Interakcje środowiska pracy i dymu tytoniowego. Patrycja Wojtaszczyk Olsztyn, 14 05.09

Krajowe Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy Badania, rozwijanie know- how Tworzenie narzędzi Szkolenie Consulting Lobbing Monitoring Koordynacja OSPZwMP oraz koalicji lokalnych Promocja koncepcji w kluczowych środowiskach Olsztyn 14.05.09

Szkodliwe skutki palenia tytoniu Palenie uznawane jest za wiodącą przyczynę przedwczesnej umieralności oraz wielu chorób. Szacunki epidemiologiczne wskazują, że w XX wieku umarło przedwcześnie z powodu palenia tytoniu sto milionów ludzi. W Polsce palenie papierosów jest przyczyną prawie połowy przedwczesnych zgonów u mężczyzn w średnim wieku. Palenie jest czynnikiem związanym ze stylem życia i dającym się modyfikować. Olsztyn 14.05.09

Działanie dymu tytoniowego W wyniku dziesiątków tysięcy badań klinicznych i epidemiologicznych stwierdzono, że palenie zwiększa ryzyko wystąpienia nowotworów, chorób układu krążenia, nienowotworowych chorób płuc, zaburzeń prokreacji oraz wielu innych ostrych i przewlekłych stanów chorobowych. Olsztyn 14.05.09

O szkodliwości palenia niby wiemy wszyscy ale... Wiele osób zdaje sobie generalnie sprawę, że palenie ma szkodliwy wpływ na zdrowie, ale przykładów niskiego poziomu wiedzy w tym obszarze nadal jest bardzo wiele. Relatywnie niewiele kobiet wie o zagrożeniach zdrowia związanych z paleniem specyficznych dla ich płci, takich jak: rak szyjki macicy, osteoporoza, przedwczesna menopauza, poronienia, ciąża pozamaciczna czy bezpłodność. Mniej niż połowa dorosłych Kanadyjczyków w wieku 55 – 74 lata identyfikowała palenie jako istotną przyczynę chorób serca. Olsztyn 14.05.09

O szkodliwości palenia niby wiemy wszyscy ale... Palenie powoduje powstawanie chorób niemal w każdym narządzie ciała. Poza rakiem płuc, chorobami serca, udarem i rozedmą palenie tytoniu zostało jasno powiązane z: występowaniem innych rodzajów raka (jelita grubego, szyjki macicy, nerek, pęcherza, przełyku, krtani, jamy ustnej, gardła oraz żołądka), ostrej białaczki szpikowej chorobami układu krążenia (miażdżycą, tętniakiem aorty brzusznej) chorobami układu oddechowego (obniżona wydolność płucna, astma, zapalenie płuc) innymi chorobami (zaćma, paradontoza, pęknięcia stawu biodrowego, wrzody żołądka) Olsztyn 14.05.09

O szkodliwości palenia niby wiemy wszyscy ale... Palenie powoduje ogólnie obniżony stan zdrowia i zwiększoną zachorowalność, (w tym zwiększoną absencją chorobową, częstsze korzystanie z opieki zdrowotnej oraz podwyższone ryzyko powikłań w przypadku zabiegów chirurgicznych). Jeśli idzie o kobiety to dodatkowo palenie związane jest z obniżeniem gęstości kości i osteoporozą, komplikacjami podczas ciąży (w tym niską wagą urodzeniową niemowląt, przedwczesnym porodem, zgonami płodów, martwymi urodzeniami, obniżoną wydolnością oddechową niemowląt, oraz występowaniem tzw. zespołu nagłej śmierci niemowląt) a także z obniżoną płodnością. Olsztyn 14.05.09

Kiedy palenie jest szkodliwe Chociaż nowotwór płuca wykazuje generalnie linearną zależność pomiędzy dawką (ilością wypalonych papierosów) a występowaniem choroby ryzyko występowania schorzeń układu krążenia, które są bezpośrednią przyczyną znacznego odsetka zgonów związanych z paleniem oraz stanowią znaczną część chorób odtytoniowych, staje się wyraźne już przy wypalaniu zaledwie 3 do 5 papierosów dziennie. Relacja pomiędzy ryzykiem ostrego zawału serca i chorobą niedokrwienną a ekspozycją na dym tytoniowy zdaje się mieć charakter nieliniowy przy niskich dawkach i gwałtownie wzrasta przy relatywnie niewysokich dawkach, nawet takich na jakie jesteśmy narażeni przy biernym paleniu lub wypalając zaledwie kilka papierosów dziennie. Nawet niewielka ekspozycja powoduje zwiększenie agregacji płytek krwi, zmiany w arteriach i chemodynamice. Kobiety wypalające w czasie ciąży 5 papierosów dziennie narażają się na urodzenie dziecka z niską wagą. Olsztyn 14.05.09

