Treści multimedialne - kodowanie, przetwarzanie, prezentacja Odtwarzanie treści multimedialnych Andrzej Majkowski informatyka +

TYTUŁ: Formy ochrony przyrody AUTOR: Izabela Nowosielska

Historia ochrony przyrody w Polsce 1020 XII w. 1423 1529 1869 Historia ochrony przyrody w Polsce

1886 1909 1919 1921 1928 2003 2004

Struktura ochrony środowiska i przyrody

Definicja ochrony przyrody i ochrony środowiska Często pojecie ochrony środowiska i ochrony przyrody są używane zamiennie, tymczasem są to dwa rożne terminy, których nie należy mylić. Można znaleźć wiele definicji obu pojęć, ale wydaje sie, ze najlepsze są definicje prawne, które zostały tak opracowane, aby nie budziły wątpliwości. Definicje te są podobne, ale nie tożsame - ochrona środowiska jest terminem poszerzonym o czynniki niebiologiczne. Ekolog powiedziałby, ze jest to ochrona biocenozy w jej biotopie. Ochrona przyrody zajmuje sie wyłącznie częścią ożywiona ekosystemu

Ustawa o ochronie przyrody Ustawa prawo ochrony, środowiska (tekst jednolity DzU z 2008 r, nr 25, poz, 150) Ustawa o ochronie przyrody (tekst jednolity DzU z 2009r., nr 151, poz. 1220) Art.3 ilekroć w ustawie jest mowa o : 13) ochrona środowiska - rozumie sie przez to podjecie lub zaniechanie działań, umożliwiających Zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej; ochrona ta polega w szczególności na : a) racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z zasada zrównoważonego rozwoju; b) przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom; c) przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego; Art 2.1 ochrona przyrody, w rozumieniu ustawy, polega na zachowaniu, zrównoważonym użytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, tworów i składników przyrody 1) dziko występujących roślin, zwierząt i grzybów; 2) roślin, zwierząt i grzybów objętych ochrona gatunkowa; 3) zwierząt prowadzących wędrowny tryb życia; 4) siedlisk przyrodniczych; 5) siedlisk zagrożonych wyginięciem, rzadkich i chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów; 6) tworów przyrody żywej i nieożywionej oraz kopalnych szczątków roślin i zwierząt; 7) krajobrazu; 8) zieleni w miastach i wsiach; 9) zadrzewień;

Sposoby ochrony środowiska Ochrona przyrody - wszelkie działania, których celem jest zapobiegniecie zniszczeniu lub uszkodzeniu elementów przyrody: dziko występujących gatunków oraz utworów przyrody nieożywionej, poprzez ochronę gatunkowa, tworzenie parków narodowych, rezerwatów i innych form ochrony. Sposoby ochrony środowiska Racjonalne kształtowanie środowiska i właściwe gospodarowanie jego zasobami, Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom przemysłowym i komunikacyjnym, Ograniczenie chemizacji rolnictwa, Zmniejszenie ilości odpadów przemysłowych i komunalnych (recykling), Wprowadzanie technologii o mniejszym wpływie na środowisko, Obniżenie poziomu hałasu.

Działania w zakresie ochrony przyrody Bierna i czynna ochrona przyrody tworzenie systemów prawnych, zawieranie umów międzynarodowych prace naukowo-badawcze dotyczące stanu i przeobrażeń przyrody (inwentaryzacja, monitoring) ochrona terenów cennych przyrodniczo przed wszelkimi formami skażeń i dewastacja promowanie akcji dedykacyjnych w celu zwiększania świadomości społecznej dotyczącej problemów ochrony przyrody ochrona bierna - polega na powstrzymaniu sie od jakiejkolwiek działalności mogącej zmienić przyrodę chronionego obszaru ochrona czynna - to działalność mająca na celu zachowanie chronionego obiektu w określonym stanie lub przywracanie stanu pożądanego (np. powstrzymujące sukcesje)

