WPROWADZENIE DO PROTETYKI STOMATOLOGICZNEJ Jolanta Kostrzewa-Janicka Zbigniew Kucharski Dariusz Rolski Katedra Protetyki Stomatologicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Kierownik: prof. dr hab. E. Mierzwińska-Nastalska

Współczesna protetyka stomatologiczna Dziedzina stomatologii i kliniczna specjalność zabiegowa, zajmująca się szeroko pojętą rehabilitacją protetyczną pacjentów z dysfunkcjami i zaburzeniami układu stomatognatycznego, w ujęciu holistycznym. Współdziała z wieloma dyscyplinami medycznymi oraz kierunkami technicznymi (inżynieria materiałowa, biomateriały) Dyscyplina medyczna łącząca wiedzę kliniczną i laboratoryjną.

Funkcje protetyki stomatologicznej Odbudowa utraconych i uszkodzonych tkanek układu stomatognatycznego (odbudowa zniszczonych tkanek zębów i wyrostków zębodołowych ) Przywrócenie prawidłowych relacji między szczęką a żuchwą (wysokości zwarcia, okluzji statycznej, okluzji dynamicznej) Przywrócenie prawidłowych funkcji układu stomatognatycznego (żucia, mowy) Profilaktyka w odniesieniu do tkanek układu stomatognatycznego i całego organizmu Poprawa estetyki Leczniczo- rehabilitacyjna Profilaktyczna Estetyczna

Cele leczniczo - rehabilitacyjne Leczenie dysfunkcji układu stomatognatycznego, patologicznego starcia zębów, zaburzeń okluzji Leczenie uszkodzeń pourazowych i pooperacyjnych w zakresie tkanek jamy ustnej i twarzowej części czaszki Leczenie schorzeń stawu skroniowo-żuchwowego, zaburzeń czynnościowych układu ruchowego narządu żucia Leczenie skojarzone schorzeń przyzębia Leczenie stomatopatii protetycznych Leczenie protetyczne pacjentów młodocianych Leczenie skutków zaburzeń rozwojowych, wad nabytych i wrodzonych w postępowaniu wielospecjalistycznym Leczenie pacjentów po zabiegach chirurgicznych, związane z dużą utratą tkanek w obrębie części twarzowej czaszki Rehabilitacja psychiczna

Funkcja profilaktyczna protetyki Poprzez uzupełnianie braków zapobieganie procesom patologicznym jakie powstają w wyniku utraty zębów: choroby twardych tkanek zębów choroby przyzębia zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego schorzenia przewodu pokarmowego Kontrola i zapobieganie czynnikom sprzyjającym powstawaniu zaburzeń

Układ stomatognatyczny Zespół wzajemnie współdziałających elementów morfologicznych tkanek i narządów części twarzowej czaszki, które tworzą funkcjonalną całość, sterowaną przez układ nerwowy. Narząd żucia Zespół tkanek biorący udział w przyjmowaniu i rozdrabnianiu pokarmów (akt żucia).

Narząd żucia

Receptory - OUN - efektory OUN - narząd żucia Receptory - OUN - efektory

Następstwa utraty zębów Pionowe przemieszczanie zębów pozbawionych antagonistów Zaburzenie przebiegu płaszczyzny zwarciowej powstawanie węzłów urazowych Zespół zgryzu urazowego Zaburzenia funkcji stawów skroniowo - żuchwowych

Następstwa utraty zębów nieprawidłowości zębowe próchnica choroby przyzębia zgryz urazowy, choroby stawów s. ż. Utrata stref podparcia obniżenie wysokości zwarcia starcie zębów zaburzenia estetyki zmiany w rysach twarzy zaburzenia funkcji żucia i mowy Zaburzenia przewodu pokarmowego

Nowotwory głowy i szyi Dr n. med. Dorota Kiprian Polska Grupa Badań Nowotworów Głowy i Szyi

Nowotwory głowy i szyi Polska 6,2% wszystkich nowotworów złośliwych* Umiejscowienie: 40% - jama ustna 25% - krtań 15% - gardło 7% - ślinianki 13% - pozostałe obszary 40% chorych przerzuty w obrębie węzłów chłonnych 50% chorych rozpoznanie nowotworów w stadium zaawansowanym 90% nowotworów pochodzenia ektodermalnego * W roku 2014 w Polsce stwierdzono 5447 nowych zachorowań i 3320 zgonów Unia Europejska Świat 65.000 przypadków nowotworów głowy i szyi 1 400 000 zachorowań 6% wszystkich nowotworów złośliwych 35.000 zgonów

Prognozowane wskaźniki śmiertelności w latach 2010-2030 wg Cancer Research UK

EDUKACJA WAŻNE !!! rozpoznanie wczesnych objawów nowotworów głowy i szyi przez lekarza pierwszego kontaktu wczesne poradnictwo onkologiczne dążenie do wielodyscyplinarnej opieki nad pacjentem Dr n. med. Dorota Kiprian Polska Grupa Badań Nowotworów Głowy i Szyi

