Praca z uczniem agresywnym i nadpobudliwym Konkretne metody pracy, procedury postępowania Opracowanie: Marcin Kręgiel

Agresję definiuje się najczęściej jako świadome, zamierzone działanie, mające na celu wyrządzenie komuś szeroko rozumianej szkody - fizycznej, psychicznej lub materialnej. Jej charakterystyczną cechą jest używanie przez kogoś siły fizycznej lub psychicznej wobec osoby o zbliżonych możliwościach, mającej zdolność skutecznej obrony. Agresja jest często, lecz nie zawsze, sposobem wyrażania złości. W szczególnych warunkach agresja może przeradzać się w przemoc. Agresja

Przyczyny agresji Biologiczne: temperament, wysoki poziom hormonów, nadpobudliwość, Społeczne: małe pomieszczenia, tłok. słaba komunikacja na linii rodzice – szkoła, nauczyciel – wychowawca, brak interwencji i reakcji na zachowania agresywne, zniekształcone normy rodzinne (rodzina przemocowa, modelowanie, obojętność rodziców, duża tolerancja zachowań – nadmierna pobłażliwość rodziców). rozmycie odpowiedzialności w grupie, identyfikacja z grupą – pokazanie, że jest się ważnym, atrakcyjnym, silnym, pomysłowym, naśladowanie agresywnych zachowań tych, którzy są ważni i atrakcyjni w grupie, czynniki związane z organizacją nauczania – brak zajęć pozalekcyjnych, nuda, brak zagospodarowania czasu niewłaściwy system zasad - niejasny, niespójny, podwójny (inne deklarowane, inne obowiązują), nieprzestrzeganie norm przez osoby znaczące,

Postawy nauczycieli sprzyjające agresji nieporadność wychowawcza, obojętność , słaby nadzór pedagogiczny (dyżury), agresja nauczycieli (werbalna i fizyczna), brak zaangażowania w procesy grupowe. Postawy nauczycieli sprzyjające agresji

Przemoc to wykorzystanie swojej przewagi nad drugim człowiekiem (fizycznej, emocjonalnej, społecznej, duchowej, wieku ). Mamy z nią do czynienia wówczas, gdy osoba słabsza (ofiara) poddana jest przez dłuższy czas negatywnym działaniom osoby lub grupy osób silniejszych (sprawcy przemocy). Przemoc

Najczęściej występujące formy przemocy w szkole rozpowszechnianie szkodliwych kłamstw, cyberprzmoc (z wykorzystaniem internetu, technologii cyfrowych), werbalne obrażanie i wymyślanie komuś, przymuszanie do zrobienia czegoś, pobicie, umyślne potracenie, przewrócenie, zniszczenie jakiejś rzeczy, zmuszenie do kupienia czegoś, kradzież.

Nadpobudliwość czy ADHD? Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD). Polega na ograniczonej zdolności hamowania zachowań i ma 3 podstawowe cechy: nieuzasadniony rozwojowo deficyt uwagi; impulsywność; nadruchliwość; Diagnozowane jest do 7 roku życia. Nadpobudliwość czy ADHD?

Kryteria diagnostyczne Nadmierna aktywność: często niespokojnie porusza rękami lub stopami, albo wierci się na krześle, opuszcza siedzenie w klasie lub innych sytuacjach, w których oczekiwane jest utrzymywanie pozycji siedzącej, często nadmierne rozbieganie lub wtrącanie się w sytuacjach, w których jest to niewłaściwe ( w wieku młodzieńczym lub u dorosłych może występować jedynie poczucie niepokoju ), często przesadna hałaśliwość w zabawie lub trudność zachowania spokoju w czasie wypoczynku, przejawia utrwalony wzorzec nadmiernej aktywności ruchowej, praktycznie nie modyfikowany przez społeczny kontekst i oczekiwania. Kryteria diagnostyczne