Formy ochrony przyrody w Polsce Park narodowy - obszar o powierzchni minimum 1000 ha o szczególnych wartościach przyrodniczych, kulturowych, naukowych, społecznych i wychowawczych. Ochronie podlega tu cała przyroda i krajobraz. Jest to najwyższa rangą forma ochrony przyrody w Polsce. Według stanu na 31 grudnia 2009 r. w Polsce są 23 parki narodowe. Rezerwat przyrody - obszar obejmujący ekosystem zachowany w stanie naturalnym lub mało zmienionym wraz z gatunkami roślin i zwierząt, a także elementami przyrody nieożywionej o wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej lub krajobrazowej. Rezerwaty tworzy się w celu ochrony konkretnego elementu środowiska. Wyróżnia się rezerwaty leśne, florystyczne, faunistyczne, torfiskowe, krajobrazowe, stepowe, wodne, słonoroślowe i rezerwaty przyrody nieożywionej. Istnieją rezerwaty ścisłe, w których nie prowadzi się żadnych prac o charakterze gospodarczym oraz rezerwaty częściowe, w których dozwolone są zabiegi gospodarcze zabezpieczające trwałość istniejących obiektów. W sumie w Polsce jest około 1400 rezerwatów.

Park krajobrazowy - stosunkowo duży obszar chroniony ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe. Od 1976 r. utworzono około 120 parków krajobrazowych, dość równomiernie pokrywających cały obszar Polski. Oprócz ochrony przyrody i krajobrazu parki krajobrazowe pełnią też funkcje turystyczne i edukacyjne. Ich ranga jest niższa niż parków narodowych i rezerwatów. Obszar chronionego krajobrazu - wyróżniający się krajobrazowo teren o różnych typach ekosystemów, wartościowy dla turystyki i wypoczynku lub chroniony ze względu na istniejące albo odtwarzane korytarze ekologiczne. Obszary Natura 2000 obejmują obszary specjalnej ochrony (OSO) wyznaczone dla ochrony ostoi dziko występujących gatunków ptaków i specjalne obszary ochrony (SOO) wyznaczone dla ochrony siedlisk przyrodniczych lub dla siedlisk dziko występujących roślin lub siedlisk zwierząt. W Polsce wprowadzane są od 2004 r. w ramach europejskiej sieci ekologicznej realizowanej przez kraje Unii Europejskiej.

Pomnik przyrody - pojedynczy obiekt przyrodniczy, a także ich zespoły, o szczególnej wartości naukowej, kulturowej, historyczno-pamiątkowej i krajobrazowej, np. sędziwe i okazałych rozmiarów drzewa i krzewy, głazy narzutowe, źródła, wodospady, jaskinie itp. Użytek ekologiczny - pozostałości ekosystemów, mające znaczenie ze względu na zachowanie unikatowych typów środowiska, takich jak naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, starorzecza, wydmy, torfowiska itp. oraz stanowiska rzadkich i chronionych gatunków. Użytki ekologiczne są podstawą ochrony różnorodności biologicznej na szczeblu lokalnym i regionalnym. Stanowisko dokumentacyjne - ważne pod względem naukowym i dydaktycznym miejsce występowania formacji geologicznych, nagromadzeń skamieniałości lub tworów mineralnych oraz fragmenty eksploatowanych oraz nieczynnych wyrobisk powierzchniowych i podziemnych.