Pozytywne skutki palenia Rak błony śluzowej macicy - palenie tytoniu redukuje ryzyko o 50%. Jest to prawdopodobnie związane z zaburzeniami układu hormonalnego u palących kobiet Gładkokomórkowe mięśniaki macicy i zatrucie ciążowe - schorzenia te mogą jednak być skutecznie leczone i rzadko zagrażają życiu Choroba Parkinsona - palenie tytoniu redukuje umieralność z powodu choroby Parkinsona o 20% Wrzodziejące zapalenie jelita grubego występujące rzadziej u palaczy niż u osób niepalących. Palenie tytoniu zmniejsza ryzyko zachorowania o połowę, a w leczeniu skuteczne może być podawanie substytutu nikotyny (np. gumy z zawartością nikotyny). Olsztyn 14.05.09

Palenie a czynniki środowiska pracy: możliwe działania Adykcja (sumowanie): efekt działania jest taki sam jak sumy indywidualnych efektów Więcej niż adykcja (synergistyczny): efekt jest większy niż suma indywidualnych efektów Antagonizm: jeden czynnik zmniejsza działanie drugiego Olsztyn 14.05.09

Palenie a ekspozycja zawodowa: mechanizmy 1. Toksyny obecne w dymie tytoniowym mogą być również obecne w miejscu pracy (np. tlenek węgla) 2. Związki chemiczne mogą być w kontakcie z dymem tytoniowym zmieniane na bardziej szkodliwe 3. Palenie może zwiększać wchłanianie lub powodować zwolnione wydalanie związków chemicznych obecnych w środowisku pracy 4. Obecność chorób płuc (np. POCHP) może zwiększać ilość zatrzymywanych w płucach pyłów. Olsztyn 14.05.09

Palenie a narażenie zawodowe 1. Choroby układu oddechowego Rak płuca Choroby nienowotworowe (astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc POCHP) Pylice płuc 2. Choroby układu krążenia (choroba niedokrwienna serca) 3. Choroby dróg moczowych (pęcherza, nerek) 4. Wypadki (w tym śmiertelne). Olsztyn 14.05.09

Azbest, palenie i rak płuca Interakcja multiplikacyjna narażenia na azbest i palenia tytoniu Może to mieć również miejsce w przypadku innych znanych zawodowych czynników rakotwórczych: arsenu, kadmu, chromuVI, niklu, radonu, WWA Palący > 30 papierosów na dzień mają 10-krotnie wyższe ryzyko zachorowania na raka płuca niż niepalący, podczas gdy długoletni pracownicy eksponowani na azbest mają 5- krotnie zwiększone ryzyko raka płuca w porównaniu z nie narażonymi. Współwystępowanie tych dwóch czynników daje efekty multiplikacyjny (10 x 5 = 50 krotny wzrost ryzyka). Olsztyn 14.05.09

Rak płuca Interwencja: Rzucenie palenia zmniejsza ryzyko raka płuca; ryzyko spada progresywnie w ciągu 10 lat po rzuceniu palenia. Jednakże palących dużą ilość papierosów może być podwyższone przez okres całego życia Rzucenie palenia zmniejsza ryzyko raka płuca u eksponowanych na wysokie stężenia azbestu. Olsztyn 14.05.09

Nienowotworowe choroby oskrzeli i płuc Astma: > 200 czynników zawodowych powoduje astmę; palenie pogarsza przebieg choroby Przewlekłe zapalenie oskrzeli: efekty palenia i pyłów sumują się POCHP: wiele czynników zawodowych wchodzi w interakcje z dymem tytoniowym. Olsztyn 14.05.09

Astma: Interakcje Palenie zaostrza przebieg astmy Palenie sprzyja powstawaniu astmy w wyniku ekspozycji na niektóre substancje Palenie przyśpiesza powstawanie zaburzeń czynności oskrzeli u astmatyków. Palenie może zwiększać ryzyko alergizacji (uczulenia) na takie czynniki środowiska pracy jak: Bezwodniki kwasowe Kalafonie Antygeny mąki Zwierzęta laboratoryjne Sole platyny Olsztyn 14.05.09

