Prezentację wykonała: Natalia Matusiak kl. IIA „Wskaż nowe środki wyrazu wykorzystywane w powieści okresu międzywojennego” Prezentację wykonała: Natalia Matusiak kl. IIA

Rodzaje powieści w okresie międzywojennym W okresie dwudziestolecia międzywojennego tworzono wiele gatunków literackich. Pewną modyfikację przeszła powieść. Wyodrębniono kilka jej odmian, między innymi: Powieść psychologiczna „Granica” Powieść awangardowa „Ferdydurke” Powieść realistyczna „Noce i dnie”

Rodzaje powieści w okresie międzywojennym Powieść środowiskowa „Dziewczęta z Nowolipek” Powieść społeczna „Uciekła mi przepióreczka” Powieść polityczna „Przedwiośnie” Powieść paraboliczna „Proces” Powieść historyczna „Krzyżowcy”

Powieść psychologiczna POWIEŚĆ PSYCHOLOGICZNA - dwudziestolecie międzywojenne to rozkwit współczesnej prozy psychologicznej, co wynika zapewne z zaproponowanego przez Freuda postrzegania człowieka. Mamy do czynienia z nasiloną literacko-psychologiczną analizą człowieka, jego zachowań. Ma to oczywiście wpływ na samą formę powieści, która często staje się czymś na kształt monologu wewnętrznego, albo jakichś notatek, przemyśleń czy refleksji.

„Granica” jako powieść psychologiczna Jako powieść psychologiczna „Granica” skupiała się przede wszystkim na przedstawieniu życia wewnętrznego postaci, koncentrując uwagę czytelnika na przeżyciach i wyobrażeniach bohaterów. Fabuła dzieła została zredukowana do kilku zdarzeń z życia bohaterów, które umożliwiają przedstawienie postaci, ich poczynań i sposobu myślenia. Autorka ukazała rozbieżność stanowisk i różnorodność punktów widzenia na te same wydarzenia i problemy przez różnych ludzi.

„Granica” jako powieść psychologiczna Dzieło wyróżniało się konstrukcją czasu i przestrzeni, które zostały podporządkowane głównym założeniom powieści. Opisy przestrzeni stanowią funkcję zastępczą charakterystyki osób i ich społecznej przynależności. Ukazanie kamienicy Kolichowskiej i jej mieszkańców było odzwierciedleniem systemu społecznego ówczesnej Polski. Tytuł powieści nie jest jednoznaczny i może być rozpatrywany w różnych aspektach: moralnych, obyczajowych, społecznych i filozoficznych.

„Granica jako powieść psychologiczna” Nałkowska dokonała wielopłaszczyznowej analizy zachowań bohaterów. Nakreśliła mechanizm działań, uczuć i odruchów jednostki uwikłanej w procesy społeczne. Narrator jest osobą fikcyjną, nie należącą do świata przedstawionego. Ma neutralny stosunek do opisywanych zdarzeń.

Powieść polityczna Powieść polityczna to typ powieści, której podstawowym wyznacznikiem jest poruszana przez nią problematyka, dotycząca najczęściej mechanizmów walki o władzę. Gatunek ten jest inspirowany aktualną sytuacją polityczną, rozgrywkami różnych opcji i stronnictw, a także istniejącymi napięciami politycznymi. Okresem prawdziwego rozkwitu tego gatunku była pierwsza połowa dwudziestolecia w Polsce, kiedy zastanawiano się nad przyszłym kształtem państwa, a w kraju dochodziło na tle politycznym do gwałtownych starć, a nawet zamachów (np. zabójstwo prezydenta Narutowicza). 

„Przedwiośnie jako powieść polityczna” Dotyczy aktualnej dla czasu napisania tematyki politycznej (odzyskanie przez Polskę niepodległości, nadawanie kształtu państwu) Jego akcja osadzona jest w czasie przełomowego momentu historycznego (odzyskanie przez Polskę niepodległości) Ma za zadanie pokazanie i wytłumaczenie zachodzących przemian politycznych (ukazanie programu ewolucyjnego i rewolucyjnego) Opowiada się za jedną z opisanych opcji politycznych, usiłując przekonać do niego czytelnika (poparcie programu ewolucyjnego, pokazanie okropieństwa i bezsensu rewolucji).

