Szkolenie Obwodowych Komisji Wyborczych Wybory organów jednostek samorządu terytorialnego zarządzone na dzień 16 listopada 2014 r. Krajowe Biuro Wyborcze Delegatura w Ostrołęce

Przydatne ustawy i uchwały: Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wyborczy (Dz. U. Nr 21, poz. 112 ze zmianami); Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 29 września 2014 r. w sprawie wytycznych dla obwodowych komisji wyborczych dotyczących zadań i trybu przygotowania oraz przeprowadzenia głosowania w wyborach organów jednostek samorządu terytorialnego, zarządzonych na dzień 16 listopada 2014 r.; Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 22 września 2014 r. w sprawie trybu i sposobu przekazywania przez komisarzy wyborczych i obwodowe komisje wyborcze Państwowej Komisji Wyborczej, w trakcie głosowania, danych o liczbie osób uprawnionych do głosowania oraz o liczbie wyborców, którym wydano karty do głosowania w stałych obwodach głosowania w wyborach do rad gmin, rad powiatów, sejmików województw i rad dzielnic m. st. Warszawy oraz w wyborach wójtów, burmistrzów i prezydentów miast w 2014 r. ;

Członkowie komisji identyfikatory z imieniem i nazwiskiem oraz funkcją pełnioną w komisji; zakaz udzielania wyborcom pomocy w głosowaniu, z wyjątkiem pomocy udzielanej wyborcom niepełnosprawnym w zakresie, o którym mowa w art. 37c § 2 Kodeksu wyborczego; przewodniczący komisji kieruje pracami komisji, zwołuje jej posiedzenia i przewodniczy im; w razie nieobecności przewodniczącego jego obowiązki pełni zastępca przewodniczącego komisji; podczas głosowania przewodniczący komisji odpowiada za: utrzymanie porządku i spokoju, czuwa nad przestrzeganiem tajności głosowania, przestrzeganiem zakazu prowadzenia w lokalu wyborczym i na terenie budynku, w którym lokal ten się znajduje, w jakiejkolwiek formie agitacji wyborczej (art. 107 § 2 Kodeksu wyborczego), przestrzeganiem właściwego toku czynności podczas głosowania, ma prawo zażądać opuszczenia lokalu przez osoby naruszające porządek i spokój (art. 49 § 2 Kodeksu wyborczego), w razie potrzeby zwrócić się do komendanta właściwego miejscowo komisariatu Policji o zapewnienie koniecznej pomocy (art. 49 § 3 Kodeksu wyborczego). Przypadki zakłócenia głosowania odnotowuje się w punkcie 20 każdego protokołu głosowania w obwodzie sporządzanego przez komisję.

Mężowie zaufania i obserwatorzy międzynarodowi Mężowie zaufania wyznaczeni przez pełnomocników wyborczych komitetów wyborczych, które zarejestrowały listę kandydatów w danym okręgu lub zarejestrowały kandydata na wójta w danej gminie, mogą być obecni w dniu wyborów w lokalu wyborczym podczas wszystkich czynności wykonywanych przez komisję. Do każdej komisji pełnomocnik wyborczy komitetu wyborczego spełniającego powyższy warunek może zgłosić po jednym mężu zaufania (art. 103 § 1 Kodeksu wyborczego). Mężowie zaufania danego komitetu wyborczego mogą zmieniać się w ciągu pracy komisji. Mężami zaufania mogą być wyłącznie osoby pełnoletnie. Mężowie zaufania przedstawią komisji zaświadczenie podpisane przez pełnomocnika wyborczego lub upoważnioną przez niego osobę, sporządzone według wzoru ustalonego przez Państwową Komisję Wyborczą uchwałą z dnia 11 sierpnia 2014 r. w sprawie wzoru zaświadczenia dla męża zaufania wyznaczonego do obwodowej komisji wyborczej w wyborach do organów jednostek samorządu terytorialnego (M.P. poz. 701). Jeżeli zaświadczenie wystawiła osoba upoważniona przez pełnomocnika, mąż zaufania okazuje komisji kserokopię tego upoważnienia.

Zaświadczenia mogą różnić się między sobą wyglądem i układem graficznym, ale ich treść musi odpowiadać wzorowi ustalonemu przez Państwową Komisję Wyborczą. Komisja sprawdza zgodność treści przedłożonego zaświadczenia z ustalonym wzorem oraz tożsamość osoby okazującej zaświadczenie.