Kryteria diagnostyczne Deficyt uwagi: częste niezwracanie bliższej uwagi na szczegóły lub częste beztroskie błędy w pracy szkolnej, pracy lub innych czynnościach częste niepowodzenia w utrzymaniu uwagi na zadaniach lub czynnościach związanych z zabawą często wydaje się nie słyszeć co zostało do niego ( do niej ) powiedziane częste niepowodzenia w postępowaniu według instrukcji albo w kończeniu pracy szkolnej, pomocy w domu lub obowiązków w miejscu pracy ( ale nie z powodu zachowania opozycyjnego, ani nie zrozumienia poleceń ) często upośledzona umiejętność organizowania zadań i aktywności częste unikanie lub silna niechęć do takich zadań, jak praca domowa wymagająca wytrwałego wysiłku umysłowego częste gubienie rzeczy niezbędnych do niektórych zadań lub czynności, jak wyposażenie szkolne, ołówki, książki, zabawki lub narzędzia często łatwa odwracalność uwagi przez zewnętrzne bodźce częste zapominanie w toku codziennej aktywności. Kryteria diagnostyczne

Kryteria diagnostyczne Impulsywność: często udziela odpowiedzi zanim pytanie jest dokończone często nie umie czekać w kolejce lub doczekać się swej rundy w grach lub innych sytuacjach grupowych często przerywa lub przeszkadza innym ( np. wtrąca się do rozmów lub gier innych osób ) często wypowiada się nadmiernie bez ograniczeń społecznych Kryteria diagnostyczne

Czym zdenerwowali cię uczniowie w ostatnim miesiącu? Przypomnij sobie: Czym zdenerwowali cię uczniowie w ostatnim miesiącu? Czym uczniowie przyjemnie Cię zaskoczyli? Teraz na kartce zapisz, sam dla siebie, ilu uwag lub pochwał udzieliłeś w zeszłym miesiącu pisemnie / ustnie. Własna refleksja….

Jakie nagrody / kary przewiduje Wasze WSO? – proszę podać przykłady. System norm

Zapisy w WSO zespołu szkół X NAGRODY: ustna pochwała wychowawcy klasy ustna pochwała dyrektora szkoły w obecności wspólnoty szkolnej wyróżnienie wychowawcy klasy wyróżnienie dyrektora szkoły nagrodzenie zespołu uczniowskiego możliwością jednodniowej wycieczki, o nagrodę wnioskuje nauczyciel do dyrektora szkoły prezentacja osiągnięć najlepszych uczniów na stronie internetowej szkoły wyróżnienie nagrodą rzeczową podczas uroczystości rozdania świadectw list gratulacyjny dyrektora szkoły do rodziców ucznia KARY: ustne upomnienie wychowawcy ustne upomnienie dyrektora szkoły pisemna nagana wychowawcy klasy pisemna nagana dyrektora szkoły z zagrożeniem skreślenia z listy uczniów w przypadku następnego wykroczenia ustne lub pisemne uwagi formułowane przez nauczycieli dodatkowe prace społeczne na rzecz szkoły „godzina na bis” przeniesienie do innej szkoły Zapisy w WSO zespołu szkół X

Co przychodzi nam łatwiej? Karanie wynika z ewolucji naszego gatunku, nagradzanie wymaga większych nakładów energii więc przychodzi trudniej. Karanie podobnie jak przemoc przynosi natychmiastowy efekt. Co przychodzi nam łatwiej?

Trudne sytuacje w szkole – festiwal wzmocnień negatywnych Przed trudnym zachowaniem B Trudne zachowanie C Następstwa zachowania Dziecko w klasie udzieliło błędnej odpowiedzi. Artur mówi, że tylko debil może tego nie wiedzieć. Klasa się śmieje, dziecko ma łzy w oczach, nauczyciel pogroził uwagą, ale jej nie wpisał. A Przed trudnym zachowaniem B Trudne zachowanie C Następstwa zachowania Nauczyciel proponuje grupę nową zabawę. Dzieci słuchają, Ania dopomina się o swoją ulubioną zabawę. Ania chowa się do konta, odmawia udziału w zabawie. Nauczyciel zostawia dzieci, podchodzi do Ani i zachęca ją do przyłączenia się do zabawy, czasami obiecuje, ze potem będzie jej ulubiona gra. Trudne sytuacje w szkole – festiwal wzmocnień negatywnych

