POWSTANIE WARSZAWSKIE

AKCJA „BURZA” NA WSCHODZIE Jej cele i założenia zostały opracowane jesienią 1943 r. w związku ze zbliżaniem się Armii Czerwonej do granic przedwojennego państwa polskiego: podjęcie akcji sabotażowo – dywersyjnych przez Armię Krajową, jako demonstracja siły, w chwili wycofywania się wojsk niemieckich; AK w stosunku do Armii Czerwonej miała występować w roli gospodarza.

AKCJA „BURZA” NA WSCHODZIE Akcja „Burza” rozpoczęła się w lutym 1944 r. na Wołyniu, a w późniejszym okresie na terytorium Wileńszczyzny, Galicji Wschodniej, Podlasia, Lubelszczyzny, Mazowsza. Żołnierze AK początkowo współdziałały z Armią Czerwoną (np. zdobycie Wilna, Chełma, Białej Podlaskiej, Zamościa, Lublina, Mińska Mazowieckiego). Potem jednak żołnierze AK byli rozbrajani przez Sowietów, sadzani w obozach, więzieniach i wysyłani w głąb ZSRR (ok. 50 tys. żołnierzy).

POWSTANIE WARSZAWSKIE

PRZYCZYNY WYBUCHU WOJSKOWE: -administracja niemiecka wydała zarządzenia ewakuacyjne w związku ze zbliżaniem się Armii Czerwonej do Warszawy; -obawa przed przekształceniem Warszawy w twierdzę (100 tys. mieszkańców stolicy miało stawić się do wykonania prac fortyfikacyjnych); -Głównym celem AK od chwili założenia było wywołanie powstania zbrojnego, które objęłoby cały kraj; -powstanie częścią akcji „Burza”;

PRZYCZYNY WYBUCHU POLITYCZNE: -obawa przed oszczerczą propagandą komunistyczną (oskarżenie AK o „stanie z bronią u nogi”); -ogłoszenie manifestu PKWN 22 VII 1944 r. – PKWN i rząd londyński; AK miała przejąć stolicę, by umocnić pozycję rządu emigracyjnego; -wybuch powstania argumentem przetargowym Stanisława Mikołajczyka (premier rządu londyńskiego) podczas rozmów w Moskwie; -Armia Ludowa rozpoczęła akcję propagandową wzywając ludność Warszawy do walki.

DWÓDCY

Tadeusz „Bór” Komorowski Ps. "Bór", "Znicz", "Lawina" (ur. 1 VI 1895 r. w Chorobrowie w pow. Brzeżany, zm. 24 VIII 1966 r. w Buckley w Anglii) – generał dywizji Wojska Polskiego, dowódca Armii Krajowej.

Tadeusz Pełczyński Urodził się 14 II 1892 r. w Warszawie, zmarł 3 I 1985 r. w Wielkiej Brytanii. Podczas powstania warszawskiego był zastępcą komendanta głównego Armii Krajowej.

Antoni Chruściel Ps. „Monter (ur. 16 VI 1895 r. w Gniewczynie Łańcickiej, zm. 30 XI 1960 r. w Waszyngtonie) – generał brygady Wojska Polskiego; w powstaniu warszawskim był faktycznym dowódcą całości sił powstańczych. Od 20 IX 1944 r. dowodził Warszawskim Korpusem AK.

STOSUNEK SIŁ POWSTAŃCY: stan liczebny jednostek AK w Warszawie – ok. 50 tys.; uzbrojenie: 3846 pistoletów, 2629 karabinów, 657 pistoletów maszynowych, 145 ręcznych karabinów maszynowych, 47 ciężkich karabinów maszynowych, 29 karabinów przeciwpancernych i granatników PIAT, 16 moździerzy i granatników, 2 działka przeciwpancerne, 30 miotaczy ognia, granatów ręcznych i 416 granatów przeciwpancernych, ok. 12 tys., butelek zapalających i 1266 kg materiałów wybuchowych; w czasie powstania zasoby broni i amunicji były uzupełniane dzięki produkcji własnej, alianckim zrzutom oraz ze zdobyczy (m.in. 2 czołgi niemieckie Pantera, niszczyciel czołgów, 2 transportery opancerzone)