Podczas obecności w lokalu wyborczym mężowie zaufania noszą identyfikatory z imieniem, nazwiskiem, funkcją oraz nazwą komitetu wyborczego, który reprezentują. Identyfikatory nie mogą zawierać elementów kampanii wyborczej. Mężowie zaufania mają prawo obserwować wszystkie czynności obwodowej komisji wyborczej, zarówno przed rozpoczęciem głosowania, w trakcie jego trwania oraz po jego zakończeniu (art. 42 § 4 Kodeksu wyborczego), zgłaszać przewodniczącemu komisji na bieżąco uwagi i zastrzeżenia, wnosić uwagi do protokołów głosowania w obwodzie, z wymienieniem konkretnych zarzutów (art. 75 § 6 Kodeksu wyborczego), oraz być obecni przy transmisji danych z protokołu do terytorialnych komisji wyborczych, a także przy przekazywaniu protokołu głosowania terytorialnym komisjom wyborczym. Mężowie zaufania nie mogą wykonywać żadnych czynności członka komisji, pomagać wyborcom w głosowaniu ani udzielać im wyjaśnień. Mężowie zaufania nie są uprawnieni także do liczenia ani do przeglądania kart do głosowania przed rozpoczęciem głosowania, w trakcie głosowania i po jego zakończeniu. Obserwacja czynności wykonywanych przez komisję obwodową nie uprawnia mężów zaufania do utrwalania pracy komisji za pomocą aparatów fotograficznych lub kamer. Dopuszczalne jest natomiast fotografowanie oraz filmowanie protokołu głosowania podanego do wiadomości publicznej przez obwodową komisję wyborczą.

Wykonywanie uprawnień mężów zaufania nie może utrudniać pracy komisji, zakłócać powagi głosowania ani naruszać jego tajności. Niedopuszczalne jest także wchodzenie przez mężów zaufania do pomieszczenia za zasłoną, zapewniającego tajność głosowania, w chwili, gdy w pomieszczeniu tym znajduje się wyborca, nawet jeśli wyraził on na to zgodę. Przewodniczący komisji może wydawać polecenia o charakterze porządkowym, w przypadku gdy działania mężów zaufania wykraczają poza ich uprawnienia, utrudniają pracę komisji, zakłócają powagę głosowania lub naruszają jego tajność. Fakt ten należy odnotować w punkcie 17 każdego protokołu głosowania w obwodzie sporządzanego przez komisję. Przewodniczący komisji informuje mężów zaufania o przysługujących im prawach i wskazuje im miejsce w lokalu wyborczym, z którego będą mogli obserwować przebieg głosowania. Przy wszystkich czynnościach komisji mogą być również obecni obserwatorzy międzynarodowi zaproszeni przez Państwową Komisję Wyborczą. Obserwatorzy międzynarodowi przedstawią komisji zaświadczenie wydane przez Państwową Komisję Wyborczą. Obserwatorzy posiadają uprawnienia mężów zaufania, z wyjątkiem prawa do wnoszenia uwag do protokołu (art. 50 § 2 Kodeksu wyborczego). Nie mogą oni wykonywać żadnych czynności członka komisji, pomagać wyborcom w głosowaniu ani udzielać im wyjaśnień.

Dziennikarze ważna legitymacja dziennikarska konieczność zgłoszenia przewodniczącemu komisji zakaz przeprowadzania wywiadów na terenie lokalu zakaz przebywania w lokalu komisji przed rozpoczęciem głosowania oraz po jego zakończeniu za zgodą gminnej komisji wyborczej dopuszczalne jest sfilmowanie i sfotografowanie przez przedstawicieli prasy momentu otwierania przez obwodową komisję wyborczą urny wyborczej i wyjmowania z niej kart do głosowania. Po wykonaniu tej czynności przedstawiciele prasy obowiązani są niezwłocznie opuścić lokal komisji. Przykład legitymacji prasowej

Lokal Wyborczy godło Rzeczypospolitej Polskiej; urna - odpowiednia wielkość dla pomieszczenia kart do głosowania, ewentualnie po jej wypełnieniu urna dodatkowa – komisja występuje do wójta; pomieszczenie lub osłony zapewniające tajność przy oddawaniu głosu; pomieszczenie do oddania głosu wyposażone w długopis oraz plakat informacyjny PKW o sposobie głosowania i warunkach ważności głosu; lokal wyborczy powinien być — w miarę możliwości — tak urządzony, aby wyborca po otrzymaniu karty do głosowania kierował się bezpośrednio do miejsca za osłoną, a następnie w stronę urny;