Przed trudnym zachowaniem C Następstwa zachowania B Trudne zachowanie C Następstwa zachowania Ustal zasady, jasne dla poszczególnych sytuacji; Skutecznie wydawaj polecenia; Zaskocz dziecko; odwróć uwagę dziecka od niepożądanej aktywności. Trzymaj nerwy na wodzy, nie ulegaj emocjom. Niewiele się tu zmieni. - Konsekwencje (pochwała, nagroda, system żetonowy lub odesłanie w nudne miejsce, zabranie nagrody, kara) Strategia ABC

Trudne sytuacja w szkole – jak zaradzić? Przed trudnym zachowaniem B Trudne zachowanie C Następstwa zachowania Nauczyciel reaguje na słowa Ani - choć będziesz w tej zabawie berkiem. Lub: - każdego dnia będziemy losować dziecko, które zaproponuje klasie ulubioną zabawę. Nie następuje trudne zachowanie Nauczyciel chwali dzieci za zgodną zabawę. Po zabawie, następuje losowanie. A Przed trudnym zachowaniem B Trudne zachowanie C Następstwa zachowania Ustalamy, że w klasie nie wolno się obrażać. Uprzedzamy, że jeśli ktoś to zrobi musi odsiedzieć jedną przerwę sam w sali żeby to przemyśleć, potem powinien przeprosić. Artur mówi, że tylko debil może tego nie wiedzieć. Nauczyciel informuje, że Artur spędzi następną przerwę sam w sali. Po przerwie dba o to, żeby Artur przeprosił dziecko. Trudne sytuacja w szkole – jak zaradzić?

Nieodpowiednie zachowanie należy zastąpić pożądanym Dziecko musi się zastanowić… Za spóźnienie jest uwaga/ minus Za punktualność nie trzeba robić jednego przykładu w pracy domowej Strona 61 Nieodpowiednie zachowanie należy zastąpić pożądanym Nieodpowiednie Zachowanie Odpowiednie zachowanie

Orzeczenie z PPP Oskara zawierało zalecenie, żeby nauczyciel dopilnował czy wychodząc z lekcji ma zapisaną pracę domową, zazwyczaj robiła to Pani, ale kiedy pojawiła się szansa na samodzielność, powstała umowa: możesz dalej czekać aż zapiszę ci pracę…Albo zrobić to sam i podejść do mnie po podpis, wtedy możesz zrobić o jeden przykład mniej w zadaniu… Strona 67 Przykład

Zaburzenia uwagi, nadruchliwość, impulsywność, czyli znowu ADHD i trochę agresji

Skracanie czasu wykonania zadania: Podzielenie klasówki na etapy, każde zadanie na osobnej kartce, po zrobieniu jednej, dziecko dostaje następną; Wprowadzenie check listy, odkreślanie wykonanych etapów; Dzielenie lekcji na etapy: praca – przerwa – praca (kiedy pojawia się trudność z koncentracją); Jedno polecenie na raz lub pisemna lista; Przy nauce wiersza na pamięć ksero tekstu tniemy na fragmenty i uczymy etapami; strona70

Skracanie czasu wykonania zadania: każdy wykonany przykład sprawdzamy od razu po wykonaniu, podajmy dziecku komentarz, wprowadźmy korekt; rozwiązywanie przykładów można potraktować jak grę komputerową w klasie za zrobienie wszystkiego na czas klasa otrzymuje bonus – przykłady mniej do domu lub możliwość posłuchania przed przerwą muzyki; prace domowe mogą być pisane na komputerze i wklejane do zeszytu; układanie toku lekcji w sposób, by praca z podręcznikiem i ćwiczeniami przeplatana była ciekawostkami, krótkim filmem, lub sprawdzeniem informacji w sieci. Skracanie czasu wykonania zadania:

Przykładowa chcek lista w pracy domowej 1. strona 12 z ćwiczeń z J. polskiego 2. zadanie 3, strona 38 z ćwiczeń z matematyki 3. Rysunek budowy owocnika z przyrody 4. Uzupełnić dialog z angielskiego str. 30. Takie listy można wprowadzić u poszczególnych uczniów (mocniej zaburzonych), np. na specjalnych blankietach, do których każdy po swojej lekcji wpisuje pozycję, a dziecko bierze blankiet do domu. Przykładowa chcek lista w pracy domowej

