adam_1 i Adam_2 nie powinni się różnić w ocenach swoich umiejętności interpersonalnych. A jednak się różnili! Osoby z wysoką samooceną po porażce oceniały swoje umiejętności interpersonalne wyżej niż po sukcesie w teście. Osoby z niską samooceną po porażce oceniały swoje umiejętności interpersonalne niżej niż po sukcesie w teście. Możemy powiedzieć, że osoby o wysokiej samoocenie stosują zasadę kompensacji, tzn. w przypadku porażki w jednej dziedzinie wyżej się oceniają w innej, aby zachować pozytywny obraz siebie. Odwrotna zależność występuje u osób o niskiej samoocenie - porażka w jednej dziedzinie obniża ich samoocenę w innej.

Badanie SAMOOCENA1 PWW(+) PWW(-) Doświadczali w teście S/ P S/P Oceniali swoje umiejętności interpersonalne N/W W/N

Badanie SAMOOCENA 2 Badano osoby zaangażowane w długotrwały związek, charakteryzujące się wysoką bądź niską zgeneralizowaną samooceną (poczucie własnej wartości PWW). W dwóch z 3 podzielonych losowo podgrup badanych aktywizowano niską samoocenę związaną: z porażką w sytuacji dotyczącej relacji z jego partnerką (Adam_1); w sytuacji niezwiązanej z tą dziedziną (Adam_2). W trzeciej grupie (Adam_3) nie aktywizowano żadnych treści, traktując ją jako grupę kontrolną. Adam_1 – pomyśl o tych sytuacjach, w których zawiodłeś swoją partnerkę, Adam_2 – pomyśl o tych sytuacjach, kiedy źle wypadłeś w teście inteligencji, Adam_3 – brak aktywizacji. Następnym zadaniem badanych było udzielenie odpowiedzi na serię pytań dotyczących ich związku, a dokładnie stopnia zaangażowania i szacunku do partnera. Okazało się, że oceny jakości związku zależały od wyjściowej samooceny i zastosowanej manipulacji. W grupie osób o wysokiej zgeneralizowanej samoocenie Adam_1 i Adam_2 badani oceniali swój związek dużo bardziej pozytywnie, niż Adam_3. W grupie osób o niskiej zgeneralizowanej samoocenie Adam_1 i Adam_2 badani oceniali swój związek dużo bardziej negatywnie niż Adam_3. Możemy powiedzieć, że u osoby o wysokiej zgeneralizowanej samoocenie aktywizacja niskiej cząstkowej samooceny spowodowała kompensacyjne podniesienie oceny związku (efekt kontrastu?). U osób o niskiej zgeneralizowanej samoocenie z niskim poczuciem własnej wartości aktywizacja niskiej cząstkowej samooceny spowodowała obniżenie oceny związku (efekt asymilacji?). Dzięki odpowiednim strategiom osoby z wysoką zgeneralizowaną samooceną są w stanie zachować ją po porażkach.

Badanie SAMOOCENA 2 PWW(+) PWW(-) Aktywizacja porażki Aktywizacja Dziedzina Związek Intelektualna Brak aktywizacji porażki Ocena Związku Wyżej niż K1 Niż K1 Niżej niż K2

tylko  materiał przedstawiony na wykładach. pojęcia naturalne vs klasyczne procesy kontrolowane vs automatyczne paradoksalne efekty w kontroli mentalnej 4 strategie formułowania sądów i wpływ nastroju na przetwarzanie informacji efekty kontrastu i asymilacji, ekspozycji, pewności wstecznej (wiedziałem to wcześniej), sprężyny, kolejności, pierwszeństwa i świeżości teorię dysonansu, błąd perspektywy, różnice między reprezentacją JA i innych osób rozróżnianie badań korelacyjnych i eksperymentalnych, realizmu sytuacyjnego i psychologicznego, zmiennych niezależnych i zależnych porównywanie średnich i odchyleń standardowych ( patrz pytanie przykładowe z poziomem neurotyczności) pojęcia (schemat, reprezentacja, torowanie….) asymetria pozytywno-negatywna (informacyjny, afektywny efekt negatywności....) różnice indywidualne w społecznej adaptacji (społeczny pragmatyzm vs pryncypializm)

Egzamin zawiera 36 pytań + 4 trudniejsze na ocenę celującą (na osobnej kartce sprawdzane tylko w przypadku osób, które dostały ocenę 5 z 36 pytań – więc lepiej nie tracić czasu ). Pytania na ocenę celującą mogą wykraczać poza przedstawiony zakres (np. teoria autopercepcji Bema, model atrybucji Kelley’a) ale też dotyczą materiału omawianego na wykładzie. Aby zdać egzamin wystarczy otrzymać 18 punktów ale mam nadzieję, że .... Powodzenia!

Porównywano poziom neurotyczności mierzony odpowiednim testem (im wyższy wynik, tym większa neurotyczność) pacjentów przed i po terapii w grupie kobiet i mężczyzn. Otrzymano następujące wyniki [ M-średnia, s- odchylenie standardowe]: W grupie mężczyzn :przed terapią M1= 11,3; s1=5,1 po terapii M2=13,2;s2=3,2 W grupie kobiet: przed terapią M1= 14,1 s1=4,1 po terapii M2=12,4,s2=2,1 Zakładając, że różnice są istotne statystyczne wskaż, który z wniosków jest fałszywy: A. Terapia spowodowała spadek neurotyczności u kobiet B. Zróżnicowanie przed terapią było większe niż po terapii tylko u mężczyzn C. Mężczyźni różnią się bardziej między sobą niż kobiety D. Terapia spowodowała wzrost neurotyczności u mężczyzn

przykładowe pytanie z dziurami: Badanie ZABAWKI 1 jest badaniem --------------- i charakteryzuje się ------------ realizmem ----------------. A) korelacyjnym/ wysokim/sytuacyjnym B) eksperymentalnym/ niskim/psychologicznym C) eksperymentalnym/ wysokim/sytuacyjnym D) korelacyjnym/ wysokim/psychologicznym

Badania ABORCJA 1, 2 ADRENALINA DEPRESYJNI 2 IGNOROWANIE KONIKI POLNE LICZBA PRZYKŁADÓW MOST1-3 OBELGA 1-2 ODPOWIEDZI DWUWARIANTOWE PORNOGRAFIA 2-3 POWTARZANIE RADIO ROZMOWA 1-2 RYZYKOWNA GRA SAMOOCENA 1-2 STARZY LUDZIE WYDARZENIE HISTORYCZNE ZABAWKI 1 ZAMAZANA FOTOGRAFIA POSŁUSZEŃSTWO i jego replikacje