Na widocznym miejscu w lokalu wywiesza się urzędowe obwieszczenia i informacje o: numerach i granicach okręgów wyborczych w wyborach do rady gminy, rady powiatu i sejmiku województwa oraz o liczbie radnych wybieranych w tych okręgach; mogą to być wyciągi z obwieszczeń dotyczące właściwych okręgów wyborczych; numerach i granicach obwodów głosowania oraz siedzibach obwodowych komisji wyborczych; zarejestrowanych listach kandydatów na radnych, numerach tych list i skrótach nazw komitetów, wraz z danymi o kandydatach do poszczególnych rad; skreśleniu z listy kandydatów na radnych nazwiska kandydata, które pozostało na karcie do głosowania, wraz z informacjami o warunkach ważności głosu na takiej karcie; unieważnieniu rejestracji listy kandydatów na radnych, która pozostała na karcie do głosowania, wraz z informacjami o warunkach ważności głosu na takiej karcie;

zarejestrowanych kandydatach na wójta, wraz z danymi o kandydatach; skreśleniu z listy kandydatów na wójta nazwiska kandydata, które pozostało na karcie do głosowania, wraz z informacją o warunkach ważności głosu na takiej karcie; przeprowadzaniu głosowania tylko na jednego kandydata na wójta; nieprzeprowadzaniu głosowania w wyborach wójta z powodu braku kandydatów; sposobie głosowania i warunkach ważności głosu; składzie komisji.

komisja powinna mieć w swojej siedzibie zapewniony dostęp do telefonu oraz znać numery telefonów, pod którymi pełnione będą dyżury członków terytorialnych komisji wyborczych i komisarza wyborczego oraz dyżury w urzędzie gminy, a także numer telefonu do pełnomocnika ustanowionego przez komisarza wyborczego, upoważnionego do telefonicznego przyjęcia danych; w lokalu wyborczym oraz na terenie budynku (wewnątrz i na zewnątrz), w którym mieści się ten lokal, nie mogą być umieszczone hasła, napisy lub ulotki oraz inne materiały o charakterze agitacyjnym (art. 107 § 2 Kodeksu wyborczego). Kontroli w tym zakresie komisja dokonuje bezpośrednio przed dniem głosowania oraz ponownie przed rozpoczęciem głosowania, a także — w razie potrzeby — w trakcie głosowania. W razie umieszczenia takich materiałów komisja usuwa je; w przypadku gdyby usunięcie ich przez komisję we własnym zakresie nie było możliwe, zwraca się ona o pomoc do wójta; w terminie uzgodnionym z wójtem, nie później jednak niż w przeddzień wyborów, komisja skontroluje stan wyposażenia lokalu oraz oznakowania budynku, w którym odbędzie się głosowanie; komisja właściwa dla lokalu dostosowanego do potrzeb wyborców niepełnosprawnych sprawdza czy lokal oraz elementy jego wyposażenia spełniają warunki, o których mowa w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 29 lipca 2011 r. w sprawie lokali obwodowych komisji wyborczych dostosowanych do potrzeb wyborców niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 158, poz. 938); o stwierdzonych brakach lub nieprawidłowościach komisja zawiadamia wójta, a następnie sprawdza, czy zostały one usunięte.

Przed dniem głosowania Co najmniej 3 osoby, w tym jedna to przewodniczący lub zastępca Urząd Gminy/Miasta karty do głosowania nakładki na karty do głosowania formularze protokołów głosowania pieczęć okrągła Komisji spis wyborców ( wyłącznie w przeddzień ) lista wyborców, którzy udzielili pełnomocnictwa sprawdzić Login i hasło do pobrania licencji (odbiera przewodniczący komisji)

16 listopada 2014 r.

Zadania Komisji przed rozpoczęciem głosowania godzina 6.oo – Komisja w pełnym składzie: sprawdza dostarczone dokumenty oraz pieczęć; przelicza karty do głosowania : [wszystkie rodzaje] wpisuje w pkt 2 w formularzach każdego z protokołów głosowania; ostemplowuje karty do głosowania swoją pieczęcią; rozkłada spis wyborców oraz karty do głosowania; sprawdza: czy wywieszono urzędowe obwieszczenia i informacje, czy nie należy usunąć elementów kampanii wyborczej; sprawdza urnę, zamyka i opieczętowuje – w przypadku otwarcia urny podczas głosowania, komisja odnotowuje to zdarzenie i wyjaśnia jego przyczynę w punkcie 20 każdego protokołu głosowania w obwodzie sporządzanego przez komisję.