Przywoływanie rozproszonej uwagi zamiast: „Uspokój się i już nie przeszkadzaj, zabierz się do pisania.” – „Otwórz zeszyt!”; Chodzimy po klasie, kontrolujemy uczniów o SPE; Umawiamy się na „tajny sygnał”, kiedy zobaczymy ,że uczeń się rozprasza – scenka (kapelusz); Przed udzieleniem odpowiedzi, uczeń powinien powtórzyć pytanie nauczyciela; Prosimy ucznia o powtórzenie polecenia klasie; Pytanie z tabliczki mnożenia „wspomagane” rzucaniem kortówki, kiedy dziecko odpowiada odrzuca ją nauczycielowi; Strona 75 Przywoływanie rozproszonej uwagi

Przywoływanie rozproszonej uwagi sygnał dźwiękowy przy ważnej kwestii; system pudełek dla rodziców np. przy przykładach z tabliczki mnożenia, pudełka: Umiem i Do nauczenia. Strój nauczyciela, wystrój klasy, gadżety na biurku – nie rozpraszające uwagi; lekcja geografii to podróż ulubionego bohatera, historia to metafora maszyny czasu; zaznaczanie w toku lekcji ważnych informacji: kolorowa kreda, hasło: uwaga będzie coś ważnego; skrypty dla uczniów z wyraźną dysgrafią i pogrubioną czcionką. Przywoływanie rozproszonej uwagi

Zmniejszenie ilości dystraktorów Technika pustego biurka; Poświęcenie minuty na porządek na początku lekcji; Ścieranie przepisanych zadań z tablicy; Likwidacja kolorowych, trójwymiarowych dekoracji („pająki” z sufitu, witraże w oknach, zabawki na szafkach); Eliminacja elektronicznych gadżetów; Pozwolenie na niewielki, cichy niepokój ruchowy w czasie lekcji (machanie nogami, ściskanie, ugnatanie „gniotka”, ręką która nie pisze); Planowana dekoncentracja- np. ćwiczenia śródlekcyjne Określenie granicy na ławce np. taśmą. Str 76 Zmniejszenie ilości dystraktorów

Zmniejszenie ilości dystraktorów - wyciszenie sali; usadzenie z dala od akwarium, kolorowej gazetki; bezwzględny zakaz używania elektroniki również przez nauczyciela; siedzenie z grzecznym uczniem lub przy nauczycielu; krótkie, nie angażujące przerwy między zdaniami… Zmniejszenie ilości dystraktorów

Pomysły na krótkie przerwy: Przyniesienie słownika, Podlanie roślin; Ćwiczenia fizyczne; Ostrzenie kredek, Otwieranie / zamykanie okna; Ignorowanie impulsywnego odpowiadania bez podniesienie ręki; Stosowanie kuchennego minutnika; Prośba o powtórzenie polecenia… Stałość i rutyna w pracy, przerwach i toku lekcji polepszą funkcjonowanie dzieci str78 Pomysły na krótkie przerwy:

Zwiększanie motywacji?! ($) Nauka liczebników przy pomocy ruletki; Kiedy omówimy bitwę pod Grunwaldem opowiemy, czy rycerze nosili bieliznę; Kiedy omówimy budowę gada pokażemy im preparat; Na dyktafon nagram słówka z angielskiego i dam tym którzy zrobią zadanie co najmniej na 4 – żeby mogli posłuchać mojego głosu na ipadze; Kto przez tydzień nie spóźni się na zajęcia może dostać zaproszenie na mojego fb; S 82 Zwiększanie motywacji?! ($)

Spróbujcie wydać polecenia…. Niech każdy, na chwilkę zastanowi się jak komunikuje polecenia do klasy / ucznia, proszę ochotników o demonstrację poleceń odnośnie: uporządkowania sali, przygotowania stanowisk pracy, otwarcia książek, czytania tekstu, zapisania pracy domowej… Spróbujcie wydać polecenia….