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POCHP) - zawodowe uwarunkowania Przykłady narażeń zawodowych, które wchodzą w interakcje z paleniem i powodują przewlekłą obturacyjną chorobę płuc Pył węglowy Krystaliczna krzemionka Pył bawełny Kadm Dwuizocjaniany (MDI, HDI, TDI) Olsztyn 14.05.09

POCHP: Palenie i pył węglowy W badaniu epidemiologicznym wykorzystującym dane z autopsji górników węgla w USA, nasilenie zmian rozedmowych (destrukcja pęcherzyków płucnych) było proporcjonalne do ekspozycji na pył węglowy i natężenia (liczba wypalanych papierosów, okres palenia) Efekty palenia i ekspozycji na pył węglowy sumują się. Olsztyn 14.05.09

Choroby układu krążenia Palenie jest głównym czynnikiem ryzyka dla zawału mięśnia sercowego, zgonów nagłych, chorób naczyń obwodowych Wiele czynników w miejscu pracy (tlenek węgla, dwutlenek siarki oraz prawdopodobnie stres) mogą zwiększać to ryzyko Współwystępowanie palenia i kilku czynników zawodowych może istotnie zwiększać ryzyko choroby niedokrwiennej serca. Tlenek węgla prawdopodobnie powoduje u palaczy zwiększone ryzyko zachorowań (i zgonów) z powodu chorób układu krążenia. Badanie pracowników zatrudnionych w tunelach komunikacyjnych w Nowym Jorku eksponowanych na wysokie stężenia tlenku węgla (50 ppm średnio) zanim zwiększono wentylację w 1970 roku, mieli o 35% większą umieralność z powodu CHUK niż pracujący poza tunelami. Olsztyn 14.05.09

Choroby układu moczowego: rak pęcherza Po raku płuca, rak pęcherza jest drugim najczęstszym nowotworem zawodowym Odsetek raków pęcherza przypisanych ekspozycji zawodowej szacowany jest na 21 do 25% dla mężczyzn i 11% dla kobiet w USA. Czynniki przyczynowe (uznane lub mocno podejrzane): palenie tytoniu, benzydyna, barwniki benzydynowe, 3,3- dwuchlorobenzydyna, nitrodufenyl, 4,4-metyleno-dwu (2-chloroanilina) (MOCA), 4,4 -methylene dwuanilina (MDA). Olsztyn 14.05.09

Jak zapobiegać synergistycznym skutkom palenia tytoniu i ekspozycji zawodowej Zastępowanie toksycznych związków mniej toksycznymi Hermetyzacja procesu produkcyjnego (zapobieganie uwalniania się czynników szkodliwych do strefy oddychania) Wentylacja miejscowa Wentylacja ogólna Środki ochrony osobistej. Nie podejmowanie, ograniczenie i rzucenie palenia! Olsztyn 14.05.09

Podsumowanie Wiele chorób układu oddechowego, krążenia i moczowego wywołanych jest interakcją palenia i ekspozycji zawodowej Prewencja tych chorób obejmuje w równym stopniu eliminowanie (obniżanie) ekspozycji zawodowej jak i interwencje mające na celu rzucanie palenia Miejsce pracy jest bardzo dobrym środowiskiem dla wdrażania programów ograniczania skutków zdrowotnych wynikających z palenia czynnego i biernego. Olsztyn 14.05.09

Interakcje psychospołeczne Olsztyn, 14 05.09

Działanie czynników psychospołecznych w miejscu pracy Prawdopodobieństwo rzucenia palenia Prawdopodobieństwo nawrotów Liczba wypalanych papierosów Metaanaliza (Albertsen i in. 2006) Olsztyn 14.05.09

Rzucanie palenia Wymagania (+) Zasoby, np. kontrola (+) Wsparcie społeczne (?) Olsztyn 14.05.09

Nawroty Wysokie wymagania, np. niejednoznaczność roli (+) Obecność innych palących (+) Generalny brak wsparcia (+) Olsztyn 14.05.09

Liczba wypalanych papierosów Wysokie wymagania, np. związane ze zmianami w trybie pracy lub charakterem pracy (+) Wsparcie społeczne (?) lub, gdy działa wraz ze zmienną stresu (+) Olsztyn 14.05.09

