Wykład 11 WNE UW Jerzy Wilkin Polityka monetarna Wykład 11 WNE UW Jerzy Wilkin J. Wilkin - Ekonomia

Pieniądz i jego funkcje Pieniądz – powszechny ekwiwalent towarów i usług. Kategoria ekonomiczna, w której możemy wyrazić wartość wszelkich towarów i usług. Pieniądz był jednym z największych wynalazków ludzkości Pieniądz może być efektem ewolucji stosunków wymiany bądź kategorią wykreowaną (ustanowioną) przez władze państwowe Podstawowe funkcje pieniądza: środek wymiany środek płatniczy środek gromadzenia skarbu (środek tezauryzacji) narzędzie rachunku ekonomicznego, miernik wartości J. Wilkin - Ekonomia

Ewolucja form i roli pieniądza „Pieniądz wyłonił się ze świata towarów; pierwotny pieniądz był jednym z towarów” – np.. skóry, płótno, kruszec Pieniądz kruszcowy i jego zalety Pieniądz abstrakcyjny i nominalistyczna teoria pieniądza. Oderwanie wartości nominalnej od wartości substancji materialnej pieniądza Pieniądz papierowy związany z kruszcami – pieniądz papierowy nie związany z kruszcami – pieniądz bezgotówkowy – pieniądz elektroniczny J. Wilkin - Ekonomia

Nominalna i realna wartość pieniądza Nominalna wartość pieniądza wyznaczona jest przez jego emitenta, najczęściej władzę państwową bądź działający w imieniu państwa bank centralny Realna wartość pieniądza zależy od jego siły nabywczej, czyli relacji miedzy wartością nominalną a poziomem cen Deprecjacja pieniądza to proces spadku siły nabywczej pieniądza, a więc jego wartości realnej J. Wilkin - Ekonomia

Makroekonomiczna rola pieniądza Najważniejsza makroekonomiczna funkcja pieniądza polega na jego wpływie na poziom cen i tempo inflacji Wielkość pieniądza w obiegu ma też pośredni wpływ na inne wielkości makroekonomiczne, jak tempo wzrostu gospodarczego i stopę bezrobocia W skali gospodarki możemy określić: a) popyt na pieniądz, b) podaż pieniądza i c) poziom cen J. Wilkin - Ekonomia

Agregaty pieniężne M0 – baza monetarna, ilość pieniądza gotówkowego M1 – pieniądz transakcyjny: Gotówka Czeki podróżne Wkłady bankowe na żądanie Inne depozyty, na które można wystawiać czeki M2 – wszystkie składniki M1 plus wkłady oszczędnościowe ludności M3 – wszystkie składniki M2 plus duże wkłady depozytowe, oszczędności przedsiębiorstw i wkłady dewizowe J. Wilkin - Ekonomia

Równanie I. Fishera i ilościowa teoria pieniądza M * V = P * T Gdzie: M – ogólna wielkość pieniądza w obiegu, np. w mld zł, mld $ itp. V – szybkość obiegu pieniądza (np. w roku) P – średni poziom cen T – rzeczowy wolumen towarów J. Wilkin - Ekonomia

Funkcje banku centralnego Emisja pieniądza gotówkowego „Bank banków” Kontrola funkcjonowania systemu bankowego Zarządzanie rezerwą dewizową państwa Kontrola kursu dewizowego J. Wilkin - Ekonomia

Instrumenty polityki monetarnej Emisja pieniądza gotówkowego Ustalanie stopy rezerw obowiązkowych banków Centralizacja rezerw gotówkowych Ustalanie podstawowych stóp procentowych Operacje „otwartego rynku” J. Wilkin - Ekonomia

Znaczenie niezależności banku centralnego i sposoby zapewnienia tej niezależności Zapis konstytucyjny Sposób powoływania prezesa banku centralnego Sposób wyłaniania Rady Polityki Pieniężnej Sposoby kształtowania emisji pieniądza: według reguł i według zasad polityki dyskrecjonalnej J. Wilkin - Ekonomia

Inflacja Inflacja, jako zjawisko pieniężne Inflacja: złożony proces makroekonomiczny, przejawiający się wzrostem poziomu cen i spadku siły nabywczej pieniądza Stopa inflacji – stopa wzrostu ogólnego poziomu cen J. Wilkin - Ekonomia

Rodzaje inflacji Inflacja wg źródeł powstawania: inflacja kosztowa (cost-push inflation) inflacja popytowa (demand-pull inflation) Inflacja wg form przejawiania się: inflacja cenowa (typowa dla gospodarki rynkowej) inflacja ukryta (typowa dla gospodarki planowej) Inflacja wg tempa wzrostu cen: inflacja pełzająca (do 10% rocznie) inflacja umiarkowana (10-20% rocznie) Inflacja wysoka (np.. 30-50% rocznie) inflacja galopująca (do kilkuset procent) hiperinflacja – niekontrolowana inflacja dochodząca do tysięcy procent rocznie J. Wilkin - Ekonomia

Wskaźniki cen – wskaźniki inflacji CPI (consumer price index) – wskaźnik cen konsumpcyjnych PPI (producer price index) – wskaxnik cen hurtowych GDP deflator – wskaźnik korygujący produkt krajowy brutto ze względu na inflację = PKB nominalny/PKB realny J. Wilkin - Ekonomia

Procesy inflacyjne w okresie transformacji Liberalizacja cen i przejście od inflacji ukrytej do inflacji cenowej Sposoby walki z inflacją w okresie transformacji: ograniczenie płac w sektorze publicznym stabilizacja kursu dewizowego ograniczanie wydatków państwa demonopolizacja i wzrost konkurencji „twarde ograniczenia budżetowe” kontrola emisji pieniądza; uniezależnienie banku centralnego J. Wilkin - Ekonomia

Inflacja a bezrobocie Tzw. klasyczna (krótkookresowa) krzywa Phillipsa Bezrobocie naturalne i bezrobocie koniunkturalne Długookresowa krzywa Phillipsa – ujęcie monetarystyczne J. Wilkin - Ekonomia

Pytania do wykładu 11 Wyjaśnij dlaczego pieniądz można uznać za jeden z największych wynalazków ludzkości. Opisz główne funkcje jakie spełnia pieniądz; Na czym polega makroekonomiczna rola pieniądza? Uzasadnij znaczenie niezależności banku centralnego Jakie instrumenty polityki antyinflacyjnej może wykorzystać bank centralny? Jakie zależności makroekonomiczne ilustruje tzw. krzywa Phillipsa? J. Wilkin - Ekonomia