STOSUNEK SIŁ NIEMCY: dysponowali w Warszawie jednostkami o łącznej liczebności ok. 16 tys. żołnierzy (były one rozproszone po całym mieście, gdzie zabezpieczały najważniejsze obiekty i arterie komunikacyjne); do stłumienia powstania utworzono tzw. Grupa Korpuśna pod dowództwem Ericha von den Bacha licząca ok. 25 tys. żołnierzy; uzbrojenie: sześciolufowe moździerze rakietowe kal. 300 mm i 380 mm, kompania dział samobieżnych „Grille” kal. 150 mm, moździerz kolejowy „Siegfried” kal. 380 mm, ciężki moździerz oblężniczy „Karl” kal. 600 mm, zdalnie sterowane miny samobieżne „Goliath”, samobieżne nosiciele ładunków wybuchowych (przenoszące 500 kg trotylu), czołgi Pantera.

PRZEBIEG Plan powstania zakładał opanowanie kluczowych punktów w mieście i utrzymanie ich do momentu wejścia do miasta Armii Czerwonej. 1 VIII 1944 r. – wybuch powstania o godz. 17:00 (godzina „W”) ; nie zdobyto punktów strategicznych (np. mostów na Wiśle); Po czterech dniach walk powstańcy kontrolowali Śródmieście, część Woli, Stare Miasto, Powiśle, Mokotów, Żolibórz;

PRZEBIEG 5 VIII1944 r. – kontratak niemiecki; celem – opanowanie głównych dróg komunikacyjnych; Stare Miasto zostało odcięte od Śródmieścia; natarcie niemieckie powstrzymano zaś na Alejach Jerozolimskich; 5 – 11 VIII 1944 r. – wsparcie powstańców z Ochoty, walki na Żoliborzu, Mokotowie i Śródmieściu; nie powiodła się próba przedarcia oddziałów AK z Puszczy Kampinoskiej na Stare Miasto; 10 VIII 1944r. – atak niemiecki na Stare Miasto zmusił powstańców po ciężkich walkach do wycofania się ze Starówki kanałami;

PRZEBIEG 6 IX 1944 r. – padło Powiśle, a w tydzień później zaatakowano Czerniaków; po 11 dniach Niemcy zdobyli cały zachodni brzeg Wisły; 24 IX 1944 r. – atak niemiecki na Mokotów – bronił się 3 dni; 30 IX 1944 r. – kapitulacja Żoliborza – bronił się 2 dni; opór stawiało jeszcze Śródmieście do 2 X; 2 X 1944 r. – kapitulacja Śródmieścia – koniec powstania po 63 dniach walki.

UCZESTNICY POWSTANIA żołnierze AKłączniczki

UCZESTNICY POWSTANIA sanitariuszki„Zawiszacy” (harcerze)

Patrol powstańczy

Walki uliczne

Ostrzał Warszawy pociskami rakietowymi z działa samobieżnego SturmTiger

Kapitulacja. Warszawa - X 1944 r.

PRZYCZYNY UPADKU POWSTANIA bardzo duża dysproporcja sił; brak wsparcia ze strony ZSRR brak systematycznych zrzutów broni ze strony aliantów – ZSRR odmówił aliantom prawa do korzystania z lotnisk leżących po wschodniej stronie frontu; pogarszająca się sytuacja ludności w Warszawie: brak wody, prądu, lekarstw i pożywienia.

SKUTKI POWSTANIA śmierć poniosło 17,2 tys. żołnierzy AK, 3,5 tys. kościuszkowców, zaginęło ok. 5 tys. żołnierzy; zginęło ok. 180 tys. osób cywilnych, olbrzymie zniszczenia; 15 tys. jeńców wojennych; ludność cywilna musiała opuścić Warszawę – Hitler rozkazał zrównać miasto z ziemią; Stalin zrezygnował z utworzenia nowej republiki rad w Polsce.

Mogiła powstańcza

Warszawa I 1945 r. - miasto zniszczone na rozkaz Hitlera

Wykonała: Magdalena Kuchta