Koszty palenia Na całym świecie palenie zabija około 5 mln. ludzi każdego roku. Jeśli aktualny trend się utrzyma to do 2030 roku liczby te podwoją się, a palenie będzie przyczyną śmierci około miliarda osób w bieżącym stuleciu. Olsztyn 14.05.09

Koszty palenia Mimo, że rozpowszechnienie palenia powoli spada w USA i w wybranych rejonach świata, wzrasta ono gwałtownie w innych a także w pewnych wybranych populacjach, zwłaszcza w krajach rozwijających się oraz wśród kobiet. Dzieje się tak pomimo faktu, że podejrzenia związane z zagrożeniami dla zdrowia jakie niesie ze sobą palenie zostały upublicznione już krótko po tym gdy tytoń po raz pierwszy został sprowadzony do Europy, ponad 400 lat temu, a ryzyko zostało udowodnione naukowo już ponad pół wieku temu. Olsztyn 14.05.09

MIT 1: LUDZIE MAJĄ WOLNY WYBÓR CO DO TEGO CZY CHCĄ PALIĆ CZY NIE Wszyscy chcielibyśmy wierzyć, że jesteśmy stworzeniami charakteryzującymi się posiadaniem całkowitej wolnej woli. Tymczasem papierosy dostarczają do organizmu uzależniający narkotyk – nikotynę. Przemysł tytoniowy dba o to, by w każdym papierosie znajdowała się ilość nikotyny wystarczająca do utrzymania ludzi w nałogu, a metody produkcji oraz chemiczne dodatki mogą nawet zwiększyć zawartość nikotyny. Olsztyn 14.05.09

MIT 1: LUDZIE MAJĄ WOLNY WYBÓR CO DO TEGO CZY CHCĄ PALIĆ CZY NIE Wolna wola w przypadku papierosów jest dodatkowo niszczona przez reklamę. W 2002 roku w USA przemysł tytoniowy wydał $12,5 mld. na reklamę, marketing i promocję, co stanowi kwotę dwukrotnie wyższą od wydatków poniesionych w 1997 roku i 18 – krotność środków przeznaczanych na programy prewencji palenia. Reklamy i marketing zachęcają ludzi do palenia, dotyczy to głównie młodych. Natomiast rozpoczęcie palenia we wczesnym okresie życia związane jest z wyższą dzienną konsumpcją tytoniu i niższym prawdopodobieństwem rzucenia palenia w wieku dorosłym. Ponad 80% wszystkich palących regularnie rozpoczęło palenie przed 18 rokiem życia. Olsztyn 14.05.09

MIT 2: KAŻDY WIE, JAK GROŹNE JEST PALENIE Wiele osób zdaje sobie generalnie sprawę, że palenie ma szkodliwy wpływ na zdrowie, ale przykładów niskiego poziomu wiedzy w tym obszarze nadal jest bardzo wiele. Relatywnie niewiele kobiet wie o zagrożeniach zdrowia związanych z paleniem specyficznych dla ich płci, takich jak: rak szyjki macicy, osteoporoza, przedwczesna menopauza, poronienia, ciąża pozamaciczna czy bezpłodność. Mniej niż połowa dorosłych Kanadyjczyków w wieku 55 – 74 lata identyfikowała palenie jako istotną przyczynę chorób serca. Olsztyn 14.05.09

MIT 2: KAŻDY WIE JAK GROŹNE JEST PALENIE W Chinach, gdzie 90% palaczy stanowią mężczyźni, rzadziej niż co czwarty palący wierzy, że palenie wywołuje poważne problemy ze zdrowiem. Ten brak wiedzy może być przyczyną, dla której rozpowszechnienie palenia pośród chińskich imigrantów płci męskiej w Nowym Jorku jest znacznie wyższe niż w ogólnej populacji. Wśród mężczyzn pochodzenia chińskiego, którzy posiadają małą wiedzę o szkodliwych skutkach palenia, prawdopodobieństwo, że będą palić jest dwukrotnie wyższe niż pośród tych o wyższym poziomie wiedzy na ten temat. Poziom wiedzy może nawet w niektórych grupach maleć: w jednym z doniesień wykazano, że palacze w regionach rolniczych, którzy uczestniczyli w badaniach w latach 1997 – 1998, przypisywali paleniu więcej cech pozytywnych a mniej negatywnych związanych z ryzykiem zdrowotnym niż dekadę wcześniej. Olsztyn 14.05.09

