Prezentacja poświęcona życiu Williama Shakespeare’a i Jego twórczości

Życie

Młodość William Shakespeare (znany także jako Shakspere, Shakspear, Shakespere, Shakspere, Shaksper, Shaxper, oraz Shake-speare; w czasach elżbietańskich zasady pisowni nie były jeszcze jednoznacznie ustalone, istnieje ponad sto odmian tego nazwiska) urodził się w kwietniu 1564 roku w Stratford-upon-Avon, jako syn Johna Shakespeare'a, rękawicznika i lokalnego polityka, oraz Mary Arden, kobiety pochodzącej ze znanej i bogatej rodziny Ardenów. Warto zauważyć, że jego rodzice byli jednocześnie kuzynostwem, ze względu na to, że ich matki były siostrami; tego typu małżeństwa nie były jednak w XVI wieku w Anglii niecodzienne… Był trzecim z ósemki ich dzieci. Przypuszcza się, że jego narodziny miały miejsce w domu rodzinnym przy Henley Street. W związku z tym, że jego chrzest miał miejsce 26 kwietnia, a zgodnie z tradycją odbywał się nie później niż kilka dni po narodzeniu, przyjmuje się za datę jego przyjścia na świat 23 kwietnia. Data ta przywołuje na myśl zbieżność z datą śmierci, którą jest 23 kwietnia 1616.

Lata stracone Po narodzinach bliźniąt Shakespeare zniknął zarówno z dokumentów, jak i ze Stratford. Nic nie wiadomo o następnych ośmiu latach jego życia. Ten czas określa się jako the lost years (stracone lata). Istnieją tylko domysły co do tego, co mogło dziać się w tym okresie. Być może William został aresztowany i osadzony w więzieniu za kłusownictwo. Istnieje też teoria, mówiąca, że pracował jako nauczyciel. Możliwe, że w późniejszym okresie walczył jako żołnierz w Holandii lub służył w szlacheckiej rodzinie. Przypuszcza się także, że podróżował po kontynencie, gdzie poznał takie osobistości jak Michel de Montaigne czy Giordano Bruno. Najbardziej prawdopodobna jest wersja, która zakłada, że dołączył do grupy teatralnej w Londynie i tam służył jej pomocą. Pierwsza drukowana wzmianka o Shakespearze pojawia się w broszurze Roberta Greene'a z 1592 roku. W tym okresie był on już członkiem Trupy Lorda Szambelana, grupy znanej później jako King's Men.

Praca twórcza W 1598 roku po raz pierwszy wziął udział w przedstawieniu; także wtedy jego nazwisko zaczęło pojawiać się w charakterze autora sztuk. Przekaz mówi, że oprócz tego, że pisał dla Trupy Lorda Szambelana teksty nowych utworów, zajmował się finansami grupy, grywał także niewielkie role w spektaklach, takich jak Jak wam się podoba czy Henryk V (sztuka). Był współwłaścicielem Globe Theatre. Większość swoich dzieł oparł na tych już istniejących, co było typowe w tamtych czasach. Hamlet na przykład bazuje na nieprzetrwałym do naszych czasów Ur-Hamlecie, Król Lear zaś opiera się na wydanej wcześniej sztuce pod tym samym tytułem. Inspiracją do ich napisania były także dzieła włoskie i angielskie, takie jak nowele i kroniki. Shakespeare uważał za dobrą metodę korzystanie ze sprawdzonych wzorców. Dla przykładu, postać Falstaffa, pojawiająca się w Henryku IV, część 1 i część 2, okazała się tak popularna, że umieścił ją także w Wesołych kumoszkach z Windsoru. Jednocześnie za najważniejsze kryterium oceny uznawał reakcję publiczności, był gotów się jej podporządkowywać, o czym świadczyć może utwór Jak wam się podoba.

Działalność pozateatralna O dużej sprawności jako menadżera świadczą jego zasługi dla Trupy Lorda Szambelana. Potrafił zdobyć dla niej możnego mecenasa, jakim był sam król Jakub I. Znalazł także źródło finansowania dla własnych prac, którym był zamożny hrabia, Henry Wriothesley. Oprócz tego, że współfinansował budowę Globe Theatre, działał także w Blackfriars Theatre (zbudowanym w 1596 roku), którego publiczność była bardziej elitarna, sam zaś budynek stanowił przeciwieństwo Teatru pod Globusem. Liczne zachowane z tego okresu dokumenty związane z finansami pozwalają stwierdzić, że majątek Shakespeare'a rósł w szybkim tempie, co pozwoliło mu na zakup domu w dzielnicy Blackfriars w Londynie, a także drugiej co do wielkości posiadłości w Stratford..