„Przedwiośnie jako powieść polityczna” Ukazanie różnych ideologii politycznych (3 drogi dla Polski: rewolucja społeczna, rewolucja przemysłowa oraz program reform Gajowca) Opowiada się za jedną z opisanych opcji politycznych, usiłując przekonać do niego czytelnika (poparcie programu ewolucyjnego, pokazanie okropieństwa i bezsensu rewolucji)

Powieść awangardowa Powieść awangardowa powstała w wieku XX, kiedy to artyści zaczęli zrywać z tradycjami literackimi. Gatunek ten był sposobem na opisanie współczesnego świata, pełnego chaosu i sprzeczności.  Najbardziej charakterystyczną cechą powieści awangardowej jest brak spójności, która dotyczy zarówno formy, jak i treści. Choć z pozoru dzieło wydaje się być nierozerwalną całością, to okazuje się, iż liczne dygresje i bark ciągu przyczynowo-skutkowego wprowadzają do utworu spore zamieszanie. Uważa się jednak, iż jest to zaleta powieści awangardowej, jej nietypowość i brak schematyzmu czyni dzieło zaskakującym i interesującym.

„Ferdydurke jako powieść awangardowa” wypowiedź narratora rozbita na trzy role będące ze sobą w sprzeczności: Sam autor w „Przedmowie do Filidora” i „Przedmowie do Filiberta” Trzecioosobowy narrator relacjonujący dzieje bohaterów w rozdziałach „Filidor dzieckiem podszyty” i „Filibert dzieckiem podszyty” Pierwszoosobowa narracja bohatera Józia Kowalskiego w przeważającej części powieści Bohaterowie przedstawieni w konwencji behawiorystycznej, tj. tylko w reakcjach zewnętrznych przez dialog, relacje o gestach, cytaty o zachowaniu się bohatera

„Ferdydurke jako powieść awangardowa” pojawiają się epizody, które burzą ciąg przyczynowo skutkowy, zbijają czytelnika z tropu logiczności (konwencja snu) zaskakujące wydarzenia (porwanie Józia przez Pimkę do szkoły, pojedynek na miny) brak możliwości streszczenia rozdziałów o Filidorze i Filibercie styl pełen innowacji stylistycznych (łydka, gęba, pupa, „zgwałcić kogoś przez uszy”, „dzieckiem podszyty”)

„Ferdydurke jako powieść awangardowa” z jednej strony kompozycja jest luźna, otwarta, tworzy ją wprowadzenie dwóch artykułów o Filidorze i Filibercie, z drugiej natomiast matematycznie przemyślana, wszystko się ze sobą wiąże; jest przejrzysta, składa się z trzech wyraźnych części (Józio w szkole, Józio u Młodziaków i Józio w Bolimowie)

„Proces jako powieść-parabola” Franz Kafka stworzył nowatorski rodzaj powieści, zrywając z powszechnymi w jego czasach koncepcjami tego gatunku literackiego. Wykreowany w Procesie świat to świat absurdu, przypominający bardziej senny koszmar niż rzeczywistość znaną czytelnikom.

„Proces jako powieść-parabola”  Czas nie został ściśle sprecyzowany, co podkreśla uniwersalną wymowę dzieła.  Bohaterowie powieści nie są scharakteryzowani. Pojawiają się i znikają, a czytelnik zyskuje o nich jedynie fragmentaryczną wiedzę. Powieść napisana jest językiem prostym, pozbawionym plastycznych opisów. Kafka mistrzowsko połączył rzeczowy, precyzyjny styl pisarski z dziwacznymi, odrealnionymi wydarzeniami, tworząc świat złożony z odrażających miejsc i ludzi.

„Proces jako powieść-parabola” Proces utrzymany jest w poetyce surrealizmu (sprzeciw wobec nowoczesnej cywilizacji technicznej, zinstytucjonalizowanych form życia społecznego, etyki i obyczajowości). Realne z założenia obrazy, zestawione ze sobą, tworzyły tzw. „rzeczywistość nadrealną”.

KONIEC