Głosowanie od 7.oo do 21.oo

Od chwili rozpoczęcia głosowania do czasu jego zakończenia komisja wykonuje swoje zadania w składzie zapewniającym wyborcom udział w głosowaniu bez zakłóceń przy wydawaniu kart do głosowania, ale co najmniej 3 - osobowym Przewodniczący lub Zastępca

wyborca głosuje: osobiście przez pełnomocnika - dowód osobisty (zakaz - „książeczkowy”) lub każdy inny dokument z fotografią, pod warunkiem że ustalenie tożsamości wyborcy na jego podstawie nie budzi wątpliwości (art. 52 § 1 Kodeksu wyborczego) przez pełnomocnika dokument tożsamości pełnomocnika akt pełnomocnictwa korespondencyjnie pakiet wyborczy

Głosowanie przez pełnomocnika sprawdzić akt pełnomocnictwa sprawdzić tożsamość pełnomocnika II. sprawdzić, czy wyborca, który udzielił pełnomocnictwa: nie głosował wcześniej osobiście, czy pełnomocnictwo nie wygasło z innej przyczyny, czy pełnomocnictwo nie zostało cofnięte;

III. odnotować nazwisko i imię pełnomocnika w rubryce „Uwagi” w spisie wyborców, w pozycji wyborcy udzielającego pełnomocnictwa (np. Jan Kowalski, pełnomocnik); IV. odznaczyć fakt głosowania przez pełnomocnika na liście udzielonych pełnomocnictw; V. akt pełnomocnictwa załączyć do spisu; wydać pełnomocnikowi karty do głosowania;

Kogo można dopisać do spisu wyborców w dniu głosowania? osobę pominiętą w spisie – w części A lub B (potwierdzić fakt w ewidencji ludności); osobę, która udokumentuje, że opuściła zakład, w którym utworzono obwód odrębny przed dniem głosowania; osobę, która udokumentuje, że przybyła do zakładu, w którym utworzono obwód odrębny w przeddzień głosowania i stale zamieszkuje na obszarze województwa , w którym położony jest ten zakład; Komisja nie jest uprawniona do dokonywania jakichkolwiek innych zmian w spisie wyborców !

wyborcy wydaje się cztery rodzaje kart do głosowania; odmawia się ponownego wydania karty niezależnie od przyczyn tego żądania (np. z powodu pomyłkowego wypełnienia karty, zniszczenia jej itp.); sprawdza się, czy wydawane karty są ostemplowane pieczęcią obwodowej komisji wyborczej; wyborca potwierdza własnoręcznym podpisem w spisie wyborców fakt otrzymania karty (odmowa złożenia podpisu - w rubryce spisu „Uwagi” adnotacja „odmowa podpisu” opatrzona czytelnym podpisem lub odmowa przyjęcia kart – „bez gminy”, „bez powiatu”, „bez wójta”, „bez sejmiku”;

Wyborca – obywatel UE Otrzymuje wyłącznie karty do głosowania w wyborach do rady gminy oraz w wyborach wójta

Informacja o frekwencji na godz. 12.oo i 17.3o komisja w dniu głosowania ustala dwukrotnie – według stanu na godzinę 12.oo i 17.3o następujące dane: - liczbę osób uprawnionych do głosowania, - liczbę wyborców, którym wydano karty do głosowania; Informacje przygotować o godz. 11.30 , a potem o 17.00 – pracownik Urzędu sam zadzwoni !!!!!!!

Głosowania nie wolno przerywać, chyba że w wyniku nadzwyczajnych wydarzeń zostanie ono przejściowo lub trwale uniemożliwione. Przez nadzwyczajne wydarzenie należy rozumieć wyłącznie takie, które realnie uniemożliwia głosowanie (np. katastrofa budowlana dotycząca budynku, w którym znajduje się lokal wyborczy); nie są nadzwyczajnymi wydarzeniami sytuacje o charakterze techniczno-organizacyjnym (brak właściwej pieczęci, trudność w dostaniu się do budynku lub lokalu przed rozpoczęciem głosowania, zapełnienie się urny itp.). O przyczynach uzasadniających — zdaniem komisji — zarządzenie przerwy w głosowaniu, jego przedłużenie lub odroczenie komisja powiadamia niezwłocznie właściwą gminną komisję wyborczą i za jej zgodą podejmuje uchwałę w tej sprawie. Uchwałę o zarządzeniu przerwy w głosowaniu, jego przedłużeniu lub odroczeniu komisja bezzwłocznie podaje do publicznej wiadomości oraz przesyła właściwym terytorialnym komisjom wyborczym, komisarzowi wyborczemu, który przekazuje ją Państwowej Komisji Wyborczej, i wójtowi. Uchwałę tę komisja załącza do protokołu głosowania w obwodzie i czyni o tym adnotację w punkcie 17 każdego protokołu głosowania sporządzanego przez komisję.