Ostatnie lata życia Shakespeare wrócił do Stratford w 1613 roku, zmarł w wieku 52 lat, 23 kwietnia 1616. Ostatnie lata spędził w New Place. Zbiegiem okoliczności, tego samego dnia zmarł Miguel de Cervantes, hiszpański poeta, który jest uważany za odpowiednika pisarza ze Stratford w tamtejszej literaturze. W rzeczywistości jednak między tymi dwoma wydarzeniami istniało 10 dni różnicy, gdyż w Anglii posługiwano się kalendarzem juliańskim, podczas gdy na Półwyspie Iberyjskim wykorzystywano już kalendarz gregoriański. Został pochowany w absydzie, w kolegiacie Świętej Trójcy w Stratford. To wyróżnienie spotkało go jednak nie ze względu na jego sławę jako pisarza: kupił ten przywilej za kwotę 440 funtów. Jego pomnik przedstawia go jako poetę, z piórem w ręce.

Twórczość

Swój wysiłek Shakespeare dzielił dość równomiernie pomiędzy cztery główne, dostępne mu w dramacie kategorie – tragedie, komedie, kroniki i romanse – i zamienił potencjalne ograniczenia Teatru Elżbietańskiego z jego gołą, otwartą sceną, w wielką siłę, gdy pełnym ekspresji językiem wynagradzał skromność efektów teatralnych. Ukazując różnorodność postaci, od króla po błazna, potrafił uchwycić w sposób wiarygodny zarówno heroizm postaci takiej jak Hotsup w Henryku IV, jak i Jego przeciwieństwo w Falstaffie, umęczoną melancholię młodości w Hamlecie i gorycz starości w Królu Learze; a także rozkoszne szaleństwo miłościw komediach Otellu i Makbecie.

Shakespeare wykorzystywał najbogatszy słownik angielszczyzny, przewyższając pod tym względem wszystkich innych pisarzy, oraz ukształtował niezrównany wzorzec olśniewających i funkcjonalnych obrazów. A jednak wielkość Williama polega przede wszystkim nie na podziwu godnej wirtuozerii i szerokość spojrzenia, lecz na potędze zdolności porozumienia, na ofiarowanej nam możliwości odkrycia siebie w zwierciadle sztuki.

Ważniejsze sztuki: Ryszard III(1593) Ryszard II(1595) Sen nocy letniej(1596) Kupiec Wenecki(1597) Juliusz Cezar(1599) Hamlet(1601) Otello(1604) Makbet(1606) Król Lir(1606)

Teatr Elżbietański Teatr elżbietański - za jego umowną datę narodzin przyjmuje się rok 1576.. Wtedy to bowiem przedsiębiorca James Burbage wybudował pod Londynem pierwszy gmach przeznaczony wyłącznie do prezentacji widowisk teatralnych. Nazwał go The Theatre i rozpoczął wystawianie pierwszych sztuk. Wkrótce pojawiły się dwa kolejne teatry – The Curtain i The Rose - a po nich przyszły następne (Globe Theatre).   Sceną było podwyższenie, otoczone z trzech stron przez widzów i nie odgrodzone od nich barierą. Aktorzy często zwracali się do publiczności bezpośrednio, nawiązywali z nią bliski kontakt. Dekoracji było niewiele, często zastępował je napis głoszący, że akcja toczy się np. w lesie albo w komnacie zamkowej. Brak dekoracji rekompensowały bogate stroje aktorów. Czwarty bok sceny zamykały drzwi do garderoby, przez które wchodzili aktorzy. Nad nimi budowano niewielki ganek, galerię (były one miejscem rozgrywania scen balkonowych), wsparte na słupach. Pomiędzy słupami zawieszano kotarę. Dzieliła ona scenę na przedscenie i niewielką scenę wewnętrzną. Kurtyny nie było. Przedstawieniom towarzyszyła muzyka. Światło dzienne uniemożliwiało wykorzystywanie efektów świetlnych.