Zespół przyrodniczo-krajobrazowy - fragment krajobrazu przyrodniczego i kulturowego chronionego ze względów estetycznych. Ochrona gatunkowa - ma na celu zabezpieczenie ciągłości występowania wybranych gatunków oraz ich siedlisk, a w szczególności rzadko występujących gatunków, endemicznych, podatnych na zagrożenia i zagrożonych wyginięciem. W ochronie gatunkowej wyodrębnia się ochronę ścisłą, całkowicie zakazującą pozyskiwania określonych gatunków i niszczenia ich siedlisk oraz ochronę częściową, która dopuszcza częściowe pozyskiwanie gatunków chronionych z wyznaczonych obszarów np. w celach naukowych, leczniczych, gospodarczych. Listę gatunków chronionych ściśle i częściowo ustala minister środowiska, który ją systematycznie aktualizuje. Ochronie gatunkowej podlegają populacje zagrożone wyginięciem według kategorii określonych przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody i Jej Zasobów (IUCN) na szczeblu krajowym i międzynarodowym oraz organizmy uznane za pożyteczne. Wykaz gatunków zagrożonych publikowany jest w tzw. czerwonych księgach lub w formie uproszczonej na czerwonych listach.

Prawne formy ochrony przyrody w Polsce Parki Narodowe Obszar wyróżniający sie szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi, Powierzchnia - minimum 1000 ha, Ochronie podlega cala przyroda oraz walory krajobrazowe, W Polsce są 23 parki narodowe Rezerwat Obszar zachowany w stanie naturalnym lub nieznacznie zmienionym, Ekosystem, ostoja, siedlisko roślin, zwierząt i grzybów, twory i składniki przyrody nieożywionej o szczególnych wartościach przyrodniczych, naukowych, kulturowych, krajobrazowych, W Polsce jest 1451 rezerwatów.

Obszar chronionego obszaru Park krajobrazowy * obszar chroniony ze względu na wartość przyrodnicza , historyczna, kulturowa i krajobrazowa * W Polsce jest 121 parków krajobrazowych, Obszar chronionego obszaru * teren chroniony ze względu na wyróżniający sie krajobraz zróżnicowanych ekosystemach, wykorzystywany jako obszar turystyczny bądź pełniący funkcje korytarzy ekologicznych * w Polsce są 384 takie obszary * w Polsce jest 121 parków krajobrazowych, Obszar natura 2000 *Obszar należący do europejskiej sieci ekologicznej (obejmuje obszary chronionych siedlisk tworzonych na podstawie *Dyrektywy siedliskowej i ptasiej) W Polsce wyznaczono około 500 takich obszarów.

Stanowisko dokumentacyjne Pomnik przyrody *Pojedynczy twór przyrody ożywionej lub nieożywionej albo ich skupiska *Ma szczególna wartość przyrodnicza, naukowa, kulturowa, historyczna lub krajobrazowa *Odznacza się indywidualnym cechami, wyróżniającymi go wśród innych tworów (mogą to być np. Okazale drzewa, wodospady, skałki, jary) W Polsce jest 35420 pomników przyrody Stanowisko dokumentacyjne *Ważne pod względem naukowym i dydaktycznym *Miejsce występowania formacji geologicznych, nagromadzeń skamieniałości, tworów mineralnych ( np. Schroniska podskalne wraz z namuliskami, fragmenty eksploatowanych lub nieczynnych wyrobisk powierzchniowych i podziemnych *W Polsce są 243 stanowiska dokumentacyjne

*w Polsce jest 6628 użytków ekologicznych Użytek ekologiczny *pozostałości ekosystemów mających znacznie dla zachowania różnorodności biologicznej ( np. Naturalne zbiorniki wodne, kępy krzewów) *w Polsce jest 6628 użytków ekologicznych Zespól przyrodniczo- krajobrazowy *fragmenty krajobrazu naturalnego i kulturowego zasługujące na ochronę ze względu na ich walory widokowe lub estetyczne *w Polsce jest 288 takich zespołów Obszar natura 2000 *Obszar należący do europejskiej sieci ekologicznej (obejmuje obszary chronionych siedlisk tworzonych na podstawie Dyrektywy siedliskowej i ptasiej) *W Polsce wyznaczono około 500 takich obszarów

Formy ochrony przyrody w województwach

Parki narodowe w Polsce