Zadania Komisji po zakończeniu głosowania O godz. 21.00 komisja zamyka lokal osobom przybyłym do lokalu przed tą godziną należy umożliwić oddanie głosu; w lokalu mogą przebywać poza członkami komisji wyłącznie mężowie zaufania, ewentualnie przedstawiciele prasy (w czasie otwierania urny i wyjmowania z niej kart); nie mogą oni uczestniczyć w liczeniu głosów ani pomagać członkom komisji w wykonywaniu ich zadań; oraz osoba odpowiedzialna za obsługę informatyczną.

po opuszczeniu lokalu przez ostatniego wyborcę komisja zapieczętowuje wlot urny - zakleja paskiem papieru opatrzonym pieczęcią komisji i podpisami jej członków

Czynności związane z ustaleniem wyników głosowania w obwodzie i sporządzeniem protokołów głosowania w obwodzie komisja wykonuje w możliwie pełnym składzie. Nie jest dopuszczalne tworzenie z członków komisji grup roboczych, które wykonywałyby oddzielnie czynności po zakończeniu głosowania.

Przygotowanie formularzy protokołów głosowania w obwodzie (do sporządzania protokołu w brudnopisie) Liczby w protokołach głosowania wpisuje się w następujący sposób: liczby jednocyfrowe - w ostatniej kratce z prawej strony, liczby dwucyfrowe - w dwóch ostatnich kratkach z prawej strony, liczby trzycyfrowe - w trzech ostatnich kratkach z prawej strony itd., czyli tak, aby ostatnia cyfra wpisywanej liczby wypadła w ostatniej kratce z prawej strony, jeżeli ustalona przez komisję liczba wynosi zero, w ostatniej kratce z prawej strony należy wpisać cyfrę „0”, w przypadku skreślenia z listy nazwiska kandydata , w ostatniej kratce z prawej strony wpisuje się „XXXX”,

obwodowa komisja wyborcza sporządza 4 protokoły głosowania w obwodzie (w obwodach właściwych dla kilku okręgów sporządza się oddzielny protokół dla każdego okręgu) protokół głosowania na radnych rady gminy głosowania na radnych rady powiatu protokół głosowania na radnych sejmiku województwa protokół protokół głosowania na wójta

Rozliczenie kart do głosowania oddzielnie w każdym z protokołów krok 1 wpisać w punktach 2 protokołów głosowania liczbę otrzymanych kart do głosowania ustaloną przed rozpoczęciem głosowania krok 2 przeliczyć niewykorzystane karty do głosowania [pkt 3] oddzielnie każdy rodzaj kart zapakować w odrębne pakiety (opisać, opieczętować)

UPRAWNIENI W WYBORACH DO RADY GMINY krok 3 ustalić liczbę wyborców uprawnionych do głosowania w części A i B spisu (umieszczonych w spisie, łącznie z dopisanymi przez komisję) [pkt 1] UPRAWNIENI W WYBORACH DO RADY GMINY = UPRAWNIENI W WYBORACH WÓJTA ustalić liczbę osób uprawnionych do głosowania w wyborach do rady powiatu i sejmiku województwa – tylko na podstawie części A spisu [pkt 1]

krok 4 ustalić liczbę wyborców, którym wydano karty [pkt 4] wybory do rady gminy i wójta - na podstawie liczby podpisów w części A i B spisu wybory do rady powiatu i sejmiku województwa – na podstawie podpisów w części A spisu krok 5 ustalić liczbę głosujących przez pełnomocnika [pkt 5]

krok 6 ustalić czy liczba kart niewykorzystanych [pkt 3] i liczba wyborców którym wydano karty [pkt 4] jest równa liczbie kart otrzymanych [pkt 2] krok 7 w razie niezgodności : - ponownie przeliczyć podpisy w spisie - rozbieżności omówić w protokole (pkt 14)

krok 8 ustalić liczby dotyczące głosowania korespondencyjnego. Ustaleń tych dokonują komisje wyznaczone do głosowania korespondencyjnego, pozostałe komisje w punktach 6-7e każdego protokołu wpisują cyfrę „0”. krok 9 komisja wydziela i liczy karty nieważne

