KAROL MARKS 1818 - 1883

ŻYCIORYS właściwie Karl Heinrich Marx niemiecki filozof, ekonomista, publicysta i działacz polityczny urodził się w Trewirze, w rodzinie niemieckiej pochodzenia żydowskiego studiował prawo i filozofię w Bonn i w Berlinie redaktor „Gazety Reńskiej” w Kolonii 1843r. opuszcza Niemcy i osiadł w Paryżu, gdzie poznał Friedricha Engelsa 1845r. powrót do Niemiec – wspólne pisanie książek i działalność polityczna 1848r. – rewolucja, w której Engels brał czynny udział Emigracja do Anglii, gdzie Marks osiedlił się w Londynie i tam już pozostał do końca życia W 1864 Marks współtworzył Międzynarodowe Stowarzyszenie Robotników, tzw. Pierwszą Międzynarodówkę

PISMA „Kapitał” 1869r. – fundamentalne dzieło ekonomii, podstawa socjalizmu, dzieło Marksa Wspólny dorobek formułujący ich poglądy na świat: „Ideologia niemiecka” 1845/6r. „Manifest komunistyczny” 1848r.

POGLĄDY 1. Dwa obozy 2. Realistyczna teoria poznania Filozofowie: idealiści - duch istniał wcześniej niż przyroda materialiści - pierwotna była przyroda Dwa wielkie obozy pojawiały się w filozofii od wieków i na przemian brały górę jeden nad drugim 2. Realistyczna teoria poznania Podwójna różnica pomiędzy dwoma obozami : ontologiczna i epistemologiczna tzn. różne teorie bytu i różne teorie poznania Materializm: teoria bytu – świat jest w całości materialny, jedyną pierwotna i samoistną postacią bytu jest materia, nie duch Marks głosił podwójną antytezę połączona w haśle: Materializm przeciwko Idealizmowi „Materialny, zmysłowo postrzegalny świat, do którego sami należymy, jest jedynym rzeczywistym światem” „Materia nie jest wytworem ducha, lecz duch jest najwyższym wytworem materii”

3. Materializm niemechanistyczny Wcześniejsi filozofowie postrzegali materializm mechanistycznie – martwa natura jako właściwa postać materii Mechanizm był tylko jedną z wielu postaci materii wszystko co realne jest jej postacią, zarówno mechaniczne, jak i niemechaniczne np. życie, świadomość, życie psychiczne – nie jest mechanizmem a jest tworem materii tak jak mechanizm nowe ujęcie mieści różnorodność zjawisk, bogactwo świata, które wg niego jest realne i związane z materią

4. Materializm dialektyczny *dialektyka – metoda myślenia (wyłącznie umysłowa) opierająca się na snuciu myśli bez odwoływania się do doświadczenia – związana z filozofią idealistyczną Dialektyka wg Marksa – własność materialnej przyrody, wyraz doświadczenia, związana z materializmem „dialektyczny” materializm – istnieje jedynie materia, ale jest to materia nieustannie się rozwijająca, przyjmująca coraz nowsze postacie Dialektyczne pojmowanie przyrody (właściwości): Przyroda – rzeczy spojone ze sobą, wzajemnie warunkujących, a więc względnych Jest w ciągłym ruchu, przemianie, rozwoju Rozwijając się wytwarza nowe jakości Motorem rozwoju jest walka wewnętrznych przeciwieństw Przeciwstawienie dialektyki, czyli filozofii zmienności bytu – metafizyce, czyli filozofii absolutu

5. Człowiek konkretny Człowieka można poznać konkretnie w świetle socjologii i historii Ludzie zależnie od warunków społecznych, szczebla rozwoju oraz otoczenia w jakim żyją, posiadają konkretne własności Nie można ich postrzegać według stałych, abstrakcyjnych własności 6. Materializm historyczny – zastosowanie materializmu dialektycznego do stosunków społ. Materializm dialektyczny nie ograniczał się tylko do przyrody, obejmował także zjawiska społeczne Nie tylko przyroda, ale i dzieje ludzkie podlegają prawom koniecznym, mają zarys materialistyczny Dlatego należy rozważać je w zespole społecznym, bowiem nikt nie żyje sam, żyjemy społecznie – w koniecznych i niezależne od naszej woli stosunki Dopiero one decydują o formach życia duchowego

7. Nadbudowa ideologiczna O rozwoju i ustroju społecznym, o kulturze decyduje sposób zdobywania środków do życia, czyli sposób produkcji dóbr materialnych Istnieje 5 typów stosunków produkcji: 1. Gminy pierwotnej 2. Niewolniczy 3. Feudalny 4. Kapitalistyczny 5. Socjalistyczny Nie są one wieczne, bo produkcja jest w ciągłym stanie rozwoju „Jaki jest tryb życia ludzi, taki jest sposób ich myślenia” Podłoże zawsze jest materialne Każda epoka ma takie prawo, filozofię, moralność, jaki ma ustrój gospodarczy Ustrój to klucz do zrozumienia społeczeństwa i jego dziejów

8.Filozofia a polityka 9. Etyka marksizmu Filozofia – nie tylko pogląd na świat, również podłoże polityki Materializm – wartość jako teoria socjalizmu, która kończyła się perspektywą przewrotu politycznego Marks uważał, że jako materialista ma za zadanie zmieniać świat, a nie tylko go tłumaczyć 9. Etyka marksizmu Skierowany przeciw moralności absolutnej, wiecznej, ponadklasowej, nadhistorycznej Nieustanny rozwój, zmienność etyki, w zależności od klasy panującej lub walczącej, dlatego nie można narzucić niezmiennego prawa moralnego

PODSUMOWANIE MARKSIZM: materializm dialektyczny antymechanistyczny niepodobny do dotychczasowego liczący się z historią wywodzący formy społeczne z czynników gospodarczych filozofia świadomie służąca praktyce, polityce Marks zwalczał nie tylko systemy idealistyczne, ale także te wydające się być bliskie jego stanowisku, lekceważył pozytywizm, nie uznawał pozycji pośrednich i kompromisowych Za jedynego godnego siebie przeciwnika uważał Hegla, choć był to jego przeciwnik poglądowy Filozofowie i historycy nie zdawali sobie sprawy z przełomowego znaczenia marksizmu, który początkowo uchodził za pogląd polityczny, a nie naukowo-filozoficzny Kontynuacją i rozwinięciem myśli Marksa jest pojawiający się na przełomie XIX i XX w. leninizm – nowy etap rozwoju marksizmu