„1 przez 3” EDUKACJA Jeżeli Twój pacjent podaje JEDEN z poniższych objawów przez okres dłuższy niż TRZY tygodnie nie zwlekaj z konsultacją u specjalisty: „1 przez 3” - bolesne i/lub utrudnione przełykanie - ból gardła - chrypka - ból języka, niegojące się rany w jamie ustnej, białe lub czerwone plamy na błonie śluzowej jamy ustnej - obrzęk szyi, guz szyi - jednostronne upośledzenie drożności nosa, - krwista wydzielina z nosa Dr n. med. Dorota Kiprian Polska Grupa Badań Nowotworów Głowy i Szyi

Czynniki usposabiające do powstania zmian nowotworowych w jamie ustnej Palenie tytoniu i inne sposoby jego używania, żucie betelu oraz picie alkoholu - Przewlekły uraz mechaniczny, uraz termiczny, prądy elektrogalwaniczne, Niedobory witamin, prowitamin, soli mineralnych (wit A, C, E, beta - karoten, likopen, Fe) - Zakażenie wirusowe - wirus brodawczaka ludzkiego - HPV, wirus opryszczki - HSV, wirus upośledzenia odporności - HIV - Zła higiena jamy ustnej - Przewlekłe zakażenia - grzybica, kiła, gruźlica - Torbiele zapalne, zawiązkowe, zastoinowe, rozwojowe - Zaburzenia immunologiczne - Stały kontakt ze związkami karcinogennymi - Zanieczyszczenie i skażenie środowiska

Palenie powyżej 40 papierosów dziennie Zwiększa ryzyko zachorowania na raka jamy ustnej 5-7 krotnie w porównaniu z pacjentami niepalącymi

Pacjenci po resekcji szczęki - leczenie implantoprotetyczne

Funkcja estetyczna protetyki Estetyczna odbudowa utraconych bądź zniszczonych struktur układu stomatognatycznego

UZUPEŁNIENIA PROTETYCZNE RODZAJE, PODZIAŁY i PRZYKŁADY

Podział uzupełnień protetycznych Uzupełnienia protetyczne Czas użutkowania Tymczasowe Długoczasowe Sposób umocowania protez Ruchome Stałe Sposób prznoszenia sił żucia Ozębnowe Śluzówkowe Ozębnowo -śluzówkowe

PROTEZY RUCHOME

PODZIAŁ UZPEŁNIEŃ RUCHOMYCH uzupełnienia ruchome protezy częściowe protezy szkieletowe protezy częściowe płytowe całkowite tradycyjne overdenture (nakładowe)

PROTEZY CAŁKOWITE – Rehabilitacja pacjentów bezzębnych

PROTEZY CAŁKOWITE – Rehabilitacja pacjentów bezzębnych

PROTEZY RUCHOME CZĘŚCIOWE protezy szkieletowe klasyczne szynoprotezy protezy z nakładami prace kombinowane częściowe płytowe nakładkowe natychmiastowe

ELEMENTY SKŁADOWE PROTEZY PŁYTOWEJ CZĘŚCIOWEJ OSIADAJĄCEJ siodło protezy klamry płyta protezy

Elementy budowy protezy szkieletowej

PROTEZY STAŁE

ozębnowych Protezy stałe należą do uzupełnień Siły żucia w protezach stałych przenoszone są na ozębną zębów filarowych ozębnowych

Protezy stałe mogą samodzielnie Uzupełnienia stałe jednoczłonowe wkłady koronowe wkłady koronowo-korzeniowe licówki korony wieloczłonowe Mosty Korony zespolone Protezy stałe mogą samodzielnie uzupełniać braki jakościowe i ilościowe zębów lub stanowić przygotowanie do wykonania protez ruchomych

Filarami dla protez stałych mogą być: Zęby naturalne Korzenie zębów wyleczone endodontycznie Wszczepy stomatologiczne

Podział ze względu na czas użytkowania Protezy stałe długoczasowe tymczasowe

WKłADY

WKŁADY KORONOWO-KORZENIOWE KORZENIOWE KORONOWE INDYWIDUALNE STANDARDOWE KORZENIOWE Z ELEMENTEM RETENCYJNYM BEZ ELEMENTU RETENCYJNEGO KORONOWE INLAY ONLAY OVERLAY

Wkłady koronowe wkłady koronowe wkład (inlay) nakład (onlay) nadkład(overlay) endokorona

Wkłady koronowe wkłady koronowe wkład (inlay) nakład (onlay) nadkład(overlay) endokorona

Wkłady KORONOWO-KORZENIOWE Wkłady koronowo-korzeniowe indywidualne Odlewane Stopy metali szlachetnych Stopy metali nieszlachetnych Ceramiczne w technologii tłoczenia (metoda IPS Empress Cosmo) w technologii CAD/CAM

Wkłady koronowo-korzeniowe indywidualne odlewane GEOMETRIA 1:3 1:2 1:1  max. 1/3 2-3 mm materiału na przekroju

Wkłady kompozytowe wzmacniane włóknem szklanym Geometria 1:3 1:1  max. 1/3 2-3 mm materiału na przekroju * kołnierz zębinowy min 2- 3 mm.