MIT 3: KILKA PAPIEROSÓW DZIENNIE NIKOMU NIE ZASZKODZI Ryzyko występowania schorzeń układu krążenia, które są bezpośrednią przyczyną znacznego odsetka zgonów związanych z paleniem oraz stanowią znaczną część chorób odtytoniowych, staje się wyraźne już przy wypalaniu zaledwie 3 do 5 papierosów dziennie. Relacja pomiędzy ryzykiem ostrego zawału serca i chorobą niedokrwienną a ekspozycją na dym tytoniowy zdaje się mieć charakter nieliniowy przy niskich dawkach i gwałtownie wzrasta przy relatywnie niewysokich dawkach, nawet takich na jakie jesteśmy narażeni przy biernym paleniu lub wypalając zaledwie kilka papierosów dziennie. Nawet niewielka ekspozycja powoduje zwiększenie agregacji płytek krwi, zmiany w arteriach i chemodynamice. Kobiety wypalające w czasie ciąży 5 papierosów dziennie narażają się na urodzenie dziecka z niską wagą. Olsztyn 14.05.09

MIT 4: PAPIEROSY TYPU "LIGHT" SĄ MNIEJ SZKODLIWE Tak zwane papierosy lighty są równie szkodliwe dla zdrowia jak zwykłe marki, ale większość palaczy nie zdaje sobie niestety z tego sprawy. Około 60% palaczy wierzy, że termin „light” lub „ultra – light” odnosi się do papierosów o obniżonej zawartości substancji smolistych lub obniżonej zawartości nikotyny. Na razie nie ma żadnych standardowych definicji co do tego, co termin ten ma oznaczać w przypadku wyrobów tytoniowych, a sami wytwórcy papierosów przyznają, że określenia tego rodzaju odnoszą się raczej do postrzeganego smaku i siły wyrobu, a nie do jego zawartości. Ponad 160 państw podpisało Ramową Konwencję Światowej Organizacji Zdrowia o Ograniczaniu Palenia zabraniającą stosowania nazw i określeń, które mogą prowadzić do powstania fałszywych przekonań co do tego, że jakiś typ papierosów jest mniej szkodliwy od innych marek. Olsztyn 14.05.09

MIT 4: PAPIEROSY TYPU "LIGHT" SĄ MNIEJ SZKODLIWE Mniej niż 10% palaczy jest świadoma, że papieros „light” zawiera tyle samo substancji smolistych co „zwykły” papieros, a wielu spośród tych palaczy twierdzi, że rzuciłoby palenie gdyby wiedzieli, że papierosy light są tak samo szkodliwe jak zwykłe. Chociaż palący papierosy o obniżonej zawartości substancji smolistych są bardziej skłonni do podjęcia próby rzucenia palenia, to jednocześnie rzadziej im się to rzeczywiście udaje. Olsztyn 14.05.09

MIT 4: PAPIEROSY TYPU "LIGHT" SĄ MNIEJ SZKODLIWE Wielu palących marki typu light czy ultra-light, o obniżonej zawartości szkodliwych i uzależniających substancji, nieświadomie rekompensuje sobie ów sztucznie zaniżony, mierzony przez maszyny poziom nikotyny oraz substancji smolistych poprzez wypalanie większej ilości papierosów oraz głębsze i mocniejsze zaciąganie się dymem tytoniowym do płuc czy zatykanie otworów filtra papierosa w celu zwiększenia koncentracji wdychanego dymu. Przemysł tytoniowy zdaje sobie sobie sprawę z owych mechanizmów kompensacyjnych występujących u palaczy od co najmniej trzech dziesięcioleci. Olsztyn 14.05.09

MIT 5: ŁATWO JEST RZUCIĆ PALENIE, JEŚLI KTOŚ TYLKO CHCE, TO MU SIĘ UDA Wielu palaczy jest w stanie rzucić palenie samodzielnie, ale dla innych jest to trudne lub niemożliwe, gdyż nikotyna jest środkiem uzależniającym. Nawet dla lekarzy rzucanie palenia bywa ciężkie, zaledwie połowa spośród palących lekarzy, którzy przebyli atak serca była w stanie rzucić palenie. Przemysł tytoniowy przyznał nieoficjalnie, że papierosy mają moc uzależniania podobną do opium. Tymczasem nikotynę można porównać do heroiny, kokainy oraz alkoholu jeśli idzie o potencjalną moc uzależniania. Olsztyn 14.05.09

