„Programy PROW i SPO – programowanie, realizacja i wnioski” Dr Marek WIGIER 12 - 13 grudzień 2005, Warszawa

Programy wsparcia gospodarki żywnościowej i obszarów wiejskich w latach 2004-2006 Narodowy Plan Rozwoju Programy: Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Sektorowy Program Operacyjny „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich” Program SAPARD Inne programy: „Zintegrowany Program Operacyjny Rozwój Regionalny”, SPO „Transport i gospodarka morska” SPO „Rozwój zasobów ludzkich” SPO „Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw”, SPO „Środowisko”, SPO „Rybołówstwo i przetwórstwo ryb”

Schemat realizacji celu „Poprawa konkurencyjności gospodarki rolno-żywnościowej”

Schemat realizacji celu „Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich”

Wydatki publiczne (krajowe i UE) Kwota zobowiązań na realizację działań polityki strukturalnej w latach 2004-2006 (w mln Euro) 2004 2005 2006 Razem Wydatki publiczne (krajowe i UE) PROW 1 086,9 1 201,5 1 304,0 3 592,4 w tym płatności bezpośrednie, pomoc techniczna i 1268/1999 422,5 251,6 879,3 SPO 416,8 595,6 771,7 1 784,1 1 503,7 1 787,1 2 075,7 5 376,5 Środki prywatne 220,8 315,6 408,9 945,3

Struktura podziału środków finansowych wg działań inwestycyjnych PROW w latach 2004-2006

Okres jaki upłynął od daty rozpoczęcia zbierania wniosków do uzyskania akredytacji i pierwszych wypłaty środków w PROW

Poziom wykorzystania limitu finansowego PROW na podstawie wypłaconych środków (w%) (wg danych z 18 listopada 2005)

Liczba złożonych wniosków w działaniu „Renty strukturalne” (wg Liczba złożonych wniosków w działaniu „Renty strukturalne” (wg. danych z 4 listopada 2005 r.)

Liczba złożonych wniosków w działaniu „Wspieranie gospodarstw niskotowarowych” (wg. danych z 4 listopada 2005 r.)

Liczba złożonych wniosków w działaniu „Grupy producentów rolnych” (wg Liczba złożonych wniosków w działaniu „Grupy producentów rolnych” (wg. danych z 4 listopada 2005 r.)

Liczba złożonych wniosków w działaniu „Wspieranie przedsięwzięć rolno-środowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt” (wg. danych z 4 listopada 2005 r.)

Ocena PROW (1) Socjalno-osłonowy charakter programu Aż 35% środków (blisko 1 mld Euro) przeznaczonych jest wsparcie gospodarstw położonych na obszarach ONW Uzyskanie wsparcia finansowego dla ONW uzależnione jest od położenia gospodarstwa, a nie projektu inwestycyjnego Niski próg dochodowy gospodarstw niskotowarowych (od 2 do 4 ESU). Działanie traci inwestycyjny charakter. Pasywny charakter uzyskiwania pomocy na działania ONW oraz przez gospodarstwa niskotowarowe

Ocena PROW cd. (2) Duży udział środków związanych z ochroną środowiska (rolno-środowiskowe – 13%, zalesienia – 4%) W programie zalesiania brak środków na szkolenia służące poprawie ekonomicznych, ekologicznych i społecznych funkcji lasów (art. 9/1257), nie przewidziano finansowania działań w zakresie promocji sprzedaży produktów leśnych czy pomocy dla tworzenia stowarzyszeń właścicieli W prawie wspólnotowym zalesianie podporządkowane jest potrzebom ochrony środowiska i zachowania krajobrazu wiejskiego, w Polsce – zapewnieniu dodatkowych dochodów ludności rolniczej Brak środków na zalesienia przez Lasy Państwowe

Ocena PROW cd. (3) Niewystarczające (24% środków) w stosunku do potrzeb (w latach 2004-2006 w wieku 54-59 lat będzie około 160 tys. rolników) finansowanie programu rent strukturalnych - potencjalnie może z niego skorzystać około 52 tys. Program rent strukturalnych jest bardziej liberalnym i korzystnym dla rolników niż wcześniej obowiązujące przepisy (wysokość emerytury, wiek uprawnionego, wielkość przekazywanego i tworzonego gosp.) Bariery natury organizacyjnej (forma prawna), proceduralnej (wpis do rejestru sądowego) i ekonomicznej (sprzedaż) przy tworzeniu grup producentów

Ocena PROW cd. (4) Duże opóźnienia w uruchomieniu programu i realizacji płatności PROWP zgodny jest z przepisami wspólnotowymi, został jednak zawężony co do kierunków wspierania rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich z pominięciem działań o charakterze nowoczesnym Program będzie skutecznie sprzyjał jedynie poprawie dochodowości ludności rolniczej Niebezpieczeństwo ukształtowania roszczeniowej postawy wśród części rolników

Struktura podziału środków finansowych wg działań inwestycyjnych SPO w latach 2004-2006

Wykorzystanie limitu środków w programie SPO na podstawie wartości złożonych wniosków (w %) (wg danych z 30 listopada 2005 r.)

Wykorzystanie limitu środków w programie SPO na podstawie wartości zawartych umów (w %) (wg danych z 30 listopada 2005 r.)

Stosunek wartości złożonych wniosków do wartości zawartych umów (w %) (wg danych z 30 listopada 2005r.)

Ocena SPO (1) Kontynuacja działań inwestycyjnych SAPARD Duże opóźnienia w uruchomieniu programu i realizacji płatności Udział finansów publicznych w kosztach programu waha się od 50% do 100% Udział pomocy z UE w finansach publicznych waha się od 69% (np. Inwestycje w gosp.) do 90% (np. Przetwórstwo)

Ocena SPO c.d. (2) W dwóch największych działaniach max. wsparcie dla beneficjenta jest wystarczające lub wręcz wysokie (Inwestycje – 300 tys. zł oraz Przetwórstwo – do 100 tys. do 20 mln zł) Restrykcyjne kryteria dostępu do działania „Inwestycje” (np. staż pracy, wykształcenie) Rozproszenie środków na finansowane działań m.in. w zakresie rozwoju tzw. małej infrastruktury Rozproszenie środków na działanie „Scalanie gruntów” przy równocześnie skomplikowanych i mało przejrzystych procedurach wdrożeniowych

Analiza SWOT polityki wobec wsi i rolnictwa Mocne strony Duża trafność identyfikacji ważnych problemów rozwoju polskiej gospodarki żywnościowej i obszarów wiejskich Uporządkowana, stabilna i przewidywalna polityka wobec wsi i rolnictwa Pewność realizacji wyznaczonych działań Przejrzysta struktura finansowania programów Szeroki wachlarz działań Duża dostępność niektórych środków finansowych

Analiza SWOT polityki wobec wsi i rolnictwa Słabe strony Krótka perspektywa czasowa Powielanie podobnych działań i rozproszenie środków (mnogość programów - 25) Koncentracja celów na maks. wykorzystaniu środków finansowych UE Niedostateczne wsparcie rozwoju nowoczesnej gospodarki, przedsiębiorczości i rozwoju zrównoważonego Oparcie polskiej polityki wobec wsi i rolnictwa na priorytetach europejskich Duże opóźnienia w podpisywaniu umów i wypłacie środków Brak działań wspierających rozwiązanie problemów bezrobocia na obszarach wiejskich

Dziękuję za uwagę