Komisja - przegląda wszystkie karty - wydziela z nich: karty całkowicie przedarte na dwie lub więcej części. Nie bierze się ich pod uwagę przy obliczeniach. Karty takie należy zapakować w pakiet, opieczętować go i opisać.

inne niż ustalone urzędowo - nieopatrzone pieczęcią komisji Ustalone liczby kart nieważnych wpisuje się w punkcie 9 właściwego protokołu głosowania. KARTY WAŻNE KARTY NIEWAŻNE: inne niż ustalone urzędowo - nieopatrzone pieczęcią komisji Głosy ważne Głosy nieważne

Ustalenie wyników głosowania 11 Liczba głosów nieważnych (z kart ważnych) 12 Liczba głosów ważnych oddanych łącznie na wszystkie listy kandydatów (z kart ważnych) Uwaga! Suma liczb z pkt. 11 i 12 musi być równa liczbie z pkt. 10.

Zasady kwalifikowania głosów Głos ważny Głos nieważny Głos nieważny Głos ważny

Uznania głosu za nieważny komisja dokonuje po okazaniu karty do głosowania wszystkim członkom komisji uczestniczącym w ustalaniu wyniku głosowania

w przypadkach wątpliwych należy przyjmować, że znakiem „x” postawionym  w kratce są dwie linie przecinające się, których punkt przecięcia znajduje się w obrębie kratki uznanie czy znak „x” postawiony jest w kratce, czy poza nią należy do komisji!

wszelkie znaki graficzne naniesione w obrębie kratki, w szczególności zamazanie kratki, przekreślenie znaku w kratce itp. powoduje nieważność głosu

wszelkie znaki, wykreślenia, przekreślenia, w tym również znak „x” postawiony poza obrębem kratki, traktuje się jako dopiski, które nie wpływają na ważność głosu

Wyborca może głosować na jednego kandydata (art Wyborca może głosować na jednego kandydata (art. 439 § 1 Kodeksu wyborczego). Za nieważny uznaje się głos, gdy wyborca w kratce na karcie do głosowania w wyborach do rady gminy nie będącej miastem na prawach powiatu i wyborach wójta: postawił znak „x” przy nazwisku więcej niż jednego kandydata; nie postawił znaku „x” przy nazwisku żadnego kandydata; postawił znak „x” tylko przy nazwisku kandydata skreślonego przez gminną komisję wyborczą. Jeżeli wyborca postawił znak „x” przy nazwisku kandydata skreślonego oraz przy nazwisku innego kandydata, to głos taki jest ważny i zaliczany kandydatowi, którego nazwisko nie zostało skreślone.

Ustalenie wyników głosowania w wyborach do rady powiatu i do sejmiku województwa Wyborca może głosować tylko na jedną listę i na jednego kandydata z tej listy, przez co wskazuje jego pierwszeństwo do otrzymania mandatu (art. 440 § 1, art. 450, art. 459 § 1 Kodeksu wyborczego); tak oddane głosy wyborców są głosami ważnymi. Głos uznaje się za ważny także, gdy wyborca postawił znak „x”: na jednej liście przy nazwisku dwóch lub więcej kandydatów. Głos taki traktuje się jako oddany na tego kandydata spośród tych, przy których postawiono znak „x”, którego nazwisko jest umieszczone wyżej na tej liście; wyłącznie przy nazwisku skreślonego kandydata. Głos taki traktuje się jako oddany na listę bez wskazania pierwszeństwa do uzyskania mandatu; przy nazwisku skreślonego kandydata oraz przy nazwisku innego kandydata z tej samej listy. Głos taki traktuje się jako oddany na nieskreślonego kandydata; przy nazwisku kandydata skreślonego z jednej listy i przy nazwisku kandydata z innej listy. Głos taki traktuje się jako oddany na nieskreślonego kandydata z tej innej listy; przy nazwisku kandydata z unieważnionej listy i przy nazwisku kandydata z innej (ale tylko jednej) listy. Głos taki traktuje się jako oddany na kandydata z listy, której rejestracja nie została unieważniona.