MIT 5: ŁATWO JEST RZUCIĆ PALENIE, JEŚLI KTOŚ TYLKO CHCE, TO MU SIĘ UDA Korzyści płynące z rzucenia palenia są dobrze udokumentowane i wiele osób poważnie myślących o wyjściu z nałogu podejmuje nawet kilka prób nim osiągną sukces. Większość palaczy pragnie rzucić palenie i podejmuje przynajmniej jedną tego typu próbę każdego roku robiąc to bez zasięgania porady czy korzystania z leków. Tymczasem zaledwie 7% z osób podejmujących próbę rozstania się z papierosami skutecznie rzuciło palenie na rok lub dłużej bez żadnego dodatkowego wsparcia. Olsztyn 14.05.09

MIT 6: LEKI WSPOMAGAJĄCE RZUCANIE PALENIA NIE DZIAŁAJĄ Medykamenty wspomagające rzucanie palenia, w tym nikotynowa terapia zastępcza (NTZ), plastry, gumy, spreje do nosa, pastylki oraz bupropion mogą nawet podwoić prawdopodobieństwo skutecznego rzucenia palenia. Dla niektórych palaczy terapia kombinowana, np. różnorodne środki NTZ, lub połączenie NTZ z bupriopionem, NTZ i pomoc psychologiczna mogą okazać się nawet bardziej skuteczne niż stosowanie tylko jednej metody. Ponowne leczenie po pierwszym zakończonym niepowodzeniem także zwiększa odsetek udanych prób wyjścia z nałogu, natomiast kombinowana terapia jest szczególnie skuteczna w przypadku osób które wielokrotnie wracały do palenia. Olsztyn 14.05.09

MIT 7: JEŚLI ZACZĘŁO SIĘ PALIĆ, JEST SIĘ PALACZEM DO KOŃCA ŻYCIA Ponad połowa Amerykanów, którzy kiedykolwiek palili, rzuciła swój nałóg. Są oni żywym dowodem na to, że rzucenie palenia jest możliwe – i w wielu miejscach, wielu osobom już się to udało. Olsztyn 14.05.09

MIT 8: PALACZE UMIERAJĄ WCZEŚNIEJ, ALE TRACĄ TYLKO KILKA OSTATNICH, NIEPRZYJEMNYCH LAT ŻYCIA Przeciętny palacz, który umiera na skutek chorób odtytoniowych traci około 14 lat życia. 95% osób niepalących ten czas przebiegnie bez niesprawności. Starsi wiekiem palacze mają natomiast stan zdrowia fizycznego osoby od 2 do 4 lat starszej, a psychicznie i umysłowo - 10 lat starszej niż ich wiek kalendarzowy. Oznacza to, że palenie zwiększa ryzyko szybszej utraty niezależności w starszym wieku. Olsztyn 14.05.09

MIT 8: PALACZE UMIERAJĄ WCZEŚNIEJ, ALE TRACĄ TYLKO KILKA OSTATNICH, NIEPRZYJEMNYCH LAT ŻYCIA Nigdy nie jest za późno na rzucenie palenia – nawet osoby rzucające po dziesięcioleciach aktywnego palenia zyskują lepszy stan zdrowia oraz dłuższe trwanie życia. Olsztyn 14.05.09

MIT 9: BIERNE PALENIE JEST UCIĄŻLIWOŚCIĄ, ALE SIĘ OD TEGO NIE UMIERA Narażenie na dym tytoniowy w otoczeniu (bierne palenie) powoduje choroby oraz śmierć. Układ krążenia osoby niepalącej zachowuje się podobnie jak układ palacza już po 30 minutach ekspozycji na dym w otoczeniu, co zwiększa ryzyko niedokrwiennej choroby serca. Dym tytoniowy w środowisku związany jest także z: wyższym o około 25% ryzykiem wystąpienia przewlekłych chorób układu oddechowego wyższym o 40% do 60% ryzykiem rozwinięcia się astmy u osób dorosłych wyższym o 50% do 100% ryzykiem ostrych chorób układu oddechowego wśród dzieci dwukrotnie większym ryzykiem wystąpienia zespołu nagłej śmierci niemowląt Olsztyn 14.05.09