Wydawanie skutecznych poleceń Jedno polecenie naraz, tylko wtedy, gdy chcemy i możemy wyegzekwować jego wykonanie

6 kroków wydawania polecenia Podejdź do dziecka (zastanów się po drodze czy naprawdę warto zaczynać). Zdobądź uwagę (dotkniecie, kontakt wzorkowy). Wydaj krótkie polecenie (bez partykuły NIE, spokojnie, stanowczo, zamiast mówić, czego nie wolno, mówmy czego byśmy chcieli). Poproś dziecko żeby powtórzyło polecenie. Jeśli jest to dziecko z ADHD, należy powtórzyć polecenie i krok 4 kilka razy. Dopilnuj wykonanie polecenia (pochwal lub wyciągnij konsekwencje). Str.88 6 kroków wydawania polecenia

Zrezygnuj z próśb: „Bardzo cię proszę żebyś przestał rozmawiać”… Unikaj ironizowania: „Ale masz porządek na ławce”; „Jak pięknie wygląda podłoga w waszej klasie”… Zrezygnuj z próśb: „Bardzo cię proszę żebyś przestał rozmawiać”… Skuteczniej zadziała: „Schowaj książki i kredki”, „Wojtku, podnieś papiery, Kasiu wyrzuć butelki”, „Nie rozmawiaj” Jakość i moc polecenia

nie huśtaj się na krześle = Nie krzycz = Mów spokojnie Nie gap się przez okno = Spójrz w zeszyt Nie huśtaj się na krześle = Usiądź prosto Przystań rysować = Odłóż teraz długopis Nie rozmawiaj z Kasią = nie huśtaj się na krześle = Zamiana jakości

Jeśli dziecko nie posłucha, uruchamiany krok 6 Wydaj polecanie całej grupie Staraj się żeby pracowali Patrz kto nie pracuje Wydaj mu polecenie wg 6 kroków Patrz kto przerywa pracę Jeśli dziecko nie posłucha, uruchamiany krok 6 W klasie

Algorytm postępowania: Mikołaj zamiast pisać rysuje trumienki Nie ironizuj w stylu: robisz projekt zakładu pogrzebowego? Masz plastyczny talent! (krok1) Podejdź do Mikołaja (krok2) Spraw, żeby patrzał ci w oczy Postukaj go po ramieniu. (krok 3) Zasada w 3 slowach: “piszemy w zeszycie” (krok 6)Ok - pracujesz, dziekuje! Str 94 Algorytm postępowania: Mikołaj zamiast pisać rysuje trumienki (krok 4,5) Brak reakcji Powtarzam zasade (krok 6) Konsekwencje przykre

Jeśli dziecko zareaguje przed TRZY – pochwal je. - Powiedz dziecku co zrobisz, gdy pojawi się niewłaściwe zachowanie (omów wyliczanie) przygotuj miejsce na time out w nudnym miejscu; Gdy pojawi się trudne zachowania podnieś palec i powiedz RAZ! Jeśli nie reaguje, podnieś drugi palec i powiedz DWA! Jeśli nadal nie reaguje, powiedz TRZY – PRZERWA! Zastosuj time out w nudnym miejscu. Jeśli dziecko zareaguje przed TRZY – pochwal je. Str 96 Wyliczanie

Przywitanie się (3 newsy z naszej dziedziny), Sprawdzenie pracy domowej / odpowiedź; Nowy temat; Praca w grupach; Zadanie pracy domowej; Pożegnanie (dowcip nauczyciela) Każdemu etapowi powinna towarzyszyć plansza , żeby dziecko wiedziało na jakim etapie jest lekcji. Stałość w toku lekcji

chwal poprawę, nie ideał; wzmacniaj drobne zmiany; Chwalenie przychodzi trudnej niż karcenie, a jego efekty są często oddalone w czasie… ale: chwal poprawę, nie ideał; wzmacniaj drobne zmiany; wzmacniaj nawet fragment pracy; kieruj pochwałę od osoby trzeciej str115 Chwalenie

Pochwała żeby przyniosła efekty musi zawierać: OPIS ZACHOWANIA NAZWA CECHY POZYTYWNA EMOCJA Pokazujemy dziecku, że cieszy nas jego Zachowanie, nazywamy To co czujemy : cieszę się, możesz być… Zaimponowałeś mi… Opis tego, co widzimy, Skupienie na pozytywach, Czas przeszły niedokonany: zmywałeś… robiłeś… pisałeś…. Wybieramy to co chcemy uwydatnić, np.: to się nazywa… jesteś…. Pochwała żeby przyniosła efekty musi zawierać:

Przykłady skutecznych pochwał: Przepisałeś całą notatkę, jesteś pracowity, jestem z ciebie dumny! Przykłady skutecznych pochwał:

Zastanów się co uwielbia twoja klasa… (ćwiczenie, zabawę, słodycze, film, słuchowisko….) Teraz pomyśl, co sprawia im sporo trudności… (przepisywanie, notowanie ze słuchu, zapisywanie zadań domowych…) Twoja klasa….