KORONY

Podział koron Zasięg Stosunek do przyzębia Kształt brzegu dziąsłowego częściowe osłaniające całkowite (ząb ćwiekowy) Stosunek do przyzębia dodziąsłowe poddziąsłowe naddziąsłowe Kształt brzegu dziąsłowego ze stopniem bezschodkowe Materiał jednolite złożone Przeznaczenie tymczasowe ostateczne - długoczasowe

Podział koron - metalowe - ceramiczne - akrylowe - kompozytowe Materiał - metalowe - ceramiczne - akrylowe - kompozytowe PODBUDOWA METALOWA - licowane akrylem - licowane kompozytem - licowane porcelaną PODBUDOWA CAD/CAM jednolite złożone

MOSTY

Most = przęsło+ element łączący przęsło z filarem mostu korona przęsło

Elementy łączące przęsło z filarami Most Przęsło Elementy łączące przęsło z filarami Korony Wkłady koronowe Korony ćwiekowe Połączenia półstałe: Zasuwy korony teleskopowe Część mostu odtwarzająca brakujące zęby, naśladująca ich kształt i funkcję

Rozmieszczenie filarów w stosunku do przęsła Topografia w łuku zębowym Mosty protetyczne Rozmieszczenie filarów w stosunku do przęsła dwubrzeżne jendobrzeżne dwubrzeżno - jednobrzeżne Typ przęsła kładkowe nakładkowe zmodyfikowana nakładka Topografia w łuku zębowym przednie boczne przednio - boczne okrężne Materiał jednolite złożone Czas uzytkowania tymczasowe długoczasowe

Rodzaje mostów Umiejscowienie w łuku Przednie Boczne Przednio- boczne Okrężne

Rozmieszczenie filarów w stosunku do przęsła Rodzaje mostów Rozmieszczenie filarów w stosunku do przęsła Dwubrzeżno - jednobrzeżne Dwubrzeżne Jednobrzeżne

Rodzaje mostów Stosowany materiał Jednolite Złożone

PRACE KOMBINOWANE – PROTEZY HYBRYDOWE Wykorzystanie uzupełnień stałych oraz ruchomych do pełnej odbudowy łuku zębowego

urazy

Bruksizm nocny vs bruksizm dzienny „powtarzająca się aktywność mięśni szczęk, odznaczająca się zaciskaniem lub zgrzytaniem zębami lub/i usztywnianiem lub wysuwaniem żuchwy” (ang. bracing or thrusting of the mandible) Bruksizm nocny vs bruksizm dzienny F. Lobbezoo, J. Ahlberg, A. G. Glaros, T. Kato, K. Koyano, G. J. Lavigne, R. De Leeuw, D. Manfredini, P. Svensson, E. Winocur : Bruxism defined and graded: an international consensus. J Oral Rehabil. 2013 40; 2—4.

Badanie przedmiotowe

Wzrost współczulnej aktywności serca Wzrost aktywności fal alfa mózgu Tachykardia Wzrost napięcia mięśni nadgnykowych Rytmiczna aktywność mięśni żwaczy Wzrost aktywności układu współczulnego Epizod bruksizmu Wzrost aktywności układu przywspółczulnego zgrzytanie zębami G. J. Lavigne, N. Huynh, T. Kato, K. Okura,K Adachi , D Yao,B Sessle: Genesis of sleep bruxism: Motor and autonomic-cardiac interactions. Arch Oral Biol , 2007; 52, 381 – 384.

Obturacyjny Bezdech Senny (OBS) Desaturacja Wybudzanie Chrapanie

Fizjologia Chrapanie OBS >10 s obturacja < 50% przepływu powietrza < 3% saturacja krwi tętniczej

Skutki nieleczenia OBS

Diagnozowanie Polisomnografia (PSG) Skala senności Epworth American Academy of Sleep Medicine (AASM): co najmniej pięć epizodów niedrożności górnych dróg oddechowych w ciągu jednej godziny snu zwiększona senność dzienna lub co najmniej dwa z następujacych objawów -przerywany oddech lub duszenie się w czasie snu powracające wybudzenia sen niedający wypoczynku zmęczenie w ciągu dnia trudności z koncentracją uwagi Polisomnografia (PSG) Skala senności Epworth

Skala senności Epworth

Leczenie OBS Continuous positive airway pressure (CPAP)

Leczenie OBS Aparaty wysuwajace żuchwę (MAA)

Schorzenia skroniowo – żuchwowe (mioartropatie) Grupa zaburzeń mięśniowo – szkieletowych, mających wpływ na stawy, mięśnie i otaczające struktury Zaburzenia pracy wnętrza stawów s.ż.: ból objawy dźwiękowe nieprawidłowa ruchomość Napięcie mięśni żucia: tkliwość palpacyjna ból Ból w obrębie głowy i części twarzowej czaszki

Leczenie chorób stawu skroniowo-żuchwowego