MIT 10: PRZEMYSŁ TYTONIOWY JEST KORZYSTNY DLA GOSPODARKI W USA palenie powoduje starty w gospodarce w wysokości $167 mld. rocznie (ok. $3.650 na palacza), włączając w to wydatki na opiekę zdrowotną oraz koszty utraconej produktywności spowodowane przedwczesną śmiercią. Wspomniane koszty ponoszone są przez poszczególne jednostki jak i przez całe społeczeństwo i stanowią ponad dwukrotność $81 miliardów wydawanych (uwzględniając tu podatki oraz koszty wytworzenia i marketingu) przez amerykańskich palaczy corocznie na tytoń. Olsztyn 14.05.09

MIT 10: PRZEMYSŁ TYTONIOWY JEST KORZYSTNY DLA GOSPODARKI Przemysł tytoniowy, któremu zależy na przedstawianiu się jako niezbędny sektor gospodarki, argumentuje, że produkcja wyrobów tytoniowych stwarza miejsca pracy, przynosi znaczne dochody podatkowe i przyczynia się do zwiększania PKB. Jednakże długookresowe koszty społeczne związane z konsumpcją tytoniu znacznie przewyższają korzyści ekonomiczne, które ów przemysł przynosi. Bank Światowy przeprowadził analizy efektów ekonomicznych netto związanych z tytoniem i stwierdził na ich podstawie, że pieniądze wydane nie na papierosy lecz na inne dobra i usługi, w następstwie przyczyniłyby się do wykreowania miejsc pracy w innych sektorach oraz aktywności gospodarczej, które zastąpiłyby te utracone w branży wyrobów tytoniowych. W USA zupełne wyeliminowanie przemysłu tytoniowego z gospodarki dałoby rezultat w postaci przyrostu miejsc pracy o około 130.000 w skali całego kraju. Olsztyn 14.05.09

MIT 10: PRZEMYSŁ TYTONIOWY JEST KORZYSTNY DLA GOSPODARKI Niepalący są bardziej produktywni i opuszczają mniej dni pracy niż osoby palące, natomiast pokrycie kosztów programów antytytoniowych to jeden z najbardziej efektywnych w stosunku do kosztów elementów ubezpieczenia zdrowotnego jaki może zapewnić pracodawca. Olsztyn 14.05.09

MIT 11: JUŻ ROZWIĄZALIŚMY PROBLEM PALENIA Problemy zdrowia publicznego wywołane przez palenie tytoniu dalekie są od rozwiązania. Pomimo spadającego rozpowszechnienia palenia np. w USA nadal częściej niż co piąta dorosła osoba pali. Na całym świecie pali około 1,3 miliarda ludzi, więcej niż kiedykolwiek w historii ludzkości, a ponad miliard umrze z powodu chorób odtytoniowych w ciągu tego stulecia jeśli nie zostaną podjęte pilnie odpowiednie działania na szczeblu lokalnym, krajowym i międzynarodowym. Olsztyn 14.05.09

MIT 12: PRZEMYSŁ TYTONIOWY NIE REKLAMUJE JUŻ SWOICH WYROBÓW DZIECIOM ANI NIE PODWAŻA DZIAŁAŃ PROWADZONYCH W OBSZARZE ZDROWIA PUBLICZNEGO To być może najbardziej niebezpieczny mit związany z tytoniem. Pomimo obietnic przemysłu tytoniowego reklamy oraz marketing wyrobów tytoniowych nadal docierają do dzieci, a wytwórcy wyrobów tytoniowych wciąż podważają wysiłki podejmowane na polu zdrowia publicznego. Na przykład, reklamy prasowe każdej z trzech najbardziej popularnych wśród młodzieży marek dotarły do ponad 80% młodych ludzi średnio 17 razy w 2000 roku. Wśród dzieci, które posiadają wyroby promocyjne koncernów tytoniowych (koszulki, czapeczki itp.) prawdopodobieństwo, że będą palić jest 7 razy wyższe w porównaniu do osób, które owych wyrobów nie mają. Dzieci w wieku 12 – 17 lat – najczęstszym wieku inicjacji tytoniowej – są dwukrotnie bardziej narażone na zetknięcie się z reklamami wyrobów tytoniowych niż osoby dorosłe, a nastolatki są trzykrotnie bardziej podatne na reklamy papierosów niż dorośli. Olsztyn 14.05.09