Zasada babci (Premacka) Przyjemność przed nauką czyni naukę karą, a przyjemność po nauce czyni naukę zyskowną Przykład mniej w zadaniu domowym robią dzieci, które rozwiązały już 5… Przytulam tylko te dzieci, które mają kapcie na nogach… Do klasy pierwsi wchodzą, ci co zmienili obuwie… Zasada babci (Premacka)

Zestaw gwarantowany, pakiet przywilejów i nagród w szkole Bez stworzenia bogatego pakietu przywilejów, trudno stosować konsekwencje ich pozbawiające…. Odkrycie pakietów – długa rozmowa; Wspólne ustalanie listy przywilejów / konsekwencji; Wiązanie zasad z przywilejami / konsekwencjami; Bonusy. Str 135 Zestaw gwarantowany, pakiet przywilejów i nagród w szkole

Przykłady: zwolnienie z kartkówki, lekcja na dworze, pozwolenie na picie i jedzenie na lekcji, możliwość korzystania z zeszytu na sprawdzianie, słodycze, korzystanie po lekcjach z atrakcyjnych pracowni, swobodne korzystanie z przerwy, korzystanie ze sprzętu szklonego (ksero, dla tych, co poprawią…) udział w wycieczkach, mniej przykładów do domu, miejsce w parze, możliwość przygotowania lekcji wychowawczej. Przykłady:

Skuteczne zadawanie pracy domowej - Przekaż ją na kserowanych kartkach, które wkleją do zeszytu; Każdy chcą wyjść musi pokazać zapis o pracy – to przepustka na przerwę; ZAWSZE sprawdzamy zadanie – twarda reguła, bez ustępstw KONIECZNIE NAGRADZMY; Przy powtarzającym się problemie warto napisać w zeszycie: brak reakcji rodziców na nieodrabianie pracy domowej; Pieczątka / wpis : nic nie jest zadane. Skuteczne zadawanie pracy domowej

Kontrakt rodzice – szkoła Nauczyciel codziennie podpisuje się w zeszycie pod notatką lub informacją, że nie ma zdania (którą wpisuje uczeń). W domu rodzice sprawdzają każdy zeszyt i nadzorują dziecko, podpisują się obok nauczyciela. Jeśli nauczyciel nie podpisał się w zeszycie – nie ma pracy domowej. Kontrakt rodzice – szkoła

UNIKAMY: Przerzucanie zadań ze szkoły na dom; Skargi na to co dziecko robi na lekcji; Negatywne porównania z innymi dziećmi; „takiego dziecka nie było w historii szkoły”; „to wina środowiska rodzinnego”; „niech Pani coś z nim zrobi”. Rozmowy z rodzicami

Identyfikacja problemu – stwierdzenie faktu że zaistniała przemoc Zabranie informacji Struktura grupy destrukcyjnej Kto jest liderem Jakie panują normy i obyczaje Diagnoza poszkodowanego, czy prowokuje do bycia ofiarą Przeprowadzanie rozmów ze wszystkimi po kolei (wychodzą z lekcji do gabinetu pedagoga) Rozmowy indywidualne z każdym zaangażowanym uczniem (10 minut na rozmowę) Krótsze rozmowy z każdym uczniem (3 minuty) Spotkanie grupowe (około 30 minut) Przerwy pomiędzy poszczególnymi etapami powinny wynosić 1-2 tygodnie Metoda wspólnej sprawy – interwencje po aktach agresji (na podstawie opracowania mgr M. Dziedziak - Wawro)