Początkowo aktorzy grali na dworze, potem w budynkach Początkowo aktorzy grali na dworze, potem w budynkach. Najważniejszymi elementami widowiska były gra aktorska i tekst dramatu. Aktorzy byli zawodowcami, dbali o wymowę, każdym gestem i ruchem starali się uzyskać wrażenie prawdopodobieństwa. Ważne był też kostiumy i rekwizyty, którymi się posługiwali by stworzyć iluzję przedstawionej rzeczywistości. Był to teatr gwiazdorski. Dobrzy aktorzy cieszyli się zasłużoną sławą, byli szanowanymi, zamożnymi ludźmi. W teatrze tym nie występowały kobiety, role kobiece grali młodzi, urodziwi mężczyźni. Przedstawienia musiały wzruszać, bawić, budzić grozę, obfitować w niezwykłe i sensacyjne wydarzenia. Powinny one być tajemnicze, zawikłane, krwawe. Postacie bohaterów, grane przez ulubionych aktorów, także musiały być interesujące: miały ostrzegać, służyć przykładem, podbudowywać. Edmund Kean – jeden z największych angielskich aktorów dramatycznych, zdobył sławę dzięki rolom czarnych charakterów w sztukach Shakespeare’a. Wybitny odtwórca: Hamleta, Makbeta, Ryszarda III, Otello. Angielski poeta Samuel Taylor Coleridge powiedział o nim: „Ogladać Jego grę, to jak czytać Shakespeare’a przy świetle błyskawic”

Motywy Literackie w dziełach Williama Shakespeare’a

Baśniowość, fantastyka Poetycki świat czarów, magii w tej komedii wkracza do ludzkiej realności, komplikuje relacje pomiędzy postaciami, z reguły prowadzi do komicznych sytuacji. Spór Oberona z Tytanią wywołuje chaos w całej naturze, zakłócony zostaje nawet porządek pór roku. Puk (Robin Filut), złośliwy i psotny duch, którego żywiołem jest anarchia sprawia, że Tytania zakochuje się w Spodku który ma głowę osła. Ostatecznie przywraca w komediowym świecie zwykły ład. Sen nocy letniej

Cierpienie Miłość Romea i Julii jest piękna i dobra, jednak niszczy ją otaczająca kochanków rzeczywistość. Młodzi ludzie płacą najwyższą cenę za nienawiść panującą pomiędzy ich rodami, miłości w tej tragedii towarzyszy szczęście, ale także ból, różne odcienie cierpienia. Dopiero śmierć kochanków miała moc oczyszczającą tragedią. Romeo i Julia Tajemnicza śmierć ojca i pospiesznie zamążpójścia matki wpędziło Hamleta w rodzaj melancholii, niekończącego się cierpienia z powodu silnie odczuwanego tzw. bólu istnienia, zwątpienia we wcześniej uznawane systemy wartości. Ten bohater przestawał widzieć sens życia, oczekiwał śmierci, cierpiał z racji zwątpienia, otaczała go zbrodnia, w której sam powinien uczestniczyć mszcząc się za śmierć ojca. Postacią cierpiącą jest w tym dziele również Ofelia, która doświadcza bólu Hamleta, popada w obłęd z miłości. Śmierć ojca stała się bezpośrednią przyczyną szaleństwa Ofelii. Hamlet

Literatura i jej wpływ Otoczenie mogło widzieć w rękach Hamleta jakąś książkę, ale tytułowy bohater dramatu nie chciał nikomu wyjawić tytułu dzieła. Zapytany przez Poloniusza o to, co czyta odpowiedział: słowa, słowa, słowa. Zapewne w ten sposób podkreślił swój dystans do literatury. Hamlet

Miłość Utwór o wielkiej, młodzieńczej miłości, wręcz zuchwałej, próbującej przezwyciężyć wszelkie przeciwności. To miłość, piękna i dobra, która niszczy otaczającą ją rzeczywistość. Dramat jest obrazem ogromnych i sprzecznych namiętności: miłości i nienawiści, radości z życia i pragnienia śmierci, szczęścia i rozpaczy. Romeo i Julia mieli wspaniałą perspektywę dzięki miłości - mogła stać się podstawą dobra, radości życia, szczęścia rodzinnego. Niestety "tło" miłości głównych bohaterów stanowi konflikt pomiędzy rodzinami Montekich i Kapuletów, co ostatecznie decyduje o tragicznym obrocie sprawy. Miłość może spełnić bardzo doniosłą rolę, a nienawiść oznacza zgubę - to przestroga z tego utworu Szekspira. Romeo i Julia

