Ryby Wodne kręgowce

Ryby zwierzęta wodne oddychające skrzelami, których kończyny i ogon mają postać płetw, służących im jako narząd ruchu (płetwa ogonowa) i stabilizacji ciała (płetwa piersiowa i brzuszna) oraz manewru (płetwa grzbietowa). Współcześnie grupa tych zwierząt, zwana zmiennocieplnymi kręgowcami, tworzy następujące gromady: fałdopłetwe, tarczowce, zrosłogłowe, spodouste i ryby kostno-szkieletowe. Ze względu na występowanie rozróżnia się ryby słodkowodne, morskie i wędrowne, odbywające wędrówki pokarmowe i rozrodcze (np. węgorz, łosoś). Ryby są źródłem cennego i smacznego mięsa, kawioru. Stanowią również surowiec do produkcji środków leczniczych, nawozów, klejów, karmy dla zwierząt.

Budowa ciała ryby Budowa ciała ryby jest ściśle związania z jej przystosowaniem do życia w wodzie.

CECHY PRZYSTOSOWUJĄCE RYBY DO ŻYCIA W WODZIE: - opływowy kształt ciała - zmniejszenie oporu wody, - ciało wrzecionowate (a), owalne w przekroju poprzecznym, charakterystyczne dla ryb pływających z dużą prędkością (np. tuńczyki) - torpedowaty (a) – ciało bardziej wydłużone, lekko bocznie spłaszczone, typowe dla drapieżników, umożliwia osiąganie dużych prędkości kosztem obniżenia zdolności manewrowych - strzałkowaty (b) – ciało wyraźnie wydłużone, masywny ogon, szybko pływające drapieżniki, silnie bocznie spłaszczony (c)- umożliwia szybkie pływanie w toni oraz precyzyjne manewrowanie wśród przeszkód, roślinności, szczelin skalnych itp.

- igłowaty (d) – ciało bardzo długie i cienkie, węgorzowaty (e) – ciało długie, przypominające węża, ryby żerujące w mule, gęstej roślinności, - wstęgowaty (e)– ciało długie, bocznie spłaszczone - spłaszczony grzbietobrzusznie – część grzbietowa i brzuszna mocno spłaszczone, ciało symetryczne, ryby prowadzące przydenny tryb życia - asymetrycznie bocznie spłaszczony (h)– ciało niesymetryczne, ryby prowadzące przydenny tryb życia, - inny - spotykane u ryb szczególnie wyspecjalizowanych, koniki morskie (f), samogłowowate (g).

ciało pokryte śluzem i łuskami ułożonymi dachówkowato u wielu gatunków kolor łusek pełni funkcję maskującą. łuski wraz z pokrywającym je śluzem zmniejszają opór ciała poruszającej się ryby. stanowią osłonę ciała

płetwy jako narząd ruchu: a) parzyste: piersiowe i brzuszne (utrzymują ciało we właściwej pozycji w wodzie, stabilizują ciało i umożliwiają ruch w danym kierunku), b) nieparzyste: grzbietowa (nadaje stabilność, umożliwia manewrowanie ciała), ogonowa, odbytowa (umożliwia ruch),

- pęcherz pławny – jako narząd hydrostatyczny, umożliwia wynurzanie się i zanurzanie w wodzie (zmiana głębokości ryby). Pęcherz wypełniony jest mieszaniną gazów,

- kanały linii bocznej - odbierają siłę i kierunek przepływu wody, - oczy bez powiek - mniejszy opór, nie ma potrzeby nawilżania,

- układ oddechowy – skrzela zbudowane z blaszek skrzelowych (przystosowanie do pobierania tlenu rozpuszczonego w wodzie). Skrzela są bardzo ukrwione.

BUDOWA WEWNĘTRZNA RYB A.) szkielet czaszka zrośnięta z kręgosłupem kręgosłup: wyróżniamy odcinek tułowiowy i ogonowy, - klatka piersiowa otwarta zbudowana z żeber, brak mostka (regulacja ciśnienia), - szkielet płetw: płetwy piersiowe zrośnięte z czaszką, płetwy brzuszne osadzone w mięśniach, pas barkowy - pas miednicowy

B.) układ krwionośny (układ zamknięty) - serce: składa się z zatoki żylnej, przedsionka, komory, stożka tętniczego i aorty;