MIT 12: PRZEMYSŁ TYTONIOWY NIE REKLAMUJE JUŻ SWOICH WYROBÓW DZIECIOM ANI NIE PODWAŻA DZIAŁAŃ PROWADZONYCH W OBSZARZE ZDROWIA PUBLICZNEGO Przedstawianie palenia w filmach także powoduje wzrost powszechności palenia wśród nastolatków. Prawdopodobieństwo sięgania po papierosy wśród tych, którzy oglądają filmy pokazujące palenie, jest 3 razy wyższe niż u nastolatków nie oglądających takich scen, a połowa eksperymentów związanych z paleniem wśród nastolatków przypisywana jest narażeniu na tego typu wpływ. Palenie pokazuje się obecnie częściej w filmach niż kiedykolwiek od 1950 roku, a wykorzystywanie określonej marki papierosów powoduje jej większą atrakcyjność. Promowanie konkretnych marek papierosów - czyli używanie ich przez gwiazdy w scenach filmowych – wzrosło ponad 11 krotnie od czasu podpisania MSA. Olsztyn 14.05.09

MIT 12: PRZEMYSŁ TYTONIOWY NIE REKLAMUJE JUŻ SWOICH WYROBÓW DZIECIOM ANI NIE PODWAŻA DZIAŁAŃ PROWADZONYCH W OBSZARZE ZDROWIA PUBLICZNEGO Gwiazdy, które palą na ekranie silnie wpływają na zachowania nastolatków, a im częstsze ukazywanie palenia w filmach tym większe ryzyko, ze nastolatek zostanie palaczem. Pokazywanie palenia w teledyskach, w telewizji i innych mediach także wpływa na zachowania nastolatków związane z paleniem. Promowanie wyrobów tytoniowych podważa nawet możliwości wpływania przez rodziców na wychowanie i zapobieganie rozpoczynania palenia przez nieletnich – wbrew zapewnieniom przemysłu tytoniowego, iż to postawy rodzicielskie, a nie działalność marketingowa koncernów tytoniowych, są główną przyczyną palenia wśród młodzieży. Olsztyn 14.05.09

MIT 12: PRZEMYSŁ TYTONIOWY NIE REKLAMUJE JUŻ SWOICH WYROBÓW DZIECIOM ANI NIE PODWAŻA DZIAŁAŃ PROWADZONYCH W OBSZARZE ZDROWIA PUBLICZNEGO Przez dziesięciolecia przemysł tytoniowy zatrudniał prawników, specjalistów od wizerunku publicznego oraz naukowców w celu odwrócenia uwagi od globalnych zagadnień zdrowia publicznego, podważania badań naukowych, wpływania na politykę i zmniejszania nakładów finansowych na działania w obszarze nauki i polityki. Ostatnio firmy tytoniowe złożyły pozwy sądowe w celu zastopowania kampanii reklamowych zdrowia publicznego argumentując, że mają one charakter „anty- biznesowy”. Olsztyn 14.05.09

MIT 12: PRZEMYSŁ TYTONIOWY NIE REKLAMUJE JUŻ SWOICH WYROBÓW DZIECIOM ANI NIE PODWAŻA DZIAŁAŃ PROWADZONYCH W OBSZARZE ZDROWIA PUBLICZNEGO Liderzy rynkowi przemysłu tytoniowego zostali zmuszeni do wdrożenia zasad i programów społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR) w celu odpowiedzenia za i zamaskowania niekorzystnego wpływu tej branży na społeczeństwo. Jednakże biznes tytoniowy - mający wobec swoich udziałowców obowiązek zachowania a nawet podwyższania zysku płynącego z tytoniu – jest ze swej natury nieodpowiedzialny społecznie. Na przykład kadra zarządzająca Philip Morris (firmy przemyłu tytoniowego) przyznaje prywatnie, że celem owych programów jest ochrona reputacji firmy, podwyższenie jej wartości rynkowej, obrona prawa osób dorosłych do palenia oraz że programy te nie zmieniają w zasadniczy sposób sposobu prowadzenia działalności gospodarczej przez koncern. Olsztyn 14.05.09

Opracowanie: Na podst. materiałów informacyjnych i dydaktycznych Krajowego Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy opracowanych w ramach programu Cześc tekstu prezentacji stanowi opracowanie przez Krajowe Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy, IMP Łódź artykułu autorstwa Thomasa R. Friedena oraz  Drew E. Blakemana, który został opublikowany w American Journal of Public Health (AM J PUBLIC HEALTH), 2005 Sep; 95(9): 1500-5 (114 ref)‏ Olsztyn 14.05.09