Autorzy: Emilia Loch Anna Widzisz Tęcza Autorzy: Emilia Loch Anna Widzisz

Tęcza – zjawisko optyczne i meteorologiczne, które występuje w postaci charakterystycznego wielobarwnego łuku, widocznego gdy Słońce oświetla krople wody w ziemskiej atmosferze. Tęcza powstaje w wyniku rozszczepienia światła załamującego się i odbijającego się wewnątrz kropli wody (np. deszczu) o kształcie zbliżonym do kulistego. www.google.com

Rozszczepienie światła jest wynikiem zjawiska dyspersji Rozszczepienie światła jest wynikiem zjawiska dyspersji*, powodującego różnice w kącie załamania światła o różnej długości fali przy przejściu z powietrza do wody i z wody do powietrza. Kiedy światło słoneczne przenika przez kropelki deszczu, woda rozprasza światło białe (mieszaninę fal o różnych długościach), na składowe o różnych długościach fal (różnych barwach), i oko ludzkie postrzega łuk składający się z sześciu kolorów: czerwony, pomarańczowy, żółty, zielony, niebieski i fioletowy. To są właśnie kolory tęczy. www.gazeta.pl *dyspersja w optyce – zależność współczynnika załamania ośrodka od częstotliwości fali świetlnej.

Efekt tęczy może być widoczny wszędzie, gdzie występują krople wody w powietrzu (12) oświetlane przez promienie słoneczne padające z tyłu obserwatora (9), a Słońce znajduje się na stosunkowo niewielkiej wysokości (kącie do poziomu mniejszym niż 40°). Warunkiem uzyskania wyraźnej tęczy jest oświetlenie kropel deszczu (chmury) przez równoległą wiązkę światła słonecznego oraz brak oświetlenia rozproszonego. Najbardziej widowiskowe tęcze można zaobserwować, gdy przed obserwatorem pada intensywny deszcz w odległości od 100m do kilku kilometrów, jednocześnie chmura, z której pada deszcz, zaciemnia tło tęczy, a pozostała część nieba jest czysta. -tęcza wtórna (5), -tęcza pierwotna (3), -rejon powstawania tęczy pierwotnej (10), -rejon powstawania tęczy wtórnej (11). www.wikipedia.org

Isaac Newton był pierwszym, który zademonstrował, że białe światło składa się z promieni o kolorach tęczy. Dowiódł tego poprzez eksperymenty z pryzmatem, w którym następowało rozszczepienie światła białego na pełne widmo kolorów, odrzucając tym samym teorię, że kolory były produkowane poprzez modyfikację białego światła. Wykazał on również, że czerwone światło jest załamywane w mniejszym stopniu niż niebieskie i zaproponował pierwsze naukowe wyjaśnienie podstawowych cech tęczy. www.google.com

Tęcza w religii W Biblii tęcza jest symbolem przymierza pomiędzy Bogiem i człowiekiem, jest obietnicą złożoną przez Boga Jahwe Noemu, że Ziemi nie nawiedzi już więcej wielka powódź. Tęcza stała się nawet symbolem ruchu w judaizmie zwanego B'nei Noah. Członkami B'nei Noah są nie-żydzi, który kontynuują drogę wielkiego przodka jakim był Noe. Ruch ten ma korzenie w tradycji żydowskiej, a szczególnie w Talmudzie. Biblia, Stary Testament, Księga Rodzaju, Rozdział 9: [...] 12 Tedy rzekł Bóg: To jest znak przymierza, który Ja daję między mną i między wami, i między każdą duszą żywiącą, która jest z wami, w rodzaje wieczne. 13 Łuk mój położyłem na obłoku, który będzie na znak przymierza między mną, i między ziemią. 14 I stanie się, gdy wzbudzę ciemny obłok nad ziemią, a ukaże się łuk na obłoku: 15 Że wspomnę na przymierze moje, które jest między mną i między wami, i między każdą duszą żywiącą w każdym ciele; i nie będą więcej wody na potop, ku wytraceniu wszelkiego ciała. [...]

Tęcza w literaturze Tęcza — A kto ciebie, śliczna tęczo, Maria Konopnicka Tęcza — A kto ciebie, śliczna tęczo, Siedmiobarwny pasie, Wymalował na tej chmurce Jakby na atłasie?   Pożyczyło sobie farby Od kwiatów z ogrodu; Malowało tęczę na znak, Że będzie pogoda! — Słoneczko mnie malowało Po deszczu, po burzy; Pożyczyło sobie farby Od tej polnej róży.   (wierszykidladzieci.pl)

Po długiej niepogodzie zajaśniało słońce, Na niebie zachmurzonym, na kształt pół-obręczy Zajaśniał łuk świetlany siedmiobarwnej tęczy, Piją zbyteczne wody obydwa jej końce. [...] Antoni Kucharczyk www.wikipedia.org www.gazeta.pl

Tęcza Leśmian Bolesław Słychać go było, jak po młodym życie Pyląc,   Słychać go było, jak po młodym życie Pyląc, uderzył w piach drogi spróchniały, Poszperał w krzaku, co lśniąc się kołysze, Strącił liść z wierzby, przyciemnił głaz biały I ustał, w nagłą zasłuchany ciszę.   By ci przypomnieć, żeś z duszą, snem zżartą, Wpatrzony w bezmiar, wsłuchany w swe dreszcze, Wszedł do tych światów przez bramę rozwartą, Co się za tobą nie zamknęła jeszcze. Biegł coraz śpieszniej - ciepły deszcz majowy, Zbryzgany słońcem, co przez obłok płowy Wzdłuż mu kropliste rozwidniało nicie.   Teraz mu patrzeć, jak wierzchem obłoku Tęcza, bezmiary objąwszy, rozkwita, Poprzerywana i niecałkowita, Jakby się śniła zmrużonemu oku.   Aż luźne znikąd jednocząc migoty, Nagłą zawisa ponad światem bramą, By ci przypomnieć, że zawsze tak samo Trwasz w każdym miejscu u wnijścia tęsknoty. wiersze-annet.pl

Tęcza w sztuce Peter Paul Rubens/ www.wikipedia.org

George Inness/ www.wikipedia.org

Georges Seurat/ www.wiadomosci24.pl

Ciekawostki: Ciemny fragment nieba leżący pomiędzy obydwiema tęczami jest określany mianem pasa Aleksandra, od imienia Aleksandra z Afrodyzji, który pierwszy opisał to zjawisko. Przypuszcza się, że perski astronom Qutb al-Din al-Shirazi (1236–1311) lub jego student Kamal al-din al-Farisi (1260–1320) podał po raz pierwszy w miarę dokładny opis sposobu powstawania tęczy. Tęcze zawsze fascynowały ludzi, wiąże się z nimi wiele legend. Irlandczycy mawiają, że na końcu tęczy leży dzban złota. Indianie wierzą, że jest ona mostem pomiędzy życiem i śmiercią. 

Bibliografia www.wikipedia.org www.gazeta.pl www.atmosphere.mpg.de