C.) układ nerwowy Mózgowie

D. ) układ wydalniczy zbudowany jest z parzystych nerek i moczowodów D.) układ wydalniczy zbudowany jest z parzystych nerek i moczowodów. Nerki usuwają zbędne i szkodliwe produkty przemian materii. Ciekawostka Ryby żyjące w wodzie morskiej stale tracą wodę, ponieważ stężenie soli w wodzie jest większe niż w płynach ustrojowych ryby. W celu odzyskania utraconej wody ryby piją wódę morską a nadmiar soli­­­­­­­ usuwają przez skrzela. W mniejszym stopniu w usuwaniu soli uczestniczy skóra, nerki lub gruczołowy schyłek jelita. W porównaniu ze słodkowodnymi rybami kostnoszkieletowe ryby morskie wytwarzają bardzo mało moczu – kilkanaście, lub kilkadziesiąt razy mniej, broniąc się w ten sposób przed utratą wody. Inaczej jest u ryb słodkowodnych. Organizm ich zawiera elektrolity w wyższym stężeniu niż otaczająca je woda. Choć nie piją wody, mimowolnie przedostaje się ona do organizmu skrzelami i częściowo przez skórę. W obronie przez pęcznieniem i pęknięciem ryby usuwają nadmiar wody, głównie przez nerki, bilans soli mineralnych wyrównują przez wychwytywanie z wody brakujących jonów. Zadanie to spełniają komórki solne skrzeli oraz skóra.

E.) Układ pokarmowy – rozpoczyna się otworem gębowym prowadzącym do jamy gębowej. Gardziel, przebita pięcioma parami szczelin skrzelowych, przechodzi w krótki przełyk, rozszerzający się żołądek. Za żołądkiem znajduje się jelito cienkie, jelito grube i odbyt. Do przedniej części jelita cienkiego, zwanej dwunastnicą, uchodzą przewody dwóch gruczołów trawiennych – trzustki i wątroby.

F. ) Układ rozrodczy Ryby w większości są rozdzielnopłciowe F.) Układ rozrodczy Ryby w większości są rozdzielnopłciowe. Znaczna większość ryb to gatunki jajorodne, np. ciernik, węgorz czy karp, u których zapłodnienie jest zewnętrzne. Ryby te przystępują do tarła w miejscu rozrodu, zwanym tarliskiem. Samice składają wielką liczbę jaj (ikrę), która jest polewana mleczkiem, przez samca. Nieliczne gatunki są jajożyworodne. Występuje u nich zapłodnienie wewnętrzne (np. mieczyki, gupiki). Samice ryb żyworodnych maja narząd kopulacyjny powstały z części przekształconej płetwy odbytowej. Kijanka Ikra ryby

Znaczenie w przyrodzie i życiu człowieka Ryby stanowią bardzo ważny element środowiska przyrodniczego. Będąc konsumentami, same są jednocześnie pokarmem dla wielu zwierząt wodnych i żyjących w pobliżu wody. Jako roślinożercy, drapieżcy , planktonożercy lub mułożercy stanowią ważne ogniwo w wielu łańcuchach pokarmowych i obiegu substancji organicznych w zbiornikach wodnych. Żyją w symbiozie z wieloma organizmami , na przykład błazenka z ukwiałem . Ryby są żywicielami pośrednimi bądź ostatecznymi dla wielu pasożytów, np. szczupak, okoń i łosoś.

Ciekawostka Błazenki chronią się wśród macek ukwiału Ciekawostka Błazenki chronią się wśród macek ukwiału. Macki te mają parzące właściwości. W zamian za ochronę, ryba broni ukwiał przed drapieżnikami, których pokarmem są właśnie te koralowce, a także zwabia inne ryby stanowiące pokarm ukwiałów. Błazenki usuwają nagromadzone resztki pokarmowe z całego ciała ukwiału. Do dziś do końca nie ma pewności dlaczego błazenki nie reagują na parzące koralowce. Przykład symbiozy

Różnorodność ryb

Bibliografia M. Jefimow, M Bibliografia M. Jefimow, M. Sęktas, Puls Życia 1, Podręcznik dla gimnazjum, Nowa Era, 2009, s. 157-190. http://biologia.xiv-lo.krakow.pl/index.php/prace-semestralne/zoologia/160-ogolna-charakterystyka-ryb http://portalwiedzy.onet.pl/136985,,,,ryby_kregowce_pierwotnie_wodne,haslo.html

Koniec