Za nieważny uznaje się głos, gdy wyborca w kratce na karcie do głosowania: postawił znak „x” przy nazwiskach dwóch lub większej liczby kandydatów z różnych list; nie postawił znaku „x” przy nazwisku żadnego kandydata; postawił znak „x” wyłącznie przy nazwisku kandydata z listy, której rejestrację unieważniono.

Wzory kart do głosowania

wzór karty do głosowania w wyborach do rad gmin w gminach niebędącymi miastami na prawach powiatu

wzór karty do głosowania w wyborach do rad powiatów

wzór karty do głosowania w wyborach do sejmików województw

wzór karty do głosowania w wyborach wójta/ burmistrza/ prezydenta miasta, w których głosuje się na jednego kandydata

Ustalenie wyników głosowania Do ustalenia liczby głosów ważnych oddanych na poszczególnych kandydatów: zaleca się wcześniejsze przygotowanie arkuszy pomocniczych z nazwiskami

Wzory protokołów głosowania na radnych

wybory do rady gminy

wybory do rady powiatu

wybory do sejmiku województwa

Wybory wójta

Skreślenie kandydata z listy Jeżeli w okresie po wydrukowaniu kart do głosowania gminna komisja wyborcza skreśliła z zarejestrowanej listy nazwisko kandydata, skreślone nazwisko kandydata umieszcza się (pozostawia) w odpowiedniej części protokołu głosowania w obwodzie, a w miejscu przeznaczonym na wpisanie liczby głosów wpisuje się "XXXX". kandydat skreślony

Do każdego protokołu głosowania mogą wnieść uwagi mężowie zaufania obecni przy pracach komisji oraz członkowie komisji uczestniczący w jej pracach. Uwagi mężów zaufania wpisuje się bezpośrednio do protokołu w punkcie 18. Mąż zaufania, który wniósł uwagę podpisuje ją w protokole. Jeżeli mężowie zaufania nie zgłosili uwag lub nie byli obecni przy sporządzaniu protokołu, w punkcie tym należy wpisać odpowiednio wyrazy „Brak zarzutów” lub „Brak mężów zaufania w obwodzie”. Uwagi członków komisji wpisuje się bezpośrednio do protokołu w punkcie 19. Członek komisji, który wniósł uwagę podpisuje ją w protokole. Jeżeli członkowie komisji nie zgłosili uwag, w punkcie tym należy wpisać wyrazy „Brak zarzutów”. Jeżeli treść uwag mężów zaufania albo członków komisji nie mieści się na formularzu, należy dołączyć ją do protokołu, zaznaczając to w odpowiednim punkcie protokołu. Komisja ma obowiązek ustosunkować się do wniesionych zarzutów, załączając do protokołu wyjaśnienia.

Przykład niezgodności w protokole

Sporządzenie protokołu głosowania w systemie informatycznym

transmisja danych za pośrednictwem publicznej sieci przesyłania danych projekty protokołów dwukrotnie transmisja danych za pośrednictwem publicznej sieci przesyłania danych przewodniczący uwierzytelnia licencją 2 nośniki elektroniczne uwierzytelnione licencją przewodniczącego Podpisują wszyscy członkowie Gminna KW Powiatowa KW

zestawienie błędów i ostrzeżeń błędy błędy lub ostrzeżenia JEŻELI zestawienie błędów i ostrzeżeń - podpisują wszyscy członkowie - NIE przesyłać do TKW ! - lokalizacja błędu - usunięcie błędu wydruk protokołu

JEŻELI ostrzeżenia raport ostrzeżeń Analiza ostrzeżeń korekta danych liczbowych dane liczbowe są prawidłowe stanowisko OKW na wydruku podpisują wszyscy członkowie przesłać do TKW wraz z protokołem

KOLEJNOŚĆ WprowadzaniA danych do protokołów OBWODOWA KOMISJA WYBORCZA 1. protokół do rady gminy/miejskiej 2. protokół do rady powiatu 3. protokół do sejmiku województwa 4. protokół na wójta

Protokół głosowania (w dwóch egzemplarzach) podpisują wszyscy członkowie komisji obecni przy jego sporządzeniu, także ci, którzy wnieśli do niego uwagi, opatruje się go pieczęcią komisji, w przypadku sporządzenia protokołu ręcznie członkowie komisji obecni przy ich sporządzeniu parafują wszystkie strony każdego protokołu,