Etap I – pierwsze spotkanie Skrypt do rozmów z uczniami stosującymi przemoc: (ten skrypt należy stosować w rozmowie z każdym uczniem) słyszałem, że byłeś nieprzyjemny dla X. Opowiedz mi o tym cel – doprowadzenie do zrozumienia, że X dzieje się źle, bez względu na to kto jest winny więc wygląda na to, że Xowi dzieje się źle, więc zastanawiam się co mógłbyś zrobić, żeby pomóc Xowi w tej sytuacji ok. wypróbuj przez tydzień, z potem zobaczymy jak ci idzie Etap I – pierwsze spotkanie

uczeń nie ma żadnych pomysłów – daj czas, nie bój się ciszy uczeń nie ma żadnych pomysłów – daj czas, nie bój się ciszy. Jak nic, to daj swój pomysł uczeń nie chce współpracować – daj mu czas, jak nic – wygląda na to, że nie chcesz dziś rozmawiać, to wróć do klasy. I może właśnie w tym momencie zacznie mówić uczeń proponuje rozwiązania nierealistyczne – nie odrzucaj wprost – gdyby to się stało, to nie byłoby agresji? – zaproponuj szukanie bardziej realistycznych zachowań uczeń proponuje rozwiązanie, które odpowiedzialnością obarcza kogoś innego – nie polemizuj, powiedz – myślałem o czymś, co mógłbyś zrobić sam uczeń oskarża poszkodowanego – nie kwestionuj uczuć złości, tylko podkreślaj, że warto szukać rozwiązań dla zmiany sytuacji Możliwe problemy

Skrypt do rozmów z uczniami wobec których stosowano przemoc słyszałem, że spotkały cię przykre wydarzenia. Opowiedz o tym. Kieruj uwagę na to jak się czuje skoncentruj uwagę ucznia na tym, ze sytuację należy szybko zmienić co mógłbyś zrobić, aby zmienić tę sytuację ok. wypróbuj to przez tydzień jak sam prowokuje agresję – rozmowa idzie w kierunku uświadomienia mu jego zachowania i tego, że i on musi zmienić postępowanie Skrypt do rozmów z uczniami wobec których stosowano przemoc

Etap II – kolejne spotkania W trakcie kolejnych spotkań – omawianie postępów Etap III - Spotkanie grupowe Jak kolejne spotkanie mają efekt i przemoc, agresja ustaje – podziękuj (zazwyczaj nie realizują wszystkich celów, ale zostawiają ofiarę w spokoju) Jak nic się nie zmianie – kontynuowanie spotkań indywidualnych  Dla powtarzającej się agresji zaangażowanie rodziców zmiana klasy – rozdzielenie agresorów indywidualna praca ze stronami

Zorganizuj spotkanie dla wszystkich: Rozmowa z uczniem wobec którego została użyta przemoc – uczucia, emocje: Poproś o sugestie dotyczącą składu grupy (ofiara-prześladowca- świadkowie-przyjaciele prześladowanego) Poproś o przygotowanie graficznej lub pisemnej ilustracji odczuć poszkodowanego Zorganizuj spotkanie dla wszystkich: Przedstaw problem – powiedz o uczuciach poszkodowanego Przenieś odpowiedzialność Nikogo nie spotka kara Grupa została stworzona po to, aby rozwiązać problem Jest wspólną odpowiedzialnością – prześladowanego i pozostałych członków grupy – pomóc ofierze w zmianie jego sytuacji i zapewnieni mu poczucia bezpieczeństwa Poproś uczestników o poszukiwanie pomysłów Pozostaw uczniom podjęcie działania – niech czują, że na nich spoczywa odpowiedzialność Kolejne spotkania – indywidualne po tygodniu Metoda bez obwiniania (na podstawie opracowania mgr M.Dziedziak - Wawro)

„Możemy konsekwencjami sprawić, że wszyscy będą przychodzili na czas, jednak tylko pracując na pozytywnej motywacji (nagrodach), możemy sprawić, że niektórzy sami z siebie, będą przychodzili trochę wcześniej” M. Szaniawska KU PAMIECI….

Materiały ze strony: www.szkolabezprzemocy.pl Sposób na trudne dziecko. Przyjazna terapia behawioralna; A. Kołakowski i A. Pisula, GWP 2013; Zaburzania okresu dzieciństwa i adolescencji. Techniki terapeutyczne dla rodziców i profesjonalistów; P.C. Kendall, GWP 2012 Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa; A.I. Brzezińska, GWP 2005. Materiały ze strony: www.szkolabezprzemocy.pl Materiały z wykładu pani mgr M. Dziedziak – Wawro SWPS Katowice ICD 10 Bibliografia