Przemiana Nocne spotkanie z duchem ojca odmieniło Hamleta. Zaczął wątpić we wszystkie prawdy, jakie dotychczas uważał za dyskusyjne. Żyje teraz w poczuciu wtajemniczenia, udaje obłęd, za pomocą paradoksów udaje mu się mówić rzeczy nawet szokujące dla otoczenia- "W tym szaleństwie jest metoda". Królewicz staje się postacią tajemniczą, komplikuje się Jego psychiką. Chwieje się cały dotychczasowy system wartości uznawanych przez Hamleta. Hamlet Początkowa Makbet sprawia wrażenie człowieka niezdolnego do zbrodniczych czynów, szanuje króla, ceni Jego wielkoduszność. Zmienia się z chwilą gdy czarownice zapowiadają, że obejmie władzę, przepowiadają mu niewyobrażalną karierę. Gdy potwierdziły się pierwsze elementy wróżby, Makbet nie chciał zapomnieć o wizji przyszłości, przedstawionej mu na wrzosowisku. Wraz z biegiem kolejnych wydarzeń, systematycznie Makbet - prawy rycerz, zmienia się w mordercę, ginie w nim wszystko, co dobre i moralne. Makbet

Samobójstwo W zamku Makbeta ma miejsce seria niezwykłych wydarzeń. Lady Makbet pogrążona w śnie chodzi po komnatach, opowiada dziwne historie. Ogląda ręce, stara się bezskutecznie zmyć z nich plamy. Mówi o jakiś wizjach, przedstawia krwawe obrazy. Lekarz uważa, że przyczyną jej stanu, są "czyny przeciw naturze". Ostatecznie udręczona kobieta popełnia samobójstwo, co nie robi żadnego wrażenia na Makbecie przygotowującym się do walki. Makbet W akcie V Romeo przybywa nocą do Werony, brat Jan nie zdążył zawiadomić go o upozorowanej śmierci Julii. Na cmentarzu przy grobowcu Kapuletow Romeo zabija Parysa, po czym wciąż nieświadomy intrygi wypija truciznę. Julia, która po przebudzeniu jest zrozpaczona, postanawia popełnić samobójstwo, odrzucając propozycję ukrywania się w klasztorze. Po śmierci obu kochanków, ich los rodzinie wyjaśnia ojciec Laurenty. Dopiero to nieszczęście, sprawia, że skłóceni rodzice dowiadują się o miłości Romea i Julii. Nieszczęśni ojcowie podają sobie ręce na znak zgody, postanawiając wybudować dzieciom nagrobek z ich figurami ze szczerego złota. Romeo i Julia

Pozostałe cz.I: Bezdomność: Występuje w Królu Learze. Porywczy, władca o trudnym charakterze dzieli królestwo pomiędzy dwie niewdzięczne córki, u których zamierza spędzić po kolei miesiąc czasu. Te gardząc nim, skazują ojca na tułaczkę wokół zamku i głębokich przemyśleń. Z czasem umiera w wielkiej nędzy, jako niegdyś potężny król. Dom, dwór: W „Hamlecie” występuje zamek w Elsynorze; jest siedzibą Gertrudy i króla Klaudiusza. Nad domem tym ciążyło piętno zbrodni, działy się tam niewyjaśnione zjawiska(pojawiał się duch zamordowanego króla). Utrzymuje się tam ciągły niepokój, napięcie, zło, panuje zdrada. Wystąpienie na drogę kolejnych zbrodni, którą wybrała Lady Makbet i jej mąż, rujnuję ich dom w Szkocji.w Inverness. Powoduje zupełny rozpad pomiędzy małżonkami. W zamku Makbeta został zabity król Dunkan, później ma miejsce seria niezwykłych wydarzeń tj. Lady Makbet popełnia samobójstwo, Makduf zdobywa zamek, ukazując z tryumfem nabitą na włócznię głowę, Makbeta.

Pozostałe cz.II: Grób: Pojawia się w „Romeo i Julii”, gdzie ma miejsce pamiętna scena „nieszczęśliwego” samobójstwa obu kochanków; Pojawia się w „Hamlecie”, gdzie ma miejsce jedna z najbardziej znanych scen w dziejach światowej dramaturgii: Hamlet trzymając w ręce czaszkę wygłasza monolog o marności, znikomości ludzkiego życia., Mąż: Petruchio, młody szlachcic z Werony szukał w świecie bogatej żony. Został mężem Katarzyny – kobiety o trudnym charakterze. Niezwłocznie stosując tak wyszukane metody jak: głodzenie, szantaż przystąpił do wychowania małżonki. Nie można go jednak uznać za męża-tyrana.Osiągnął swój cel: Katarzyna stała się potulną, podporządkowaną żoną.

Autor: Seweryn Fryc Opiekun: mgr Tomasz Ślosarczyk Dziękuję za obejrzenie, zapraszam do zagłębienia się w bogactwo literatury Williama Shakespeare’a. Autor: Seweryn Fryc Opiekun: mgr Tomasz Ślosarczyk