Jedna kopia każdego protokołu głosowania: wywiesić w miejscu łatwo dostępnym dla zainteresowanych i widocznym po zamknięciu lokalu; niezwłocznie po ich sporządzeniu; dopuszczalne wywieszenie kserokopii protokołu; komisja nie może opuścić lokalu wyborczego przed wywieszeniem kopii wszystkich sporządzonych przez siebie protokołów głosowania; jako kopie protokołów można wykorzystać wydruki dodatkowego egzemplarza projektu protokołu (w komisjach korzystających ze wspomagania informatycznego), kserokopie protokołów lub odręcznie sporządzone kopie na odpowiednich formularzach protokołu; kopie poświadczają za zgodność z oryginałem członkowie komisji obecni przy ich sporządzeniu, podpisując je, parafując każdą stronę i opatrując je pieczęcią obwodowej komisji wyborczej; w przypadku sprostowań dokonywanych w protokole komisja obowiązana jest podać niezwłocznie treść sprostowanego protokołu do publicznej wiadomości.

Przed zapakowaniem protokołów obowiązkowo sprawdzić: czy wypełnione są wszystkie punkty III części protokołu, czy wszyscy obecni członkowie podpisali protokół, czy jest odcisk pieczęci komisji, czy załączono raport ostrzeżeń, podpisany przez obecnych członków komisji (gdy system go wygenerował), czy każda strona egzemplarzy protokołu do danej rady ma ten sam symbol kontrolny (włącznie z przetransmitowanym),

Sposób opisania koperty z protokołem głosowania „Wybory do Rady Gminy Suchy Las Okręg wyborczy nr 1 Obwód głosowania nr 3 w Suchym Lesie Szkoła Podstawowa nr 6, ul. Rolna, 08-231 Suchy Las tel. 61 351 23 06 „ Każdy rodzaj protokołu głosowania w odrębnej opieczętowanej kopercie Koperty z protokołami nie mogą być otwierane na żadnym etapie przekazywania !

GMINNA KOMISJA WYBORCZA JEDEN EGZ. każdego rodzaju protokołu głosowania w obwodzie raport ostrzeżeń (jeśli sporządzono) nośnik elektroniczny

Jeżeli terytorialna komisja wyborcza stwierdzi, że protokół został sporządzony błędnie, wezwie obwodową komisję wyborczą do usunięcia błędów. W takiej sytuacji przewodniczący komisji niezwłocznie zwołuje posiedzenie w celu usunięcia błędów. Protokół zawierający błędy stanowi dokument z głosowania. Na pierwszej stronie protokołu należy uczynić adnotację „WADLIWY". Adnotację tę opatrują podpisami wszyscy członkowie komisji obecni przy tej czynności. Adnotację opatruje się pieczęcią.

Przewodniczący obwodowej komisji Protokoły głosowania do rady powiatu i sejmiku województwa Protokoły głosowania do rady gminy i wójta/burmistrza/prezydenta miasta Urząd Gminy – punkt rejonowy Terytorialna Komisja Wyborcza (Protokół z wyborów i zestawienia z poszczególnych okręgów) Powiatowa Komisja Wyborcza Komisarz Wyborczy w Ostrołęce Komisarz Wyborczy w Warszawie Wojewódzka Komisja Wyborcza w Warszawie

Spis wyborców wraz z dołączonymi do niego aktami pełnomocnictwa DEPOZYT U WÓJTA Spis wyborców wraz z dołączonymi do niego aktami pełnomocnictwa lista wyborców, którzy udzielili pełnomocnictwa do głosowania, na której komisja odnotowywała fakt głosowania przez pełnomocnika wszystkie arkusze pomocnicze i niewykorzystane formularze protokołu (także błędnie wypełnione) oraz wadliwie sporządzone protokoły głosowania pakiety zawierające koperty zwrotne (w przypadku komisji wyznaczonych do głosowania korespondencyjnego) sporządzone wcześniej pakiety zawierające posegregowane karty do głosowania drugi egzemplarz protokołu głosowania, protokoły posiedzeń, uchwały, drugie egzemplarze raportu ostrzeżeń itp. pieczęć komisji i nakładki na kartę do głosowania sporządzone w alfabecie Braille'a dokumenty stanowiące depozyt przechowywane są w archiwum urzędu gminy i mogą być udostępnione wyłącznie na żądanie Sądu Najwyższego, sądów powszechnych, prokuratury i Policji

Dziękujemy za uwagę